Điều trị bệnh sán chó dưới góc nhìn bác sĩ

Bệnh sán chó (hay còn gọi là bệnh giun đũa chó mèo) là một bệnh khá phổ biến tại Việt Nam. Đây là một bệnh không quá nguy hiểm. Tuy nhiên nếu bệnh được phát hiện và điều trị trễ có thể đưa đến những biến chứng nguy hiểm thậm chí là đe dọa tử vong. Vậy phác đồ điều trị bệnh sán chó như thế nào? Đâu là các thuốc đặc trị bệnh sán chó? 

Bệnh sán chó và các cách lây nhiễm?

Bệnh sán chó là gì?

Bệnh sán chó (hay còn được gọi là bệnh giun đũa chó mèo) là một bệnh nhiễm ký sinh trùng do tác nhân Toxocara canis ở chó và Toxocara cati ở mèo. Trứng giun đũa sẽ được thải theo phân của chó mèo nhiễm bệnh ra ngoài môi trường.

Tại sao lại nhiễm bệnh Sán chó?

Con người không phải là vật chủ tự nhiên của giun đũa chó mèo. Nhưng vẫn có thể bị nhiễm bệnh thông qua việc vô tình nuốt phải trứng giun từ môi trường. Hoặc do việc ăn phải thịt chó mèo nhiễm bệnh không được nấu chín kỹ. Bệnh sán chó thường được bắt gặp ở trẻ em do đây là lứa tuổi hay tiếp xúc với chó mèo và ăn phải đồ bẩn  

Sau khi vào cơ thể người, trứng giun sẽ nở ra ở ruột non. Và sau đó xuyên qua thành ruột theo máu đến các bộ phận khác của cơ thể như gan, tim, não, mắt,… Gây ra các triệu chứng cho người mắc bệnh. 

Triệu chứng của bệnh sán chó thường nhất là sốt. Có thể kèm theo các triệu chứng khác như ho, ngứa da, nổi mề đay mạn, chàm, đau đầu, đau bụng, thở khò khè, gan to….

Ấu trùng di chuyển nội tạng (VLM) là một phản ứng viêm do ấu trùng di chuyển qua các cơ quan nội tạng và chết ở đó. Các triệu chứng của hội chứng ấu trùng di chuyển nội tạng bao gồm:

• Mệt mỏi
• Sụt cân
• Chán ăn
• Ho 
• Co thắt phế quản
• Đau bụng
• Đau đầu
• Phát ban

Ấu trùng di chuyển ở nội tạng thậm chí còn có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm như tràn dịch màng phổi, viêm cơ tim, viêm màng ngoài tim,…

Ấu trùng di chuyển ở mắt (OLM) thường gặp ở trẻ lớn sẽ gây giảm thị lực và thậm chí có thể dẫn đến mù.

Phác đồ điều trị bệnh sán chó như thế nào?

Theo khuyến cáo của CDC (Trung Tâm Kiểm Soát Và Phòng Ngừa Dịch Bệnh Hoa Kỳ) thì phác đồ điều trị sán chó hay bệnh giun đũa chó mèo sẽ được chỉ định điều trị dựa vào thể lâm sàng của bệnh. 

Đối với thể ấu trùng di chuyển nội tạng (VLM) bệnh nhân sẽ được chỉ định điều trị đặc hiệu với các thuốc diệt ký sinh trùng như Albendazole hoặc Mebendazole. Hiện nay thời gian điều trị tối ưu vẫn chưa được xác định. Nên thời gian sử dụng thuốc còn phải phụ thuộc vào tình trạng bệnh của bệnh nhân.

• Albendazole: 400mg 2 lần/ ngày x 5 ngày (ở cả người lớn và trẻ em) 
• Mebendazole: 100-200 mg 2 lần/ ngày x 5 ngày (ở cả người lớn và trẻ em)

Ngoài thuốc diệt ký sinh trùng bệnh nhân còn có thể được chỉ định thêm các thuốc khác để điều trị triệu chứng như giảm đau, giảm ho, giảm ngứa, dị ứng, rối loạn tiêu hoá… và Steroid để kiểm soát tình trạng viêm 

Đối với thể ấu trùng di chuyển ở mắt (OLM). Mục tiêu của việc điều trị là giúp cho bệnh nhân giảm thiểu tối đa được tổn thương cho mắt. Các thuốc diệt ký sinh trùng dùng toàn thân như Albendazole hoặc Mebendazole với liều tương tự như thể ấu trùng di chuyển ở nội tạng cũng có lợi góp phần làm cho bệnh không tiến triển thêm. Steroid dùng tại chỗ hay toàn thân cũng có thể được chỉ định cho bệnh nhân để giúp kiểm soát tình trạng viêm ở mắt. Trong một số trường hợp đối với OLM thì thậm chí còn có thể cần can thiệp phẫu thuật.

Các thuốc điều trị bệnh sán chó

Cả hai loại thuốc Albendazole hoặc Mebendazole trong phác đồ điều trị bệnh sán chó đều được chuyển hóa ở gan. Việc sử dụng Albendazole kéo dài (từ vài tuần đến vài tháng) có thể dẫn đến tác dụng phụ là giảm tiểu cầu và tổn hại chức năng gan. Chính vì vậy các bệnh nhân điều trị lâu dài nên đến các bệnh viện làm xét nghiệm sán chó để theo dõi tình trạng bệnh thường xuyên.

Mặc dù vậy nhưng Albendazole là một thuốc đã được sử dụng từ lâu để điều trị bệnh sán chó trên toàn thế giới. Cũng như đã được CDC (Trung Tâm Kiểm Soát Và Phòng Ngừa Dịch Bệnh Hoa Kỳ) công nhận là một loại thuốc an toàn với mức độc tính thấp.

Các loại thuốc điều trị hỗ trợ sán chó thì còn tùy thuộc vào triệu chứng và tình trạng của bệnh nhân như:

• Giảm ngứa, giảm dị ứng với các thuốc kháng Histamin H1
• Kháng viêm với Steroid,…

  

Làm thế nào để không mắc sán chó?

Trong việc điều trị bệnh sán chó thì cắt nguồn lây nhiễm song song với điều trị là một điều cực kỳ quan trọng. Do vậy việc thực hiện các biện pháp để dự phòng bệnh là bắt buộc. Các biện pháp dự phòng bao gồm:

• Cần phải điều trị cho cả vật nuôi trong nhà bằng cách mang chó mèo đến bác sĩ thú y để tẩy giun định kỳ.
• Rửa tay thật kỹ sau khi xử lý chất thải của chó mèo.
• Hạn chế cho trẻ em tiếp xúc với chó mèo hoang.
• Hạn chế nghịch đất cát, rửa tay trước khi ăn, sau khi đi tiêu
• Đối với thực phẩm thì cần phải được rửa thật sạch trước khi ăn, ăn chín, uống sôi,…

Sán chó là một bệnh không quá nguy hiểm. Bệnh có thể tự khỏi đối với các bệnh nhân có triệu chứng nhẹ. Tuy nhiên khi mắc bệnh mọi người tuyệt đối không được chủ quan tự điều trị khi chưa có đơn của bác sĩ. Đồng thời cũng cần chú ý các dấu hiệu trở nặng của bệnh và đến ngay cơ sở y tế để được xử trí kịp thời.