Khuỷu tay và các bệnh lý liên quan

Khuỷu tay ở người là một khớp nằm ở chính giữa cánh tay. Phần này có cấu trúc và chức năng riêng biệt. Vì mang tính chất là một khớp nên khuỷu tay cũng có thể mắc phải những bệnh lý nhất định. Vậy thì đối với khớp này, chúng ta nên biết những thông tin cơ bản như thế nào? Những bệnh lý có thể xuất hiện là gì? Hãy cùng Bác sĩ Hồ Đức Việt đi tìm câu trả lời qua bài viết sau đây.

Cấu trúc của khuỷu tay ở người

Khuỷu tay ở người là một khớp bản lề được tạo thành từ ba xương. Đó là: xương cánh tay, xương trụ và xương quay. Các đầu xương được bao bọc bởi sụn. Sụn có tính đàn hồi cho phép các khớp dễ dàng trượt vào nhau và hấp thụ các chấn động.

Các xương được liên kết với nhau bằng các dây chằng tạo thành bao khớp. Bao khớp là một túi chứa đầy chất lỏng bao quanh có tác dụng bôi trơn khớp. Các dây chằng quan trọng của khuỷu tay là dây chằng chéo giữa (ở bên trong khuỷu tay) và dây chằng phụ bên (ở bên ngoài khuỷu tay).^{1 2}

Những chức năng của khuỷu tay

Khuỷu tay ở người có chức năng tương tự như những khớp khác trong cơ thể. Nó hỗ trợ cho hoạt động vận động của cẳng tay, giúp các xương trượt lên nhau dễ dàng. Đồng thời, khuỷu tay cũng là nơi đi qua của các dây thần kinh và mạch máu:

• Mạch máu: Động mạch trụ, động mạch quay, động mạch cánh tay,…
• Thần kinh: Thần kinh trụ, thần kinh bì cẳng tay trong, thần kinh giữa,…

Những động tác có sự hỗ trợ của khuỷu tay bao gồm:

• Gấp cẳng tay.
• Duỗi cẳng tay.
• Sấp và ngửa cẳng tay, xoay cẳng tay quanh cánh tay.

Nhờ những động tác này nên khả năng cầm nắm của cánh tay và với lấy đồ vật trở nên linh hoạt hơn. Phạm vi chuyển động của khuỷu tay là từ 0 độ khi duỗi khuỷu tay đến 150 độ gập của khuỷu tay.

Xem thêm: 5 bài tập dành cho người bị hội chứng khuỷu tay quần vợt.

Các cơ ở khuỷu tay

Có 3 cơ gấp chính ở khuỷu tay:

• Cơ cánh tay hoạt động độc lập như một cơ gấp khuỷu tay. Nó và là một trong số ít các cơ trên cơ thể con người chỉ có một chức năng duy nhất.
• Cơ ngửa dài về cơ bản hoạt động như một cơ gấp của khuỷu tay. Tuy nhiên, nó cũng nằm ngửa khi gấp cực đại và ngửa khi duỗi cực đại.
• Cơ nhị đầu cánh tay là cơ gấp chính của khuỷu tay. Tuy nhiên, nó cũng đóng vai trò thứ yếu quan trọng như một cơ hỗ trợ hoạt động ở vai (vì bản chất là cơ hai đầu).

Duỗi khuỷu tay có bản chất là đưa cẳng tay trở về vị trí giải phẫu. Động tác này được thực hiện bởi cơ tam đầu cánh tay, với sự hỗ trợ của khớp khuỷu. Sự duỗi cẳng tay bị giới hạn bởi mỏm khuỷu, sự căng dây chằng trước và lực cản ở cơ gấp.

Việc duỗi cẳng tay cưỡng bức quá mức sẽ dẫn đến đứt một trong các cấu trúc giới hạn. Chẳng hạn như gãy mỏm khuỷu, rách bao và dây chằng. Mặc dù các cơ sẽ thường không bị ảnh hưởng, nhưng cũng có thể bị tụ máu (bị bầm).^{1 2}

Sự cung cấp máu cho khuỷu tay ở người

Khuỷu tay ở người có 2 vòng mạch nối tiếp nhau:^{1 2}

• Vòng nối quanh mỏm trên ròng rọc. Do các động mạch: động mạch bên trụ trên, động mạch bên trụ dưới của động mạch cánh tay nối với động mạch quặt ngược trụ trước và quặt ngược trụ sau của động mạch trụ.
• Vòng nối quanh mỏm trên lồi cầu. Do các động mạch: nhánh trước (động mạch bên quay) và nhánh sau (động mạch bên giữa) của động mạch cánh tay sâu. Chúng nối với động mạch quặt ngược quay trước của động mạch quay và động mạch quặt ngược quay sau của thân động mạch gian cốt thuộc động mạch trụ.

Những bệnh lý có thể xảy ra ở khuỷu tay

Một số bệnh lý có thể xảy ra ở khuỷu tay bao gồm:^{3 4}

Viêm gân

Hai trong số những tổn thương viêm gân thường gặp xảy ra do tình trạng vận động quá sức ở khuỷu tay. Đó chính là vận động viên quần vợt và vận động viên chơi golf.

Gãy xương

Gãy xương là một trong những bệnh lý rất thường gặp ở khuỷu tay. Có thể là gãy đầu trên xương quay, gãy đầu trên xương trụ. Cũng có thể là gãy mỏm khuỷu hoặc gãy đầu dưới xương cánh tay. Bất kỳ tổn thương gãy xương nào cũng có thể được xác định bằng:

• Triệu chứng đau.
• Lạo xạo tại vị trí gãy xương.
• Những cử động bất thường.
• Chụp X-Quang thấy hình ảnh gãy xương trên phim.

Trật khớp

Trật khớp khuỷu tay chiếm tỷ lệ lớn trong các bệnh lý về khớp. Đây là loại chấn thương có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng thường gặp nhất là ở trẻ em từ 5 đến 14 tuổi. Nguyên nhân là do:

• Tai nạn giao thông.
• Chấn thương khi chơi thể thao do té ngã.
• Tai nạn lao động và sinh hoạt.

Phân loại

• Trật khớp khuỷu ra sau: hay gặp nhất 90%.
• Trật khớp khuỷu ra trước: do vỡ mỏm khuỷu.
• Trật khớp khuỷu sang bên: do vỡ các lồi cầu

Nhiễm trùng khớp

Nhiễm trùng khớp khuỷu tay (viêm khớp nhiễm trùng) là không phổ biến. Nó có thể xảy ra một cách tự phát. Tuy nhiên cũng có thể xảy ra thứ phát sau phẫu thuật. Hoặc do nhiễm trùng ở những nơi khác trong cơ thể, chẳng hạn như viêm nội tâm mạc, nhiễm trùng máu,…

Xem thêm: Chấn thương cơ xương khớp ở trẻ em.

Viêm khớp vô trùng

Đây là một trong những bệnh lý có thể gặp tại khuỷu tay ở người. Viêm khớp khuỷu tay thường gặp ở những người bị viêm khớp dạng thấp hoặc sau khi gãy xương có liên quan đến khớp. Khi khớp bị tổn thương nghiêm trọng, có thể cân nhắc phẫu thuật tạo hình khớp hoặc thay khớp.

Viêm bao hoạt dịch

Viêm bao hoạt dịch khớp gây cảm giác đau ở phần sau của khuỷu tay. Đau kèm theo nóng và sưng. Triệu chứng đau xuất hiện cả khi gập và duỗi. Trong trường hợp viêm mãn tính thì động tác gập sẽ gây cảm giác rất đau.

Hy vọng bài viết sẽ giúp bạn đọc hiểu cơ bản về khuỷu tay ở người. Nói chung, khớp này có vai trò khá quan trọng đối với những hoạt động của chúng ta. Đặc biệt là khu vực cẳng tay. Vì vậy, trong những hoạt động hàng ngày, chúng ta nên bảo vệ khớp khuỷu. Hạn chế những bệnh lý ở khuỷu tay sẽ giúp hạn chế những ảnh hưởng xấu đến chất lượng cuộc sống.