Xử trí và phòng ngừa viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang

Viêm da tiếp xúc do côn trùng xảy ra khi da tiếp xúc với các độc tố của côn trùng. Tình trạng này thường không gây nguy hiểm tới tính mạng mà chỉ ảnh hưởng đến vùng da bị đốt. Tuy nhiên, bệnh có thể thành dịch khi một số loài côn trùng phát triển mạnh vào các mùa trong năm, điển hình nhất là mùa mưa hay mùa hè.

Vài năm trở lại đây, một vài tỉnh trên nước ta có nhiều trường hợp bị viêm da với biểu hiện ngứa, nổi bóng nước sau khi tiếp xúc với kiến ba khoang. Cũng giống như các côn trùng khác, viêm da do kiến ba khoang không gây ảnh hưởng đến sức khỏe tổng quát. Tuy nhiên, viêm da có thể bị lan rộng hoặc nhiễm trùng nặng hơn khi chăm sóc và xử lý vết thương không đúng cách. 

1. Xử trí viêm da do kiến ba khoang

Như đã trình bày ở bài trước, viêm da do kiến ba khoang có thể xuất hiện ở bất cứ vị trí nào của cơ thể. Biểu hiện là những vệt đỏ dài nổi gồ trên da, trên đó có mụn nước và vết trợt do mụn nước vỡ như vết phỏng. Những vết đỏ này có cảm giác đau và bỏng rát. Những biểu hiện mụn nước, phồng rộp và cảm giác bỏng rát da rất dễ nhầm tưởng là bệnh zona. Do vậy, khi mắc bệnh, bạn nên đến khám chuyên khoa Da liễu để được thăm khám và chẩn đoán chắc chắn, từ đó có hướng điều trị phù hợp.

Cách xử trí khi bị viêm da do kiến ba khoang bao gồm:

• Tuyệt đối không tự ý mua thuốc uống hoặc bôi vì trong các loại thuốc bôi ngoài da có chứa corticoid, chất giải độc tố… nên cần bác sĩ chỉ định mới được dùng. Một ví dụ cho việc tự điều trị là đã có một vài người tự mua thuốc không rõ thành phần bôi vào các vết viêm da dẫn đến loét da, tổn thương da nặng, phải nhập viện điều trị.
• Khi bị kiến ba khoang đốt hay bò vào người mà lỡ tay đập chết, chà xát trên da thì cần nhanh chóng rửa ngay bằng nước sạch với xà phòng tại phần da nghi ngờ bị độc chất của kiến ba khoang xâm nhập.

• Sau đó sử dụng các dung dịch sát khuẩn như thuốc tím sát trùng.
• Có thể sử dụng oxýt kẽm hay mỡ kháng sinh bôi lên vùng da bị viêm.
• Trường hợp mủ nhiều, người bệnh cần đi khám chuyên khoa Da liễu. Bác sĩ sẽ kê toa các loại thuốc kháng sinh, kháng Histamin tổng hợp, thuốc giảm đau và có thể là thuốc corticoid bôi hoặc uống.
• Bệnh có thể tự khỏi trong trường hợp viêm da nhẹ. Nếu điều trị đúng, chỉ trong khoảng 1 tuần là da hồi phục. Nếu điều trị muộn hoặc sai cách, tổn thương sẽ lan rộng, gây loét da, việc điều trị sẽ khó khăn và kéo dài hơn.

>> Bạn có thể xem thêm: Xử trí thế nào khi trẻ bị côn trùng cắn?

2. Phòng ngừa

Kiến ba khoang không phải là loại côn trùng lạ. Bệnh viêm da do kiến ba khoang xuất hiện nhiều một vài năm trở lại đây, tại một vài tỉnh trên nước ta. Bệnh viêm da do loài côn trùng này có thể nặng lên nếu không biết xử lý đúng cách. Vì thế, cách tốt nhất vẫn là phòng bệnh.

Dựa vào đặc điểm sinh lý, sinh thái của kiến ba khoang mà mọi người có thể chủ động áp dụng các biện pháp phòng tránh hiệu quả như sau:

• Dùng cửa lưới chống muỗi cũng như các loại côn trùng khác, trong đó có kiến ba khoang.
• Kiến ba khoang thường sống ở các ruộng lúa, vườn cây, ven bờ suối hoặc dưới tán cây ở bìa rừng, bãi rác thải, công trình đang xây dựng. Cần thường xuyên phát quang bụi cây, cỏ dại quanh nhà, quanh công trình, thu dọn và xử lý rác thải đúng quy định.

• Buổi tối nên đóng cửa, tắt bớt các bóng đèn không cần thiết để hạn chế thu hút kiến vào nhà.
• Trước khi ngủ cần quét lại nhà để nền nhà sạch và mắc màn khi ngủ để không cho côn trùng có điều kiện tiếp xúc.
• Nên mặc quần áo dài tay khi đi ra ngoài chơi buổi tối, nhất là ở những vùng gần đồng ruộng, khu dân cư nhiều ánh đèn, gần công trình đang xây dựng.
• Khi làm việc trên đồng ruộng, nhất là vào mùa thu hoạch, mùa mưa bão… mọi người cần chú ý sử dụng các phương tiện bảo hộ lao động như: quần áo dài tay, mũ, nón, khẩu trang, ủng để tránh tiếp xúc với kiến ba khoang.
• Nếu phát hiện thấy kiến ba khoang đậu bám trên quần áo, khăn mặt hay trên người, nên thổi nhẹ hoặc hất cho chúng bay đi. Không nên đập chết và chà xát chúng trên da để tránh chất độc của kiến dây ra.

Điều trị viêm da do kiến ba khoang tương đối đơn giản. Quan trọng là cách chăm sóc sao cho vết thương không bị nhiễm trùng và nhanh chóng hồi phục. Hiện nay, vấn đề phòng ngừa viêm da do kiến ba khoang cũng rất quan trọng, đặc biệt vào những mùa mưa, khi kiến ba khoang phát triển mạnh.

Bác sĩ Võ Thị Ngọc Hiền