Rối loạn lưỡng cực: Triệu chứng và cách điều trị

Rối loạn lưỡng cực là bệnh tâm lý thường gặp trong xã hội hiện đại với biểu hiện dễ dàng thay đổi tâm trạng rõ rệt. Bài viết sau sẽ cung cấp một cái nhìn toàn vẹn về căn bệnh này cũng như triệu chứng và cách điều trị nó.

Rối loạn lưỡng cực là gì?

Rối loạn lưỡng cực (Bipolar disorders – RLLC), hay còn gọi là rối loạn hưng – trầm cảm, là tình trạng tâm thần thay đổi bất thường. Tâm trạng của người bệnh có thể đột ngột hưng cảm (tăng động, kích động) hoặc trầm cảm một cách không kiểm soát.

Khi người bệnh chán nản, họ có thể cảm thấy tuyệt vọng, trầm uất, chán nản và mất hứng thú trong các hoạt động thường ngày. Khi tâm trạng người bệnh ở trạng thái hưng cảm, họ sẽ cảm thấy đầy hưng phấn và tràn đầy năng lượng. Trạng thái thay đổi tâm lý đột ngột này thường xuất hiện vài lần trong năm hoặc thậm chí nếu nặng hơn là vài lần trong tuần, ảnh hưởng đến giấc ngủ, hành vi, khả năng tập trung của người bệnh.

Triệu chứng thường gặp

Trong rối loạn lưỡng cực, các giai đoạn trạng thái tâm trạng không theo một khuôn mẫu nhất định. Mức độ nghiêm trọng của nó khác nhau từ người này sang người khác và cũng có thể thay đổi theo thời gian mà trở nên nghiêm trọng hơn hoặc ít nghiêm trọng hơn.

Phân loại bệnh rối loạn lưỡng cực

Dựa vào các đặc điểm khác như thời gian, chu kỳ và mức độ cảm xúc, bệnh được chia làm 3 loại: loại I, II và Cyclothymia.

1. RLLC loại I

Bệnh nhân trải qua cả 2 mức độ trạng thái cảm xúc của bệnh là hưng phấn và trầm cảm một cách rõ rệt. Thời gian diễn tiến của cả 2 giai đoạn này tương đối bằng nhau.

2. RLLC loại II

Người bệnh có thời gian trầm cảm lâu hơn và thường xuyên hơn so với loại I, còn cảm xúc lúc hưng phấn chỉ ở mức nhẹ, không biểu hiện rõ rệt. Đây là loại RLLC nguy hiểm với tỉ lệ người tự tử hoặc có ý định tự sát cao nhất.

3. Cyclothymia

Đây là dạng hưng – trầm cảm nhẹ nhất. Các biểu hiện thay đổi về cảm xúc, hành vi của người bệnh không rõ ràng, khó phát hiện. Thậm chí, người mắc khó cảm nhận rõ cảm giác thực sự hưng phấn hay trầm cảm. Nhưng chứng Cyclothymia có thể tiến triển thành RLLC loại I hoặc II (tỉ lệ 15% – 50%).

Điều trị bệnh rối loạn lưỡng cực

Bệnh cần được chẩn đoán và điều trị bởi bác sĩ có chuyên môn (bác sĩ tâm thần). Việc điều trị bệnh cần một liệu pháp lâu dài, mục tiêu kiểm soát các triệu chứng của bệnh. Tuỳ vào mức độ và biểu hiện bệnh, có thể sử dụng một hoặc kết hợp nhiều phương pháp:

1. Điều trị bằng thuốc

Thông thường, các bệnh nhân sẽ được điều trị bằng thuốc đầu tiên để kiểm soát các triệu chứng của bệnh.

Các thuốc sử dụng trong chứng rối loạn lưỡng cực:

• Thuốc an thần: Một số thuốc an thần thường được sử dụng như : lithium (Lithobid), acid valproic (Depakene), carbamazepine (Tegretol) và lamotrigine (Lamictal).
• Chống loạn thần: Nếu những triệu chứng của trầm cảm hoặc hưng phấn còn tiếp diễn, người bệnh có thể được kê thêm thuốc chống loạn thần như olanzapine (Zyprexa), Risperidone (Risperdal),…
• Chống trầm cảm: Bác sĩ có thể kê thuốc này để giúp người bệnh trong giai đoạn trầm cảm.
• Thuốc chống loạn thần – trầm cảm: Symbax là thuốc kết hợp giữa thuốc chống trầm cảm fluoxetine và thuốc chống loạn thần olanzapine.
• Thuốc điều trị rối loạn lo âu: Benzodiazepine giúp điều trị các triệu chứng lo âu và cải thiện giấc ngủ, nhưng thuốc thường chỉ được sử dụng trong thời gian ngắn.

2. Điều trị lâu dài

Người bệnh cần được điều trị lâu dài ngay cả khi các triệu chứng của bệnh đã đỡ. Những người bỏ qua đợt điều trị lâu dài này có tỉ lệ tái phát bệnh rất cao.

• Liệu pháp điều trị tư vấn: Khi người bệnh đang trải qua những triệu chứng không kiểm soát được nên tìm đến bác sĩ để được tư vấn.
• Cai rượu, bia: Nếu người bệnh đang nghiện cồn hoặc các chất kích thích cũng cần có các biện pháp như sử dụng thuốc điều trị lạm dụng rượu, bia.

3. Nhập viện

Nhập viện cần thiết ở những bệnh nhân không kiểm soát được hành vi của mình, có ý nghĩa tự tử, làm hại bản thân hoặc những người xung quanh. Tiếp nhận điều trị tâm thần ở bệnh viện có thể làm ổn định lại trạng thái của người bệnh, ở trạng thái hưng cảm hoặc trầm cảm.

Rối loạn lưỡng cực là căn bệnh phức tạp và gây ảnh hưởng nghiêm trọng lên đời sống của người bệnh. Biện pháp điều trị được ưu tiên hàng đầu là sử dụng thuốc và tư vấn. Ngoài ra, người bệnh còn cần thêm sự trợ giúp của những người thân xung quanh và giáo dục để kiểm soát hành vi.