Ung thư trực tràng: Triệu chứng, chẩn đoán và cách điều trị

Ung thư trực tràng là loại ung thư phổ biến thứ hai ở ruột già. Sự phổ biến và số lượng bệnh nhân trẻ tuổi được chẩn đoán mắc bệnh đã khiến nó trở thành một trong những vấn đề sức khỏe lớn trên thế giới. Vậy những điều bạn cần biết về căn bệnh này là gì?

Ung thư trực tràng là gì?

Trực tràng bắt đầu ở cuối đoạn cuối cùng của đại tràng và kết thúc khi đến đoạn ngắn hẹp dẫn đến hậu môn.

Ung thư trực tràng xảy ra khi các tế bào trong trực tràng đột biến và phát triển ngoài tầm kiểm soát. Bệnh cũng có thể phát triển khi các khối u – được gọi là polyp, ở thành trong của trực tràng phát triển và trở thành ung thư.

Ung thư trực tràng và ruột kết được gọi là ung thư đại trực tràng. Đây là loại ung thư phổ biến thứ ba ở cả nam và nữ. Hai bệnh ung thư này được nhóm lại vì có nhiều đặc điểm và điều trị tương tự nhau.

Nguyên nhân ung thư trực tràng

Ung thư trực tràng bắt đầu khi các tế bào khỏe mạnh trong trực tràng thay đổi (đột biến) DNA. Những thay đổi cho biết các tế bào phát triển không kiểm soát và tiếp tục sống sau khi các tế bào khỏe mạnh chết. Theo thời gian, các tế bào ung thư phát triển để xâm lấn và phá hủy các mô khỏe mạnh gần đó. Các tế bào ung thư có thể vỡ ra và di căn đến các bộ phận khác. Không rõ nguyên nhân gây ra các đột biến hình thành hầu hết các bệnh ung thư.

Các đột biến gen di truyền làm tăng nguy cơ ung thư ruột kết và trực tràng. Trong một số gia đình, đột biến gen truyền từ cha mẹ sang con cái làm tăng nguy cơ ung thư đại trực tràng. Nhưng đột biến này chỉ liên quan đến một tỷ lệ nhỏ các trường hợp mắc bệnh này. Một số gen liên quan đến ung thư đại trực tràng làm tăng nguy cơ phát triển bệnh.

Các yếu tố nguy cơ khác có thể bao gồm:

• Chế độ ăn.
• Hút thuốc.
• Sử dụng rượu.
• Lối sống ít vận động.
• Béo phì.
• Bệnh tiểu đường.

Triệu chứng ung thư trực tràng

• Thay đổi thói quen đi tiêu. Chẳng hạn như tiêu chảy, táo bón, đi tiêu thường xuyên hơn…
• Phân màu đỏ tươi hoặc đỏ sẫm.
• Phân hẹp hoặc có hình dạng khác với bình thường.
• Cảm giác ruột không rỗng hoàn toàn.
• Khó chịu ở bụng (thường xuyên bị đầy hơi, chướng bụng, đau bụng…).
• Thay đổi cảm giác thèm ăn.
• Giảm cân không rõ nguyên nhân.
• Suy nhược hoặc rất mệt mỏi.

Tuy nhiên những dấu hiệu và triệu chứng này có thể do ung thư trực tràng hoặc các bệnh lý khác gây ra. Vì vậy hãy đến khám bác sĩ càng sớm càng tốt nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu nào phía trên.

Chẩn đoán ung thư trực tràng

Có thể phát hiện qua xét nghiệm tầm soát ung thư đại trực tràng hoặc dựa trên các triệu chứng.

• Nội soi đại tràng. Sử dụng một ống dài, linh hoạt (ống soi ruột kết) gắn với máy quay video, màn hình để xem ruột kết và trực tràng. Nếu ung thư được phát hiện trong trực tràng, bác sĩ có thể khuyên bạn nên kiểm tra các khu vực đáng ngờ khác.
• Sinh thiết. Đó là lấy một mẫu mô để xét nghiệm. Nếu phát hiện thấy bất kỳ khu vực nghi ngờ nào, bác sĩ có thể đưa các dụng cụ phẫu thuật qua ống soi ruột kết để lấy mẫu mô để phân tích và loại bỏ polyp. Mẫu mô sẽ được gửi đến phòng thí nghiệm để được các bác sĩ giải phẫu bệnh chuyên phân tích máu và các mô cơ thể. Các xét nghiệm sẽ xác định xem tế bào có phải là ung thư hay không và gen nào trong tế bào ung thư là bất thường. Bác sĩ sử dụng thông tin này để hiểu tiên lượng và xác định các lựa chọn điều trị.

Điều trị ung thư trực tràng

1. Phẫu thuật

Ung thư trực tràng thường được điều trị bằng phẫu thuật để loại bỏ các tế bào ung thư. Phẫu thuật nào tốt nhất sẽ tùy thuộc vào tình trạng cụ thể bệnh nhân. Chẳng hạn như vị trí, giai đoạn của bệnh ung thư, mức độ xâm lấn của tế bào ung thư, sức khỏe tổng trạng và yêu cầu của bệnh nhân.

Các phương pháp phẫu thuật được sử dụng để điều trị bệnh bao gồm:

• Loại bỏ các khối ung thư nhỏ từ bên trong trực tràng

Ung thư trực tràng nhỏ loại bỏ bằng cách sử dụng ống soi ruột kết hoặc ống soi chuyên dụng đưa qua hậu môn. Được gọi là cắt bỏ cục bộ xuyên hậu môn. Dụng cụ phẫu thuật đưa qua ống soi để cắt bỏ khối ung thư và một số mô lành xung quanh.

Thủ thuật này có thể là một lựa chọn nếu ung thư nhỏ và không có khả năng di căn đến các hạch bạch huyết lân cận. Nếu phân tích trong phòng thí nghiệm cho thấy các tế bào ung thư phát triển mạnh hoặc có nhiều khả năng lây lan đến các hạch bạch huyết, bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật bổ sung.

• Cắt bỏ toàn bộ hoặc một phần trực tràng

Ung thư trực tràng lớn và nằm xa ống hậu môn có thể được loại bỏ bằng thủ thuật cắt bỏ phần trước thấp để loại bỏ toàn bộ hoặc một phần trực tràng. Mô và các hạch bạch huyết gần đó cũng được loại bỏ. Thủ thuật này bảo tồn hậu môn để chất thải có thể ra ngoài cơ thể một cách bình thường.

Thủ thuật này được thực hiện như thế nào sẽ phụ thuộc vào vị trí của ung thư. Nếu ung thư ảnh hưởng đến phần trên của trực tràng, phần đó của trực tràng sẽ bị cắt bỏ và sau đó đại tràng được gắn với phần trực tràng còn lại (nối kết đại trực tràng). Tất cả trực tràng có thể được cắt bỏ nếu ung thư nằm ở phần dưới của trực tràng. Sau đó, đại tràng thành một cái túi và gắn vào hậu môn (nối kết đại tràng).

• Cắt bỏ trực tràng và hậu môn

Đối với ung thư trực tràng nằm gần hậu môn, có thể không thể loại bỏ ung thư hoàn toàn mà không làm tổn thương các cơ kiểm soát nhu động ruột. Trong những trường hợp này, bác sĩ phẫu thuật có thể đề nghị một cuộc phẫu thuật gọi là cắt bỏ phần tử cung (APR) để loại bỏ trực tràng, hậu môn và một số ruột kết, cũng như các mô và hạch bạch huyết lân cận.

Bác sĩ phẫu thuật sẽ tạo một lỗ mở vào ổ bụng và gắn phần đại tràng còn lại vào (gọi là phẫu thuật cắt ruột kết). Chất thải ra khỏi cơ thể bạn qua lỗ và tích tụ trong một túi gắn vào bụng. Túi đó được gọi là hậu môn nhân tạo.

2. Hóa trị liệu

Hóa trị sử dụng thuốc để tiêu diệt các tế bào ung thư. Hóa trị cũng được khuyến nghị sau khi phẫu thuật để tiêu diệt bất kỳ tế bào ung thư nào còn sót lại.

Hóa trị kết hợp với xạ trị có thể được sử dụng trước khi phẫu thuật để thu nhỏ khối ung thư lớn. Từ đó loại bỏ dễ dàng hơn bằng phẫu thuật.

Hóa trị cũng có thể được sử dụng để làm giảm các triệu chứng của bệnh mà không thể loại bỏ bằng phẫu thuật hoặc đã di căn sang các vùng khác của cơ thể.

3. Xạ trị

Xạ trị sử dụng sau phẫu thuật để tiêu diệt bất kỳ tế bào ung thư nào còn sót lại. Hoặc xạ trị được sử dụng để thu nhỏ khối ung thư và giúp loại bỏ dễ dàng hơn. Khi phẫu thuật không phải là lựa chọn, liệu pháp bức xạ sử dụng để giảm các triệu chứng. Chẳng hạn như đau…

4. Hóa trị và xạ trị kết hợp

Sự kết hợp này thường được sử dụng cho các trường hợp ung thư trực tràng lớn và những bệnh có nguy cơ tái phát cao sau phẫu thuật.

Liệu pháp hóa trị liệu có thể được khuyến nghị:

• Trước khi phẫu thuật

Liệu pháp hóa trị giúp thu nhỏ khối ung thư. Từ đó thực hiện một cuộc phẫu thuật ít xâm lấn hơn. Việc điều trị kết hợp có thể làm tăng cơ hội phẫu thuật. Bên cạnh đó, giữ vùng hậu môn nguyên vẹn. Từ đó chất thải có thể ra khỏi cơ thể bình thường sau khi phẫu thuật.

• Sau khi phẫu thuật

Nếu phẫu thuật là lần điều trị đầu tiên của bệnh nhân, bác sĩ có thể đề nghị liệu pháp hóa trị ngay sau đó nếu có nguy cơ ung thư tái phát cao hơn.

• Phương pháp điều trị chính

Bác sĩ có thể đề nghị liệu pháp hóa trị để kiểm soát sự phát triển của ung thư nếu ung thư tiến triển hoặc nếu phẫu thuật không phải là một lựa chọn.

5. Điều trị bằng thuốc nhắm mục tiêu

Phương pháp điều trị bằng thuốc nhắm mục tiêu tập trung vào các bất thường cụ thể có trong tế bào ung thư. Bằng cách ngăn chặn những bất thường này, phương pháp điều trị bằng thuốc nhắm mục tiêu có thể khiến các tế bào ung thư chết.

Thuốc nhắm mục tiêu thường được sử dụng kết hợp với hóa trị. Thuốc nhắm mục tiêu thường được dành riêng cho những bệnh nhân ung thư giai đoạn cuối.

6. Liệu pháp miễn dịch

Liệu pháp miễn dịch là một phương pháp điều trị bằng thuốc sử dụng hệ thống miễn dịch có sẵn của cơ thể để chống lại ung thư. Bình thường hệ miễn dịch trong cơ thể khó có thể chống lại được tế bào ung thư. Bởi lẽ tế bào ung thư có khả năng tạo ra protein đánh lừa hệ miễn dịch nhận ra nó. Liệu pháp miễn dịch hoạt động bằng cách can thiệp vào quá trình này.

Liệu pháp miễn dịch thường được dùng cho ung thư giai đoạn cuối.

7. Chăm sóc hỗ trợ

Các phương pháp chăm sóc giảm nhẹ sẽ giúp cải thiện chất lượng cuộc sống cho những người mắc bệnh ung thư và gia định của họ. Hình thức chăm sóc này sẽ được cung cấp kết hợp cùng với các phương pháp điều trị khác.

Ung thư đại trực tràng có khả năng chữa khỏi cao nếu phát hiện ở giai đoạn đầu. Vì vậy nếu bạn cảm thấy cơ thể có các dấu hiệu và triệu chứng bất thường như trên, hãy đến gặp bác sĩ càng sớm càng tốt nhé!

ThS.BS.CKI Trần Quốc Phong