6 hành động đơn giản để cải thiện các thông số tinh dịch

Nếu bạn đang đọc bài viết này, có lẽ vợ chồng bạn đang gặp vài rắc rối liên quan đến hiếm muộn. Đừng lo lắng vì tình trạng này phổ biến hơn bạn nghĩ. Các thống kê ước tính, cứ trong sáu cặp vợ chồng sẽ có một cặp khó có con và một phần ba nguyên nhân đến từ người nam. Trong đó tinh trùng khoẻ mạnh là một yếu tố cực kỳ quan trọng trong thụ thai. Cùng tìm hiểu một số phương pháp cải thiện thông số chất lượng tinh trùng qua bài viết sau của Bác sĩ chuyên khoa Hiếm muộn Hoàng Lê Trung Hiếu nhé.

Tại sao tinh trùng khoẻ mạnh lại quan trọng

Hiếm muộn không chỉ là vấn đề chỉ gặp phải ở phụ nữ. Theo Thư viện y học quốc gia Hoa Kỳ, một phần ba số trường hợp hiếm muộn được xác định là do các yếu tố từ nam giới gây ra. Chính vì vậy, việc có tinh trùng khoẻ mạnh là vô cùng quan trọng.

Sức sống và chất lượng của tinh trùng không chỉ dừng lại ở việc thụ thai. Chất lượng tinh trùng còn đóng vai trò quan trọng trong việc có một thai kỳ khoẻ mạnh và thậm chí có thể ảnh hưởng đến em bé sau sinh. Trong các nghiên cứu trên chuột, stress và béo phì ở chuột đực làm biến đổi các gene trong tinh trùng chuột. Chúng khiến chuột con có xu hướng thừa cân và dễ stress hơn. Tuy nhiên, các nghiên cứu trên người vẫn chưa chứng minh được rõ ràng mối liên hệ này.

Chất lượng tinh dịch gồm các thông số nào?

Thông thường, khi khảo sát về chức năng sinh sản nam giới, xét nghiệm thường được dùng nhất là tinh dịch đồ. Trên xét nghiệm này, các thông số cơ bản quyết định tinh trùng khoẻ mạnh gồm:

• Số lượng (thể tích): Một lượng tinh trùng khoẻ mạnh thường từ 39 triệu con/ml tinh dịch. Càng có nhiều tinh trùng, khả năng một trong số chúng vượt qua hệ sinh sản nữ đến thụ tinh với trứng càng cao.
• Độ di động: Không phải tất cả mọi tinh trùng đều di động có hiệu quả ngang bằng như nhau, nhưng điều này là bình thường. Chỉ cần khoảng 40% số tinh trùng này di động tốt để thụ thai.
• Hình dạng: Tinh trùng khoẻ mạnh có đầu thon, hình oval và đuôi dài, khoẻ. Tinh trùng có hình dạng tốt thường có thể đến được với trứng.

Các bước đơn giản giúp cải thiện các thông số tinh dịch

1. Tập luyện thể thao thường xuyên, nhưng đừng quá sức

Ngay cả tập luyện thể thao nhẹ nhàng cũng giúp cải thiện số lượng, độ di động và hình dạng tinh trùng. Một nghiên cứu năm 2005 thấy rằng nam giới có hoạt động thể lực ít kèm chỉ số khối cơ thể (BMI) cao có liên quan trực tiếp đến chất lượng tinh trùng kém. Thừa cân hoặc béo phì có thể ảnh hưởng đến nồng độ testosterone và có thể làm giảm ham muốn gần gũi vợ chồng.

Luyện tập thể thao và giảm cân có thể giúp cải thiện số lượng và chất lượng tinh trùng trong một vài tuần. Hãy thử đi bộ 20 phút, chống đẩy hoặc làm thêm việc nhà. Tuần hoàn máu sẽ tăng cũng như các hormone được tiết thêm trong quá trình vận động, như endorphins có thể giúp tăng ham muốn tình dục.

Dù có nhiều lợi ích, nhưng hãy nhớ rằng chỉ tăng cường vận động thể lực ở mức độ vừa phải, không nên quá gắng sức. Hoạt động thể lực cường độ cao, đặc biệt là đạp xe đạp, leo núi được cho là có liên quan đến giảm chất lượng tinh trùng. Điều này có thể do các chấn thương từ yên xe đạp hoặc các chuyển động của vùng bẹn – bìu hoặc các thay đổi nội tiết vì stress.

2. Ăn uống đầy đủ và cân bằng

Có nhiều loại dưỡng chất được xem là tốt nhưng cũng có vài loại xấu khi cân nhắc đến việc giữ tinh trùng khoẻ mạnh. Những người ăn chế độ ăn kiểu “phương Tây” với nhiều thịt đỏ, ngũ cốc, sữa, đồ ngọt, đồ ăn vặt hay pizza có thể ảnh hưởng nhiều đến độ di động của tinh trùng. Trái lại, người có chế độ ăn gồm thịt gà, cá, rau của quả và hạt nguyên vỏ có độ di động tinh trùng tốt hơn. Hãy dùng ít các thực phẩm đã qua chế biến hay đóng hộp và ăn nhiều các loại thịt ít mỡ hay các loại hạt còn nguyên vỏ.

3. Cân nhắc trước khi uống rượu bia và caffein

Theo một tổng quan năm 2017 trên nhiều nghiên cứu liên  quan đến 20.000 nam giới cho thấy rằng caffeine trong soda hoặc nước giải khát có thể làm tổn hại DNA tinh trùng. Điều này có thể làm giảm số lượng tinh trùng. Sử dụng hơn 3 cốc đồ uống chứa caffein một ngày dù là cà phê hay nước tăng lực hay soda đều làm tăng nguy cơ sẩy thai. Không quan trọng là người nữ hay nam giới sử dụng các loại thức uống trên, cả hai bố mẹ đều có nguy cơ. Các bằng chứng hiện tại cho thấy dùng hai cốc cà phê một ngày là hoàn toàn an toàn.

Ngoài caffeine, nam giới cũng không nên dùng bia rượu quá mức. Một nghiên cứu năm 2014 cho thấy người nam dùng hơn 5 đơn vị cồn mỗi tuần có số lượng tinh trùng ít và di động kém hơn. Hậu quả cũng gia tăng theo lượng rượu uống vào. 5 đơn vị cồn tương đương với:

• Khoảng 1200 ml bia (hơn 3 lon bia).
• Khoảng 740 ml rượu trắng.

*Các con số trên có thể thay đổi tuỳ nồng độ cồn.

Ngoài ra, theo một tổng quan từ nhiều nghiên cứu trên tổng cộng 16.000 nam giới cho thấy cồn ảnh hưởng đến số lượng tinh trùng xuất ra mỗi lần phóng tinh. Bạn không hẳn phải kiêng khem rượu bia hoàn toàn. Chỉ cần dùng từ 4 đơn vị cồn trở xuống mỗi tuần.

4. Hãy ngưng hút thuốc lá

Hãy hạn chế dùng thuốc lá, vì các chất trong thuốc lá có thể làm ảnh hưởng đến chát lượng tinh trùng. Cụ thể, thuốc lá ảnh hưởng đến sự phân mảnh ADN của tinh trùng, có thể đưa đến các hậu quả hiếm muộn, thai dị tật, hay sẩy thai.

5. Kiểu đồ lót có ảnh hưởng đến các thông số trong tinh dịch không?

Vấn đề này có thể được được giải đáp ngay: Bạn có thể chọn bất cứ kiểu quần lót nào từ quần đùi, boxer hay quần tam giác.

Một nghiên cứu vào năm 2016 thấy rằng không có sự khác biệt giữa các loại quần lót và số lượng tinh trùng. Nhưng sau đó, năm 2018 một nghiên cứu khác cho thấy, nam giới dùng quần lót dạng hộp vuông (boxer) có số lượng tinh trùng nhiều hơn khoảng 17% so với người dùng quần lót tam giác.

Tuy nhiên, các tác giả của nghiên cứu này cũng thống nhất rằng kết quả của nghiên cứu không hẳn là thuyết phục. Vì nhóm nghiên cứu không đo lường những yếu tố khác ảnh hưởng đến số lượng tinh trùng như loại quần dài mặc bên ngoài hay chất liệu của đồ lót. Và họ cũng đề xuất rằng, cơ thể bạn có khả năng cân bằng lượng nhiệt dư thừa tại tinh hoàn do quần lót gây ra bằng cách sản xuất thêm nhiều hormone FSH giúp sản xuất tinh trùng.

Từ các dữ liệu nêu trên, việc lựa chọn đồ lót tuỳ thuộc vào sở thích của bạn. Các bằng chứng hiện tại chỉ gợi ý rằng dùng boxer dường  giúp nam giới có số lượng tinh trùng nhiều hơn.

6. Tránh một số loại hoá chất và sản phẩm nhất định

Các hoá chất làm xáo trộn hệ thống nội tiết trong cơ thể bạn có thể xuất hiện tại nơi làm việc hay lơ lửng trong không khí hoặc thậm chí có mặt trong các sản phẩm chăm sóc cá nhân của bạn. Đó có thể là những hoá chất được biết đến là nguy hiểm cho chức năng sinh sản của bạn.

Theo trung tâm kiểm soát dịch bệnh Hoa Kỳ, các hoá chất sau đây có thể ảnh hưởng đến số lượng, thể tích, độ di động và hình dạng tinh trùng:

• Chì: Được tìm thấy trong sơn, đất, bụi đường và đặc biệt là bên trong hay gần các ngôi nhà cũ.
• Styrene và aceton: Nhựa trong các loại bao bì, đĩa nhựa, các vật liệu cách nhiên và các vật liệu xây dựng phổ biến.
• Hơi thuỷ ngân: Được tìm thấy trong các hạt khí dung công nghiệp và bụi kim loại
• Dibromochloropropane: Được tìm thấy trong thuốc trừ sâu và trong các hoá chất nghiên cứu.

Hầu hết các hoá chất trên được tìm thấy ở nồng độ cao tại các nhà máy hoặc ở các khu công nghiệp nặng khác. Tuy nhiên, vẫn có những nguồn khác có thể xuất hiện ngay tại nhà bạn như từ xà phòng, sữa tắm và các chai đựng bằng nhựa. Vậy bạn có thể làm được gì?

• Hãy xem thành phần trước khi bạn quyết định mua bất cứ sản phẩm nào.
• Thay thế các sản phẩm này với các sản phẩm từ thành phần thiên nhiên.
• Thử thay các vật dụng bằng nhựa với các sản phẩm thay thế bằng vật liệu khác như thuỷ tinh, thép không rỉ, silicone, hoặc thậm chí là nhựa phân huỷ sinh học.

7. Dùng thực phẩm chức năng

Nếu bạn đang tìm cách cải thiện chất lượng tinh trùng, bạn có thể bổ sung rất nhiều vitamin và khoáng chất quan trọng qua các thực phẩm dùng hàng ngày. Bạn cũng có thể cân nhắc việc dùng thêm thực phẩm chức năng mỗi ngày để bổ trợ cho việc thụ thai.

Cần hiểu rõ rằng các hoạt chất bổ trợ này không chắc chắn giúp bạn thụ thai, thậm chí một số loại còn có giá thành khá đắt đỏ. Hiện tại, một số bằng chứng cho rằng, các stress oxy hoá hình thành trong cuộc sống có thể ảnh hưởng đến tinh trùng. Chính vì vậy, việc bổ sung các hoạt chất chống oxy hoá có thể có ích. Chẳng hạn vitamin C là một chất chống oxy hoá nổi tiếng được cho răng có thể cải thiện số lượng và độ di động của tinh trùng.

Ngoài ra, đối với người nam thiếu vitamin D – loại vitamin quan trọng trong quá trình tổng hợp testosterone, việc bổ sung thêm loại vitamin này có thể có lợi.

Hiện tại, trên thị trường có rất nhiều loại thực phẩm chức năng được bày bán tràn lan với giá thành dao động nhiều. Tuy nhiên, chưa có một khuyến cáo khoa học quốc tế nào đưa ra được bằng chứng rõ ràng về lợi ích của các liệu pháp bổ trợ nêu trên. Ngoài ra, hàm lượng hoạt chất và cách dùng thế nào là an toàn và phù hợp vẫn chưa được các cơ quan y tế thẩm định. Chính vì vậy, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ hiếm muộn trước khi quyết định sử dụng các loại thực phẩm bổ trợ này.

Cần bao lâu để cải thiện chất lượng tinh trùng

Bình thường, để trở thành tinh trùng hoàn chỉnh về cấu tạo và chức năng có thể mất khoảng gần 3 tháng. Vì vậy việc cải thiện chất lượng tinh trùng không thể thực hiện gấp rút trong thời gian ngắn. Nhiều cặp vợ chồng thường có suy nghĩ dùng thập toàn đại bổ trước khi lâm trận giúp tăng tỷ lệ có thai. Tuy nhiên, thực tế các loại thuốc bổ đó đến tận 3 tháng sau mới có tác dụng

Việc chậm có con do nguyên nhân từ người nam không còn là một vấn đề quá mới mẻ trong thời điểm hiện tại. Một số thói quen hoặc lối sống có thể làm ảnh hưởng đến chất lượng tinh dịch, làm giảm khả năng thụ thai. Việc tập thay đổi và cải thiện các yếu tố trên có thể đòi hỏi một thời gian dài kiên trì. Nếu đã thử hết các phương pháp trên mà vẫn không thể thụ thai, hãy đến gặp bác sĩ hiếm muộn để được thăm khám bạn nhé.