Tinh dầu chống côn trùng

Tinh dầu không chỉ mang lại hương thơm phục vụ cho việc trị liệu bệnh tật. Nó còn có nhiều công dụng khác như: tạo mùi hương cho nhà cửa thơm tho, làm mỹ phẩm… Một trong những công dụng ít được nhắc đến của tình dầu đó là chống côn trùng. Ngày nay các tác dụng của tinh dầu đối với sức khỏe con người cũng như giúp ích trong đời sống sinh hoạt được khẳng định qua các nghiên cứu thực nghiệm. Cùng ThS.BS Nguyễn Thị Lệ Quyên tìm hiểu về một số loại tinh dầu chống côn trùng qua bài viết dưới đây.

Các loại tinh dầu đuổi côn trùng hay được sử dụng

Chúng ta thường bị côn trùng chẳng hạn như muỗi đốt, gián bu. Đó là do sự kết hợp của mùi hương, ánh sáng, nhiệt và độ ẩm. Điều này khiến cơ thể người này dễ bị thu hút bởi côn trùng hơn so với các người khác.

Hiện nay trên thị trường có nhiều loại tinh dầu đuổi côn trùng được rao bán. Tuy nhiên không phải dạng nào cũng an toàn. Các loại tinh dầu đuổi côn trùng có nguồn gốc từ thực vật như hương thảo, sả chanh, bạc hà, oải hương… thường không độc với người dùng và phân hủy tốt ra môi trường. Vì vậy, các loại tinh dầu tự nhiên này được khuyến cáo nên dùng hơn các loại tinh dầu hóa chất.

Các loại tinh dầu chống côn trùng thường có nhiều thành phần. Trong đó một số hoạt chất tác dụng đến côn trùng thông qua mùi. Điều này khiến cho chúng cảm thấy khó chịu phải bay đi. Hoặc chúng không thể phát hiện vật chủ là người và động vật để chích đốt

Các nghiên cứu hiện nay cho thấy, có khá nhiều loại tinh dầu chống côn trùng không những khiến chúng không dám đến gần mà còn có nhiều công dụng khác cho sức khỏe. Một số loại tinh dầu được biết đến như sau:¹

Tinh dầu bạch đàn chanh

Tinh dầu bạch đàn chanh là một trong những chất xua đuổi côn trùng tự nhiên được nhiều người biết đến. Một nghiên cứu cho thấy hỗn hợp 32 % tinh dầu bạch đàn chanh cung cấp hơn 95 % khả năng chống muỗi trong ba giờ. Ngoài tác dụng xua đuổi côn trùng, bạch đàn chanh còn ứng dụng làm thuốc sát khuẩn tại chỗ. Đặc biệt trong điều trị các bệnh nhiễm khuẩn đường hô hấp trên và trong một số bệnh ngoài da. Bên cạnh đó, tinh dầu bạch đàn chanh cũng có hiệu quả bảo vệ da khỏi vết cắn của ve và có thể kéo dài công dụng đến vài giờ.²

Tinh dầu hoa oải hương

Tinh dầu hoa oải hương có thể chống côn trùng, đặc biệt là muỗi. Một nghiên thực hiện trên những chuột không lông phát hiện thấy tinh dầu hoa oải hương có hiệu quả trong việc xua đuổi muỗi trưởng thành. Ngoài ra, tinh dầu hoa oải hương còn có tác dụng giảm đau, kháng nấm và sát khuẩn.³

Tinh dầu quế

Theo một nghiên cứu được thực hiện ở Đài Loan, tinh dầu quế có thể diệt trứng muỗi và côn trùng khác. Tinh dầu này có thể hoạt động như một chất xua đuổi muỗi trưởng thành.⁴

Tinh dầu cỏ xạ hương

Khi nói đến việc chống muỗi hoặc côn trùng khác, tinh dầu xạ hương là một trong những loại tinh dầu tốt nhất để bảo vệ khỏi sự tấn công của côn trùng. Một nghiên cứu tiến hành trên chuột cho thấy, 5 phần trăm tinh dầu cỏ xạ hương bôi lên da chuột không lông có tỷ lệ bảo vệ khỏi côn trùng đốt lên đến 91%.⁵

Tinh dầu xả

Sả là một loại tinh dầu tự nhiên phổ biến và hiệu quả bởi tác dụng chống côn trùng và muỗi. Nếu bôi khi ở ngoài trời, sả có thể bảo vệ khỏi côn trùng lên tới 50%.¹

Công thức của tinh dầu sả rất quan trọng song song với mức độ hiệu quả của nó. Khi tinh dầu được pha chế đúng cách, nó có hiệu quả cao và có thể bảo vệ cơ thể khỏi côn trùng đốt trong tối đa hai giờ. Nếu không đúng công thức pha, tinh dầu sả có thể bay hơi nhanh chóng và khiến cơ thể không được bảo vệ.⁶

Tinh dầu bạc hà

Tinh dầu bạc hà cũng nằm trong danh sách những tinh dầu chống côn trùng không thể bỏ quả. Loại tinh dầu này không những có tác dụng xua đuổi côn trùng. Ngoài ra còn hiệu quả trong việc giúp làm sạch không khí, khử mùi, diệt khuẩn. Đồng thời cũng đem đến hương thơm dễ chịu, sảng khoái cho không khí gia đình. Ở những nơi ẩm thấp, việc sử dụng tinh dầu bạc hà giúp hạn chế sự phát triển của nấm mốc, khử mùi hôi hiệu quả. Nhiều người sử dụng tinh dầu bạc hà như một loại thuốc chống côn trùng tự nhiên và mang đến cảm giác thư thái, chống stress.

Dầu cây trà

Chiết xuất từ cây tràm trà khá phổ biến trong ngành công nghệ mỹ phẩm và làm đẹp. Dầu cây trà được biết đến là hoạt chất kháng khuẩn để trị mụn nhọt và mụn trứng cá. Không dừng lại ở đó, tinh dầu tràm trà còn giúp bảo vệ và làm dịu vết cắn từ muỗi và côn trùng. Nghiên cứu thực tiễn cho thấy rằng chất chống côn trùng có chứa tinh dầu trà có hiệu quả chống lại muỗi, ruồi bụi và muỗi vằn.⁷

Cách thức sử dụng tinh dầu đuổi côn trùng

Các loại tinh dầu có thể kết hợp chung với nhau để tạo thành hỗn hợp chống côn trùng. Các cách bạn có thể áp dụng:

Bình xịt tinh dầu

Các loại tinh dầu sau khi trộn lẫn cùng các tinh dầu khác thì lắc đều. Sau đó dùng phễu trút hỗn hợp vào bình xịt. Mỗi lần dùng, lắc trộn đều rồi xịt lên chăn mền, tường hoặc xung quanh khu vực sinh hoạt.

Nến tinh dầu xua muỗi

Phương pháp này không những giúp đuổi muỗi và các loại côn trùng. Ngoài ra còn tạo sự ấm cúng trong không gian sống và mùi hương đặc trưng của tinh dầu.

Các hình thức khác như:

• Tinh dầu dưỡng da phối hợp với tinh dầu đuổi muỗi
• Máy khuếch tán kết hợp với tinh dầu chống côn trùng

Các nghiên cứu trên thế giới và ở Việt Nam cho thấy, tinh dầu chống côn trùng hiện nay cơ bản ít độc do nồng độ thấp, an toàn. Và chưa ghi nhận phản ứng không mong muốn với người khi tiếp xúc – sử dụng. Tại Việt Nam chưa ghi nhận độc tính cấp, triệu chứng bất lợi khi dùng tinh dầu chống côn trùng.

Tuy nhiên, cần thận trọng với đối tượng bị dị ứng hoặc có tiền sử dị ứng với tinh dầu.

Tinh dầu chống côn trùng hiện nay khá cần thiết. Mặc dù được cho là an toàn nhưng việc sử dụng tinh dầu nên thận trọng trên những cơ địa bị dị ứng.