Tổng quan kiến thức về bệnh bạch cầu cấp dòng tủy

Ung thư xảy ra khi các tế bào trong cơ thể  phát triển ngoài tầm kiểm soát. Có nhiều loại ung thư. Tế bào ở bất kỳ bộ phận nào của cơ thể cũng đều có thể trở thành ung thư. Trong các loại ung thư, bệnh bạch cầu cấp dòng tủy khá phổ biến ở người lớn, đặc biệt là từ 65 tuổi trở lên. Để tìm hiểu thêm về bệnh ung thư này, hãy theo dõi bài viết bên dưới nhé.

Bệnh bạch cầu cấp dòng tủy là gì?

Đầu tiên chúng ta sẽ tìm hiểu về định nghĩa bệnh bạch cầu cấp dòng tủy là gì?. Nó là một căn bệnh ung thư máu và tủy xương – mô xốp bên trong xương, nơi tạo các tế bào máu. Nói cách khác đây là bệnh ung thư bắt đầu trong tủy xương – phần mềm bên trong xương. Nó thường bắt đầu trong các tế bào biến thành bạch cầu. Nhưng nó cũng có thể bắt đầu ở cá tế bào tạo máu khác.

Từ “cấp tính” ở đây biểu thị sự tiến triển nhanh chóng của bệnh. Căn bệnh này ảnh hưởng đến một nhóm tế bào bạch cầu được gọi là tế bào dòng tủy, thường phát triển thành các loại tế bào máu trưởng thành, chẳng hạn như tế bào hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu. Với các loại bệnh bạch cầu cấp tính như căn bệnh này, các tế bào tủy xương không phát triển như mong muốn.

Bạn có thể nghe thấy các tên khác của bệnh. Ví dụ như ung thư bạch cầu cấp tính, bệnh bạch cầu hạt cấp tính, bệnh bạch cầu cấp tính không phải lympho…

Nếu bạn không được điều trị, căn bệnh này có thể đe dọa tính mạng. Nó có thể lây lan nhanh chóng vào máu và đến các bộ phận khác của cơ thể. Chẳng hạn như các hạch bạch huyết, gan, lách, não, tủy sống, tinh hoàn…

Nguyên nhân của bệnh bạch cầu cấp dòng tủy

Nguyên nhân chính

Sau khi đã tìm hiểu về định nghĩa bệnh bạch cầu cấp dòng tủy là gì rồi. Vậy thì nguyên nhân gây ra căn bệnh này như thế nào? Bệnh bạch cầu cấp dòng tủy xảy ra khi tế bào tủy xương phát triển những thay đổi (đột biến) trong vật liệu di truyền hoặc DNA của nó. DNA của tế bào chứa các chỉ dẫn cho tế bào biết phải làm gì. Thông thường, DNA thông báo cho tế bào phát triển theo một tốc độ nhất định và chết vào một thời điểm nhất định. Trong bệnh bạch cầu nguyên bào tủy cấp tính, các đột biến kích thích tế bào tủy xương tiếp tục phát triển và phân chia.

Khi điều này xảy ra, việc sản xuất tế bào máu trở nên mất kiểm soát. Tủy xương tạo ra các tế bào chưa trưởng thành phát triển thành các tế bào bạch cầu gây bệnh được gọi là nguyên bào tủy. Những tế bào bất thường này không thể hoạt động bình thường và chúng có thể tích tụ, lấn át các tế bào khỏe mạnh.

Không rõ nguyên nhân nào gây đột biến DNA dẫn đến bệnh bạch cầu. Nhưng các bác sĩ đã xác định được các yếu tố làm tăng nguy cơ bệnh. Tuy nhiên nhiều bệnh nhân mắc phải bệnh không phải ai cũng không có các yếu tố nguy cơ đã biết. Ngoài ra, nhiều người có các yếu tố nguy cơ nhưng cũng không phát triển thành ung thư.

Yếu tố nguy cơ

Các yếu tố có thể làm tăng bệnh bạch cầu cấp dòng tủy bao gồm:

• Tuổi cao. Nguy cơ mắc bệnh sẽ tăng lên theo tuổi. Căn bệnh thường gặp nhất ở người lớn từ 65 tuổi trở lên.
• Giới tính. Nam giới có nhiều khả năng mắc bệnh bạch cầu nguyên bào tủy cấp tính hơn nữ giới
• Đã từng điều trị ung thư trước đây. Những bệnh nhân đã trải qua một số loại hóa trị và xạ trị có thể có nguy cơ mắc phải bệnh bạch cầu cấp dòng tủy cao hơn.
• Tiếp xúc với bức xạ. Chẳng hạn như những người sống sót sau một vụ tai nạn lò phản ứng hạt nhân có nguy cơ mắc phải căn bệnh này cao hơn.
• Tiếp xúc với hóa chất nguy hiểm. Chẳng hạn như benzen có liên quan đến nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
• Hút thuốc lá. Bệnh bạch cầu cấp dòng tủy có liên quan đến khói thuốc lá. Bởi vì trong thuốc lá có chứa benzen và các hóa chất gây ung thư khác.
• Đã từng mắc phải các rối loạn máu khác. Những người từng mắc một chứng rối loạn máu khác có nguy cơ phát triển bệnh bạch cầu cấp dòng tủy cao hơn. Ví dụ như loạn sản tủy, xơ tủy, bệnh đa hồng cầu hoặc tăng tiểu cầu…
• Rối loạn di truyền. Một số rối loạn di truyền có liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc phải bệnh. Ví dụ như hội chứng Down…

Dấu hiệu bệnh bạch cầu cấp dòng tủy

Các dấu hiệu và triệu chứng chung của giai đoạn đầu của bệnh bạch cầu cấp dòng tủy có thể giống với các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh cúm hoặc các bệnh thông thường khác.

Các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh bạch cầu nguyên bào cấp tính bao gồm:

• Sốt
• Đau xương
• Mệt mỏi
• Khó thở
• Da nhợt nhạt
• Nhiễm trùng thường xuyên
• Dễ bầm tím
• Chảy máu bất thường. Ví dụ như chảy máu cam và chảy máu nướu răng thường xuyên

Chẩn đoán bệnh bạch cầu cấp dòng tủy

Bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử bệnh của bạn. Họ sẽ khám sức khỏe để tìm các dấu hiệu chảy máu, bầm tím hoặc nhiễm trùng.

Bạn có thể có các bài kiểm tra sức khỏe bao gồm:

• Xét nghiệm máu. Tổng công thức máu cho biết bạn có bao nhiêu loại tế bào màu. Xét nghiệm phết máu ngoại vi kiểm tra các tế bào non.
• Các xét nghiệm hình ảnh. Chụp X-quang, CT, MRI và siêu âm cung cấp hình ảnh rõ ràng hơn về những gì đang diễn ra bên trong cơ thể bạn. Chúng có thể giúp tìm ra các bệnh nhiễm trùng hoặc chỉ ra ung thư đã di căn đến các bộ phận khác của cơ thể hay chưa.
• Xét nghiệm tủy xương. Bác sĩ sử dụng kim để lấy mẫu tủy, máu và xương từ xương hông hoặc xương ức. Chuyên gia giải phẫu bệnh sẽ xem xét nó dưới kính hiển vi để tìm các dấu hiệu của bệnh bạch cầu.
• Chọc dò dịch não tủy. Bác sĩ sử dụng kim để lấy một ít dịch não tủy từ xung quanh tủy sống. Chuyên gia giải phẫu bệnh sẽ kiểm tra nó để tìm tế bào bạch cầu gây bệnh.
• Các xét nghiệm di truyền. Phòng thí nghiệm sẽ xem các tế bào gây bệnh bạch cầu. Từ đó tìm ra những thay đổi về gen hoặc nhiễm sắc thể. Kết quả sẽ cho bác sĩ biết thêm thông tin về bệnh bạch cầu cấp dòng tùy để họ có thể giúp bệnh nhân quyết định phương pháp điều trị tốt nhất.

Điều trị bệnh bạch cầu cấp dòng tủy

Bởi vì bệnh bạch cầu cấp dòng tủy di căn nhanh chóng. Do đó điều quan trọng là phải bắt đầu điều trị ngay lập tức sau khi đã được chẩn đoán bệnh. Phương pháp điều trị sẽ phụ thuộc vào một số yếu tố. Ví dụ như bao gồm loại bạch cầu cấp dòng tủy mắc phải, mức độ lây lan của nó và sức khỏe tổng trạng…

Bệnh nhân sẽ được điều trị theo hai giai đoạn:

• Liệu pháp cảm ứng cắt cơn. Điều này nhằm mục đích tiêu diệt các tế bào bệnh bạch cầu gây bệnh trong máu và tủy xương. Từ đó giúp các triệu chứng thuyên giảm, hạn chế các biểu hiện của bệnh.
• Liệu pháp củng cố. Đây cũng được gọi là liệu pháp tiếp tục thuyên giảm. Nó nhằm mục đích tiêu diệt bất kỳ tế bào bạch cầu nào còn sót lại để bệnh không tái phát.

Bệnh nhân có thể phải điều trị với một hoặc nhiều loại phương pháp điều trị:

Hóa trị liệu

Một số loại thuốc có khả năng tiêu diệt tế bào ung thư hoặc ngăn chặn chúng phân chia và phát triển. Bạn có thể dùng những loại thuốc này bằng đường uống, qua đường tiêm tĩnh mạch hoặc tiêm vào một bộ phận nào đó của cơ thể.

Bức xạ

Tia X năng lượng cao có khả năng ngăn chặn các tế bào ung thư. Bác sĩ sẽ sử dụng một máy lớn để đưa bức xạ tới khối ung thư. Hoặc họ có thể đưa kim, hạt hoặc dây phóng xạ vào cơ thể, trên hoặc gần khối ung thư.

Ghép tế bào gốc

Bởi vì điều trị bệnh bạch cầu cấp dòng tủy cũng có thể giết chết các tế bào khỏe mạnh. Do đó có thể điều trị bằng các tế bào gốc phát triển thành tế bào máu. Chúng có thể được lấy từ bệnh nhân hoặc từ một người khác.

Liệu pháp nhắm mục tiêu

Điều này sử dụng thuốc để tấn công các gen và protein cụ thể liên quan đến sự phát triển và lây lan của tế bào ung thư.

Các loại thuốc khác

Các loại thuốc như arsenic trioxide (Trisenox) và axit retinoic all-trans (ATRA) sẽ nhắm mục tiêu vào các tế bào ung thư trong bệnh bạch cầu cấp dòng tủy.

Qua bài viết ở trên có lẽ bạn đọc đã nắm được khái niệm cơ bản về bệnh bạch cầu cấp dòng tủy là gì rồi. Bên cạnh đó, căn bệnh này di căn vô cùng nhanh chóng. Do đó điều quan trọng là phải bắt đầu điều trị ngay lập tức sau khi đã được chẩn đoán bệnh. Vì vậy nếu gặp bất kì triệu chứng nào bất thường hay có yếu tố nguy cơ cao, bạn hãy đến khám bác sĩ càng sớm càng tốt nhé.

ThS. BS. CKI Trần Quốc Phong