Xét nghiệm đái tháo nhạt bằng cách nào?

Đái tháo nhạt là bệnh lý gây nhiều ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Bệnh này xảy ra do sự thiếu hụt hormone ADH trong quá trình chuyển hóa nước của cơ thể. Vậy xét nghiệm đái tháo nhạt như thế nào? Hãy cùng ThS.BS Vũ Thành Đô tìm hiểu qua bài viết dưới đây.

Tổng quan về đái tháo nhạt

Định nghĩa

Bệnh đái tháo nhạt là một chứng rối loạn không phổ biến gây mất cân bằng lượng nước trong cơ thể. Sự mất cân bằng này dẫn đến việc bạn sản xuất một lượng lớn nước tiểu. Nó cũng khiến bạn rất khát ngay cả khi bạn có thứ gì đó để uống.

Mặc dù thuật ngữ “đái tháo nhạt” và “đái tháo đường” nghe có vẻ giống nhau, nhưng chúng không liên quan với nhau. Đái tháo đường – liên quan đến lượng đường trong máu cao và có thể xảy ra ở dạng 1 hoặc dạng 2 – là bệnh phổ biến và thường được gọi đơn giản là bệnh tiểu đường.

Không có cách chữa khỏi bệnh đái tháo nhạt. Nhưng các phương pháp xét nghiệm đái tháo nhạt và điều trị nó có thể làm giảm cơn khát, giảm lượng nước tiểu và ngăn ngừa mất nước.

Dấu hiệu

Các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh đái tháo nhạt bao gồm:

• Cơn khát thường xuyên xuất hiện.
• Cơ thể sản xuất một lượng lớn nước tiểu.
• Đi tiểu đêm thường xuyên.
• Thích đồ uống lạnh.

Nếu tình trạng bệnh nhân trở nên nghiêm trọng, nhu cầu sử dụng nước cao hơn có thể tạo ra 20 lít nước tiểu (khoảng 19 lít) nước tiểu mỗi ngày. Một người trưởng thành khỏe mạnh thường đi tiểu trung bình từ 1 đến 2 lít (khoảng 1 đến 2 lít) mỗi ngày. Xét nghiệm đái tháo nhạt được đánh giá dựa vào phần lớn lượng nước thải ra và còn lại của cơ thể.

Trẻ sơ sinh hoặc trẻ nhỏ mắc bệnh đái tháo nhạt có thể có các dấu hiệu và triệu chứng sau:

• Tã ướt, nặng.
• Đái dầm.
• Khó ngủ.
• Sốt.
• Nôn mửa.
• Táo bón.
• Tăng trưởng chậm.
• Sụt cân.

Nguyên nhân của đái tháo nhạt

Bệnh đái tháo nhạt xảy ra khi cơ thể không cân bằng được lượng chất lỏng trong cơ thể. Thận lọc phần chất lỏng trong máu để loại các chất thải. Phần lớn chất lỏng được quay trở lại máu khi chất thải và một lượng nhỏ chất lỏng tạo thành nước tiểu. Nước tiểu được bài tiết ra khỏi cơ thể sau khi được lưu trữ tạm thời qua bàng quang.

Đái tháo nhạt là do các vấn đề với một chất hóa học gọi là vasopressin (AVP) còn được gọi là hormone chống bài niệu (ADH). Vasopressin được sản xuất bởi vùng dưới đồi và được lưu trữ trong tuyến yên cho đến khi cần thiết. Vasopressin điều chỉnh mức nước trong cơ thể của bạn bằng cách kiểm soát lượng nước tiểu mà thận của bạn sản xuất. Bổ sung vasopressin cũng là một cách xét nghiệm đái tháo nhạt.

Khi mức nước trong cơ thể giảm, tuyến yên tiết ra vasopressin để bảo tồn nước và ngừng sản xuất nước tiểu. Trong bệnh đái tháo nhạt, vasopressin không điều chỉnh đúng mức nước trong cơ thể. Điều này dẫn đến lượng nước tiểu được sản xuất quá nhiều và đi ra khỏi cơ thể.

Xét nghiệm đái tháo nhạt như thế nào?

Các xét nghiệm được sử dụng để chẩn đoán bệnh đái tháo nhạt bao gồm:

Kiểm tra sự thiếu hụt nước

Xét nghiệm thiếu nước bao gồm việc không uống bất kỳ chất lỏng nào trong vài giờ để xem phản ứng của cơ thể như thế nào. Trường hợp bệnh nhân bị đái tháo nhạt sẽ vẫn tiếp tục bài xuất một lượng lớn nước tiểu loãng. Trong khi bình thường chỉ cần đi tiểu một lượng nhỏ nước tiểu cô đặc. Lượng nước tiểu sẽ được đo trong từng thời điểm.

Ngoài ra bệnh nhân cần xét nghiệm máu để đánh giá nồng độ hormone chống bài niệu ADH trong máu. Đồng thời máu và nước tiểu sẽ được kiểm tra thành phần khác như glucose (đường huyết), calci và kali. Điều này giúp loại trừ trường hợp nhầm lẫn các triệu chứng của bệnh đái tháo đường.

Thử nghiệm vasopressin

Sau khi kiểm tra tình trạng thiếu nước, bác sĩ sẽ tiêm một liều nhỏ vasopressin. Việc này sẽ cho thấy cách cơ thể bệnh nhân phản ứng với hormone. Từ đó bác sĩ sẽ xác định loại đái tháo nhạt mà người bệnh đang gặp phải.

• Đái tháo nhạt nền sọ: Bệnh nhân ngừng đi tiểu sau khi tiêm vasopressin bổ sung. Điều này chứng tỏ cơ thể đang thiếu vasopressin.
• Đái tháo nhạt do thận: Bệnh nhân vẫn đi tiểu nhiều sau khi tiêm vasopressin bổ sung. Điều này chứng tỏ đã có đủ lượng vasopressin trong cơ thể nhưng thận không phản ứng với nó.

Quét MRI

MRI dùng để tìm kiếm những bất thường trong hoặc gần tuyến yên. Đây là xét nghiệm hình ảnh. Nó sử dụng một từ trường mạnh và sóng vô tuyến để tạo ra hình ảnh chi tiết của mô não.

Điều trị đái tháo nhạt

Các phương pháp điều trị bệnh đái tháo nhạt nhằm mục đích giảm lượng nước tiểu mà cơ thể sản xuất. Tùy thuộc vào kết quả xét nghiệm đái tháo nhạt mà bệnh nhân mắc phải sẽ có cách điều trị tình trạng và kiểm soát triệu chứng khác nhau.

• Đái tháo nhạt nền sọ: Đái tháo nhẹ thể nhẹ (cơ thể sản xuất 3-4l nước tiểu trong 24 giờ) có thể không cần điều trị y tế. Trường hợp nặng hơn sẽ phải điều trị thay thế vasopressin được gọi là desmopressin. Desmopressin hoạt động giống như vasopressin tự nhiên ngăn thận sản xuất nước tiểu khi lượng nước trong cơ thể thấp.
• Đái tháo nhạt do thận: Ở giai đoạn nhẹ, bệnh nhân đái tháo nhạt do thận bác sĩ sẽ chỉ đề nghị giảm lượng muối và protein trong chế độ ăn uống để giúp thận sản xuất ít nước tiểu hơn. Trường hợp bệnh nặng hơn bệnh nhân cần được bổ sung một số loại thuốc như lợi tiểu thiazid, NSAIDs để giảm lượng nước tiểu do thận sản xuất.

Trên đây là những thông tin cần thiết về xét nghiệm đái tháo nhạt. Bệnh lý này không nguy hiểm nhưng lại gây nhiều phiền toái trong cuộc sống hàng ngày. Việc điều trị bệnh này liên quan đến một số thói quen sống, bệnh nhân cần tham vấn ý kiến y khoa để được tư vấn kỹ càng.