Mổ mắt cận thị và những điều bạn cần biết

Cận thị là một trong các tật khúc xạ phổ biến. Nếu không được điều chỉnh sẽ làm giảm thị lực, gây cản trở cho sinh hoạt hàng ngày và liên quan tới việc lựa chọn nghề nghiệp. Bạn có thể cân nhắc đến các phương pháp mổ mắt cận thị giúp cải thiện thị lực mà không cần đeo kính. Cùng Bác sĩ Trần Ngân Hạnh tìm hiểu các phương pháp mổ mắt cận thị qua bài viết dưới đây nhé.

Các phương pháp mổ mắt cận thị

Bên cạnh phương pháp điều trị tật cận thị bằng cách đeo kính không chỉnh hình (đeo kính gọng, tiếp xúc mềm), và đeo kính chỉnh hình (kính tiếp xúc kín), thì phẫu thuật cận thị là một phương pháp đang được rất nhiều người quan tâm.

Độ tuổi nào thích hợp để mổ cận thị: trên 18 tuổi và dưới 40 tuổi. Nếu thực hiện mổ cận dưới 18 tuổi, mắt đang trong giai đoạn phát triển độ cận chưa ổn định. Còn trên 40 tuổi thì mắt đã bắt đầu lão hoá, giác mạc không đủ dày…

Trong một vài trường hợp độ tuổi từ 18 – 25, độ cận vẫn tiếp tục thay đổi. Nếu thực hiện phẫu thuật trong thời điểm này, thì sau phẫu thuật cận thị vẫn tiếp tục diễn tiến, có thể dẫn đến tái cận. Vì vậy, trước khi phẫu thuật, bác sĩ sẽ thăm khám kĩ lưỡng để chọn thời điểm và phương pháp điều trị phù hợp với từng đối tượng.

Có nhiều phương pháp mổ cận thị bao gồm:

1. Laser:
   • Laser bề mặt.
   • LASIK, Femto LASIK (tạo vạt).
   • Relex Smile (không tạo vạt).
2. Phẫu thuật nội nhãn: Phakic ICL, Phaco IOL.

Phẫu thuật laser bề mặt (PRK, LASEK, EpiLASIK)

Phương pháp này hiện nay ít được sử dụng.

Cách thực hiện: Loại bỏ lớp biểu mô bề mặt, bộc lộ màng Bowman và nhu mô bên dưới. Sau đó chiếu laser lên nền nhu mô, giác mạc tự tái tạo lớp biểu mô mới. Các phương pháp laser bề mặt khác nhau ở cách xử lý lớp biểu mô.¹

• PRK là phẫu thuật khúc xạ laser được thực hiện đầu tiên. PRK được tiến hành bằng cách dùng phương pháp cơ học (cạo bằng dao) để huỷ lớp biểu mô.
• LASEK là phương pháp dùng cồn pha loãng 20% để áp lên bề mặt giác mạc. Nhằm làm lỏng lẻo lớp biểu mô và tách nguyên vẹn khỏi màng Bowman thay vì phá bỏ. Lớp biểu mô được giữ và phủ lại bề mặt nhu mô sau khi chiếu laser.
• EpiLASIK là phương pháp sử dụng thiết bị tự động epikeratome. EpiLASIK tách vạt biểu mô bằng một lưỡi dao tù, không cần dùng cồn pha loãng. Đây là bước tiến bộ lớn trong phương thức bộc lộ nhu mô.

Ưu điểm

Không làm thay đổi cấu trúc giải phẫu của giác mạc. Có thể phẫu thuật cho những trường hợp giác mạc mỏng, không bị biến chứng lên vạt giác mạc.

Nhược điểm

Kích thích và cộm xốn khi lớp biểu mô chưa tái tạo hoàn toàn. Có nguy cơ đục giác mạc khi điều trị độ cao.

Chi phí thực hiện phẫu thuật này khoảng 9 – 20 triệu đồng, tùy vào các cơ sở y tế và dịch vụ mà người bệnh lựa chọn.

Phương pháp LASIK

Phẫu thuật mắt LASIK là phẫu thuật khúc xạ bằng laser được biết đến nhiều nhất. Đây cũng là phương pháp thường được bệnh nhân lựa chọn để điều chỉnh tật cận thị.
Phương pháp dùng tia laser Excimer phá vỡ liên kết phân tử của mô giác mạc. Giác mạc bị laser Excimer bào mòn, huỷ bỏ đi lớp mô bề mặt làm mỏng dần từ trước ra sau. Vùng mô bị bóc trở nên dẹt hơn so với xung quanh và tổng thể bề mặt giác mạc. Nhờ vậy công suất giác mạc thay đổi giúp điều chỉnh được tật cận thị.²

Cách thực hiện gồm 3 bước cơ bản như sau:^{3 4}

• Bước 1: Tạo vạt giác mạc bằng dao vi phẫu cơ học tự động (microkeratome).
• Bước 2: Lật vạt giác mạc bộ lộ nhu mô và chiếu laser Excimer tạo hình giác mạc.
• Bước 3: Đậy vạt lại vị trí cũ. Rửa các chất cặn lắng dưới vạt giác mạc, không cần khâu.

  

Ưu điểm

Thời gian thực hiện nhanh, khoảng 10 – 15 phút, không gây cảm giác đau, không chảy máu. Thời gian phục hồi sau phẫu thuật nhanh.

Nhược điểm³

• Tiềm ẩn nguy cơ biến chứng vạt trong và sau mổ.
• Không điều trị được trong những trường hợp cận thị cao độ, giác mạc mỏng.
• Không phù hợp với bệnh nhân làm nghề nghiệp có tính đối kháng về thể lực, hoặc xác suất chấn thương cao.
• Thường gây khô mắt.

Chi phí dao động từ 14 – 25 triệu đồng, tuỳ thuộc vào cơ sở y tế điều trị và dịch vụ mà bệnh nhân lựa chọn.

Femto LASIK³

Phương pháp mổ cận thị này tương tự như LASIK. Tuy nhiên Femto LASIK ưu thế hơn LASIK ở điểm không có sự can thiệp của dao mổ lên mắt. Phương pháp sẽ sử dụng tia laser femtosecond để tạo một vạt giác mạc với kích thước khá nhỏ. Sau đó sẽ sử dụng tia laser excimer để có thể điều chỉnh được các tật khúc xạ của mắt.

Femto LASIK được sử dụng tại những quốc gia có công nghệ kỹ thuật tiên tiến và hiện đại vì có độ chính xác khác cao.

Ưu điểm

Thời gian phẫu thuật và phục hồi nhanh. Độ dày vạt được kiểm soát chính xác, giúp tiết kiệm mô, hữu ích cho các trường hợp độ cao hoặc giác mạc hơi mỏng.

Nhược điểm

Có thể có biến chứng liên quan đến vạt trong và sau mổ, khô mắt,…

Chi phí khá cao, dao động từ 35 – 45 triệu đồng, tuỳ thuộc vào cơ sở y tế và dịch vụ kèm theo.

Relex Smile

Đây được xem là phương pháp tiên tiến nhất trong các phương pháp laser lên bề mặt giác mạc để điều trị cận thị.⁵ Cơ chế tương tự như LASIK chỉ khác nhau ở chỗ phương pháp Relex không tạo vạt.

Cách thực hiện⁵

• Bước 1: Femtosecond laser tạo hai mặt phân cách trong bề dày của giác mạc và tự động cắt sẵn lõi mô.
• Bước 2: Femtosecond Laser tạo đường mổ rất nhỏ, chỉ khoảng 2-4 mm (bằng 1/10 đường mổ của phẫu thuật tạo vạt) ở gần rìa giác mạc.
• Bước 3: Một dụng cụ vi phẫu chuyên biệt được dùng để tách và rút lõi mô ra khỏi giác mạc qua đường mổ nhỏ đã tạo.

Ưu điểm

• Vết mổ nhỏ hơn 10 lần (chỉ khoảng 2 – 4 mm) so với vết mổ của Lasik và Femto Lasik.
• Không tạo vạt nên không có các biến chứng liên quan đến vạt trong và sau mổ, giác mạc duy trì độ bền vững tốt.
• Thời gian thực hiện rất nhanh, hạn chế được biến chứng gây khô mắt.
• Thời gian hồi phục nhanh giúp bệnh nhân quay lại với cuộc sống thường nhật chỉ sau 24h, có thể tiếp xúc với nước sau phẫu thuật 3 ngày, có thể chơi thể thao lại sau 7 ngày (trừ bơi lội hoặc môn đối kháng mạnh thì sau 1 tháng).

  

Nhược điểm

Chỉ áp dụng đối với người có độ cận cao.

Chi phí: giá thành cao, chi phí tầm 45 – 70 triệu đồng, tùy vào cơ sở y tế cũng như các dịch vụ đi kèm (nếu có).

Phẫu thuật nội nhãn: Phakic ICL, Phaco IOL

Phakic ICL⁶

Nhiều bệnh nhân có độ cận quá cao hoặc giác mạc mỏng không thể điều trị với các phương pháp laser như LASIK, Femto LASIk, Relex Smile. Hiện nay, đã có phakic ICL – vị cứu tinh cho những đôi mắt cận “khó tính”.

Phương pháp này có sự khác biệt vượt trội với biên độ điều trị cực lớn (-16 độ cận, 10 độ viễn, 6 độ loạn). Có thể giải quyết được những trường hợp khúc xạ khó một cách nhẹ nhàng nhất, thông qua việc đặt vào mắt một thấu kính nội nhãn nhỏ, mỏng, mềm dẻo và được thiết kế riêng cho mắt của từng người.

Cách thực hiện: do được cấu tạo từ chất liệu rất mềm, nên ICL được cuộn gọn lại thành một chiếc kính siêu tí hon để đưa vào mắt qua đường mổ nhỏ 2,8 – 3mm, và không gây phát sinh độ loạn thị do vết mổ. Đây là đặc điểm mà các loại kính nội nhãn cứng không đạt được và do đó đường mổ thường sẽ phải lớn hơn, tạo độ loạn sau mổ khiến thị lực khó đạt tối ưu.⁶

Ưu điểm

• Thực hiện được cho bệnh nhân có độ cận cao, giác mạc mỏng.
• Cải thiện thị lực tốt và không tái cận.
• Bảo tồn kết cấu, độ dày, độ bền của giác mạc.
• Không gây khô mắt.
• Điều trị được cho các trường hợp giác mạc có bất thường như giác mạc hình chóp.
• Là giải pháp cho các bệnh nhân bị tái cận sau phẫu thuật LASIK, Femto LASIK, Relex Smile mà mô giác mạc không phù hợp để chiếu Laser bổ sung.

Nhược điểm

Chi phí phẫu thuật cao, có nguy cơ nhiễm trùng (thấp).

Cần lưu ý, đối với bệnh nhân đục thuỷ tinh thể phải lấy ICL ra để thực hiện phẫu thuật phaco và thay thuỷ tinh thể nhân tạo mới, cần theo dõi mật độ tế bào nội mô nhiều năm sau phẫu thuật.

Chi phí: giá thành cao, khoảng 45 – 90 triệu đồng, tùy vào các cơ sở y tế và dịch vụ đi kèm mà người bệnh lựa chọn.

Phaco IOL⁷

Đây là phương pháp phẫu thuật cận thị và thay thuỷ tinh thể bị đục bằng thuỷ tinh thể nhân tạo (IOL đơn tiêu hoặc đa tiêu), dẫn đến thay đổi công suất khúc xạ của thuỷ tinh thể giúp điều chỉnh tật khúc xạ.

Cách thực hiện: Dùng năng lượng sóng siêu âm tán nhuyễn thuỷ tinh thể bị đục thành những mảnh nhỏ, rồi hút ra ngoài. Sau đó đặt một thuỷ tinh thể nhân tạo (IOL) vào mắt.

Ưu điểm

• Tỉ lệ thành công cao, vết mổ rất nhỏ (3mm), phần lớn không khâu, tuy nhiên trong một số trường hợp có thể cần khâu, không chảy máu, thời gian thực hiện nhanh.
• Hiện nay những thế hệ kính nội nhãn mới phát triển, kính đa tiêu giúp bệnh nhân duy trì được thị lực nhìn gần mà không cần đeo kính.
• Bên cạnh đó, còn có tính năng chống quang sai bậc cao, ngăn ngừa ánh sáng xanh và có cả độ trụ để điều chỉnh loạn thị. Những tiến bộ này đã nâng cao tính ứng dụng của phương pháp thay thuỷ tinh thể trong phẫu thuật khúc xạ hiện đại.

Nhược điểm

Đây là phẫu thuật có can thiệp vào nội nhãn nên có nguy cơ nhiễm trùng, viêm nội nhãn, rách bong võng mạc, tăng nhãn áp, xuất huyết…

Chi phí tuỳ thuộc vào loại kính nội nhãn sẽ có giá khác nhau.

Tóm lại, mỗi phương pháp mổ cận thị sẽ có những ưu điểm, nhược điểm, chi phí phù hợp với tình trạng mắt của từng người. Để đem lại hiệu quả điều trị cao, người bệnh cần đến những cơ sở y tế để được khám và tư vấn cụ thể.

Những điều cần làm trước khi mổ mắt cận thị

Ngưng đeo kính áp tròng⁸

Kính áp tròng có thể thay đổi hình dạng giác mạc của bạn trong tối đa vài tuần sau khi bạn ngừng đeo. Nếu giác mạc của bạn không có hình dạng tự nhiên trước khi kiểm tra, điều này có thể dẫn đến các phép đo không chính xác, gây nguy hiểm cho sự thành công của ca phẫu thuật.

Tùy thuộc vào loại kính áp tròng mà bạn được khuyên nên ngưng sử dụng trước 1 tuần hay 1 tháng.

Trung thực về tiền sử bệnh của bạn⁸

Nói với bác sĩ của bạn về bất kỳ tình trạng bệnh hoặc mắt của bạn trong quá khứ hoặc hiện tại và tất cả các loại thuốc kê đơn và không kê đơn bạn đang dùng. Hãy nhớ đề cập đến việc bạn có bị dị ứng với bất kỳ loại thuốc nào không.

Không trang điểm, dùng nước hoa⁸

Vào ngày trước khi phẫu thuật, không sử dụng kem dưỡng, nước hoa, hoặc đồ trang điểm. Những sản phẩm này có thể ảnh hưởng đến tia laser và làm tăng nguy cơ nhiễm trùng trong và sau khi phẫu thuật.

Sắp xếp phương tiện đi lại của bạn⁸

Ngay sau khi phẫu thuật, tầm nhìn của bạn sẽ bị mờ và điều quan trọng là bạn phải nhắm mắt để giúp quá trình lành thương. Ngoài ra, bác sĩ có thể cho bạn dùng thuốc để giúp bạn thư giãn, điều này sẽ làm giảm khả năng lái xe của bạn, vì vậy hãy đảm bảo bạn có người đáng tin cậy có thể giúp bạn về nhà.

Lưu ý sau mổ cận thị

Tuỳ vào từng phương pháp phẫu thuật sẽ có những chú ý chăm sóc hậu phẫu khác nhau. Nhằm hạn chế các biến chứng sau mổ, bệnh nhân cần lưu ý một số điều sau đây như:

• Tuân theo những chỉ dẫn từ bác sĩ.
• Giữ gìn vệ sinh mắt.
• Nhỏ thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ.
• Hạn chế sử dụng thiết bị điện tử trong thời gian đầu sau mổ.
• Tái khám đúng hẹn.

Các biến chứng có thể xảy ra khi mổ mắt cận thị

Các biến chứng sau phẫu thuật tạm thời hoặc vĩnh viễn, có thể bao gồm:⁹

• Đau mắt hoặc khó chịu.
• Tầm nhìn mờ, có sương mù.
• Mắt ngứa.
• Chói mắt.
• Quầng sáng xung quanh đèn.
• Nhạy cảm với ánh sáng.
• Các mảng máu nhỏ màu hồng hoặc đỏ trên lòng trắng của mắt biến mất theo thời gian.

Các rủi ro hiếm gặp khác bao gồm:

• Nhiễm trùng mắt.
• Thị lực kém hơn so với trước khi phẫu thuật, ngay cả khi đeo kính hoặc kính áp tròng.
• Mù lòa.

Có thể thấy, hầu hết các phương pháp mổ mắt cận thị đều tồn tại những ưu, nhược điểm và mức độ rủi ro khác nhau. Vì vậy, bệnh nhân cần tìm hiểu thật rõ về mổ mắt cận trước khi quyết định điều trị. Ngày nay, các phương pháp mổ mắt cận mang lại hiệu quả cao cho bệnh nhân, hạn chế mức thấp nhất khả năng mắt tái cận.