Vitamin A: Đừng bỏ quên loại vitamin quan trọng này!

Hiện nay dường như rất ít người quan tâm đến tầm quan trọng và lợi ích của Vitamin A. Do đó mọi người thường không nhận thức được lượng vitamin A có đủ để duy trì một cơ thể khỏe mạnh không. Vitamin A có vai trò quan trọng trong việc giảm nguy cơ mắc một số bệnh hiện đại.

Vậy vitamin A là gì? Nó hoạt động như thế nào trong cơ thể? Loại thực phẩm nào có chứa nhiều loại vitamin này? Hãy cùng tìm hiểu những vấn đề này qua bài viết sau đây.

 1. Vitamin A là gì?

Vitamin A gồm một nhóm các hợp chất hòa tan trong chất béo có cấu trúc tương tự nhau. Chúng bao gồm retinol, axit retinoic và retinal. Đôi khi cũng có thể bao gồm carotinoids như beta-carotene. Chính những caroten này chịu trách nhiệm cho màu sắc của nhiều loại rau.

Chẳng hạn như cà rốt và ớt. Caroten không phải là vitamin A thực sự, nhưng thực chất là các hợp chất pro-vitamin A. Nghĩa là chúng có thể được chuyển đổi thành một dạng mà cơ thể chúng ta có thể sử dụng – retinal. Sự chuyển đổi này không hiệu quả lắm và xảy ra theo tỷ lệ xấp xỉ 2: 1. Retinol thường được coi là vitamin A thực sự. Cấu trúc của nó có đuôi hydrocarbon kéo dài cho phép hòa tan trong chất béo.

Không giống như nhiều vitamin khác, vitamin A gây độc với liều lượng lớn. Nghĩa là hàm lượng của nó trong các chất bổ sung cần được điều chỉnh cho phù hợp. Liều lượng gây độc gần như không thể có được từ chế độ ăn bình thường và cực kỳ hiếm.

Bạn có bao giờ muốn Vitamin A có tác dụng gì đối với sức khỏe chưa. Cùng khám phá bí mật được tiết lộ dưới đây.

2. Lợi ích của vitamin A đối với sức khỏe cơ thể

2.1 Vai trò đối với thị lực

Vitamin A có lẽ được biết đến nhiều nhất vì lợi ích của nó với thị lực. Đặc biệt là đối với các nước đang phát triển, đã có các cuộc tranh luận đang diễn ra về gạo biến đổi gen có chứa nhiều vitamin A. Mục đích để ngăn ngừa các vấn đề về thị lực ở các nước thu nhập thấp. Bởi vì đó là nhân tố chính trong việc tạo ra protein rhodopsin.

Rhodopsin là một loại protein hấp thụ ánh sáng ở võng mạc. Không có vitamin A, việc tạo ra protein này bị ức chế. Có thể dẫn đến những vấn đề như giảm thị lực ban đêm. Đó là dấu hiệu sớm của thiếu vitamin A. Nếu sự thiếu hụt chất dinh dưỡng này kéo dài đủ lâu, nó có thể dẫn đến loét giác mạc.

Vitamin A cũng cho thấy hứa hẹn ngăn ngừa thoái hóa điểm vàng liên quan đến tuổi tác (AMD). Đó là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây ra các vấn đề về thị lực ở người già.

Nhưng nếu sử dụng quá nhiều Vitamin A (25.000 IU / kg mỗi ngày) có thể dẫn đến mờ mắt,  chóng mặt và buồn nôn.

2.2 Giúp da sáng khoẻ hơn

Bạn đã từng nghe về retinoids chưa? Đó chính là vitamin  A. Retinoids bôi tại chỗ có thể giúp ích trong việc điều trị mụn trứng cá, da bị tổn thương do ánh nắng, làm mịn da thô và giảm sự xuất hiện của nếp nhăn. Nhưng chúng cũng có thể gây kích ứng nếu liều quá cao. Vì vậy hãy cẩn thận khi sử dụng chúng.

Vitamin A cũng cần thiết cho sự phiên mã của một số gen. Do đó nó cần cho các hoạt động chức năng bình thường của tất cả các tế bào. Ảnh hưởng của vitamin A đối với gen có tầm quan trọng đặc biệt trong da. Đó là nơi cần thiết để chuyển đổi các tế bào da chưa trưởng thành thành tế bào da trưởng thành. Điều này làm cho vitamin A đặc biệt quan trọng đối với sức khỏe của da.

Ngoài việc giúp cải tạo bề mặt da, có bằng chứng cho thấy thiếu vitamin A dẫn đến các vấn đề ở biểu mô lót ở các cơ quan. Bổ sung vitamin A giúp duy trì các mô bề mặt: ruột, phổi, bàng quang và tai trong.

2.3 Hỗ trợ hệ thống miễn dịch

Vitamin A tác động đến sức khỏe miễn dịch bằng cách kích thích các phản ứng bảo vệ cơ thể khỏi bệnh tật và nhiễm trùng. Vitamin A có liên quan đến việc tạo ra một số tế bào, bao gồm cả tế bào B và T. Các tế bào này  đóng vai trò trung tâm trong các phản ứng miễn dịch bảo vệ chống lại bệnh tật. Sự thiếu hụt chất dinh dưỡng này dẫn đến tăng mức độ của các phân tử gây viêm làm giảm phản ứng và chức năng của hệ thống miễn dịch.

Chưa kể, nó còn giúp cho đường ruột của bạn hoạt động tốt. Những trẻ suy dinh dưỡng đang bị tiêu chảy thường cải thiện nhanh hơn với việc bổ sung vitamin A.

2.4 Giảm nguy cơ ung thư

Thiếu vitamin A có liên quan  đến việc tăng nguy cơ phát triển các bệnh hiện đại như: bệnh tim mạch và ung thư. Người ta không biết nguyên nhân  là do vitamin A cần thiết để hỗ trợ các tế bào miễn dịch giảm thiệt hại từ mầm bệnh và ngăn ngừa tế bào ung thư phát triển hoặc có một cơ chế khác giúp vitamin A giảm nguy cơ.

Vitamin A, cùng với beta-carotene và lycopene, có thể giúp giảm nguy cơ ung thư tuyến tụy. Nó cũng liên quan đến việc giảm sự xuất hiện của ung thư cổ tử cung và bàng quang.

2.5 Giúp trẻ hồi phục sau bệnh sởi

Ở quốc gia nơi phần lớn trẻ em được tiêm vắc-xin phòng bệnh sởi, đây thường không phải là vấn đề. Nhưng nếu một đứa trẻ bị nhiễm bệnh, nếu thiếu vitamin A thì tình trạng càng tệ hơn. Nó được coi là một chất bổ sung có thể giúp giảm tử vong do bệnh sởi.

2.6 Chất chống oxy hoá mạnh

Các carotenoids như: beta-carotene, alpha-carotene và beta-cryptoxanthin là tiền chất của vitamin A. Chúng có đặc tính chống oxy hóa. Carotenoids chống lại các gốc tự do. Đó là các phân tử phản ứng cao có thể gây hại cho cơ thể của bạn bằng cách tạo ra stress oxy hóa. Stress oxy hóa có liên quan đến các bệnh mãn tính khác nhau như : tiểu đường, ung thư, bệnh tim và suy giảm nhận thức.

2.7 Quan trọng cho khả năng sinh sản và phát triển của thai nhi

Vitamin A rất cần thiết cho cả sinh sản ở nam và nữ. Nó đóng vai trò trong sự phát triển của tinh trùng và trứng. Nó cũng rất quan trọng đối với sức khỏe của nhau thai cũng như sự phát triển của thai nhi. Do đó, vitamin A không thể thiếu đối với sức khỏe của mẹ và thai nhi và những người đang cố gắng thụ thai.

Cách bổ sung vitamin A đúng cách không phải ai cũng biết

3. Các nguồn cung cấp vitamin A

3.1 Những thực phẩm có nhiều vitamin A bao gồm:

• Phô mai
• Trứng
• Cá có hàm lượng dầu cao
• Sữa và sữa chua
• Gan và các sản phẩm từ gan như pa tê gan: Đây là nguồn vitamin A đặc biệt phong phú. Vì vậy bạn có thể có nguy cơ bị dư thừa vitamin A nếu dùng nhiều hơn một lần một tuần (điều này đặc biệt quan trọng nếu bạn có thai).

Bạn có thể nhận vitamin A bằng cách bổ sung các thực phẩm chứa beta-carotene trong chế độ ăn . Vì cơ thể có thể biến đổi chúng thành vitamin A.

3.2 Các nguồn thực phẩm chứa beta-carotene

• Các loại rau màu vàng, đỏ và xanh lá cây, như: rau bina, cà rốt, khoai lang và ớt đỏ
• Trái cây màu vàng, chẳng hạn như xoài, đu đủ và quả mơ

>> Bài viết liên quan: Bật mí bí mật: Sự thật đằng sau thừa vitamin A

4. Liều lượng vitamin A

Lượng vitamin A mà mỗi người lớn từ 19 đến 64 tuổi cần là:

• 0,7mg mỗi ngày cho nam giới
• 0,6mg mỗi ngày cho phụ nữ

Bạn có thể nhận được tất cả vitamin A đầy đủ từ chế độ ăn uống. Bất kỳ vitamin A nào dư thừa, lập tức được lưu trữ để sử dụng trong tương lai. Điều này có nghĩa là bạn không cần phải cung cấp  nó mỗi ngày.

5. Những dấu hiệu cho thấy cơ thể không nhận được đủ vitamin A

Thiếu vitamin A rất hiếm ở các nước phát triển và chủ yếu có xu hướng tác động đến các nước đang phát triển. Nơi mà các thực phẩm giàu vitamin A đang bị thiếu hụt. Thật vậy, có tới 500.000 trẻ em trên khắp thế giới bị mù mỗi năm do thiếu vitamin A.

Chưa hết, sự thiếu hụt vitamin A đã xảy ra, đặc biệt đối với những người có đột biến gen mà không cho phép họ chuyển đổi beta-carotene. Trẻ sinh non thường xuyên có mức vitamin A thấp trong năm đầu tiên. Những người mắc bệnh xơ nang cũng có nhiều khả năng gặp khó khăn trong việc cung cấp đủ Vitamin A.

Một số triệu chứng của sự thiếu hụt có thể là: mơ hồ, mệt mỏi, sau đó quáng gà.

Các dấu hiệu khác bao gồm:  

• Khô mắt
• Thiếu máu
• Tiêu chảy
• Móng dễ gãy
• Da có vảy
• Giảm khả năng chống nhiễm trùng và ức chế sự tăng trưởng ở trẻ em

Như đã đề cập ở trên, thiếu vitamin A mãn tính có thể dẫn đến thoái hóa điểm vàng. Đây là một tình trạng ở mắt nghiêm trọng có thể dẫn đến mù lòa.

6. Những lưu ý khi bổ sung vitamin A

Nếu bạn đang mang thai hoặc nghĩ đến việc có con:

• Tránh dùng các chất bổ sung có chứa vitamin A. Bao gồm cả dầu gan cá, trừ khi được bác sĩ gia đình khuyên
• Tránh các sản phẩm từ gan, chẳng hạn như pa-tê, vì những loại này rất giàu vitamin A
• Bổ sung vitamin A cho bà bầu là điều cần thiết trong quá trình mang thai

Phụ nữ đã trải qua thời kỳ mãn kinh và đàn ông lớn tuổi, những người có nguy cơ mắc bệnh loãng xương cao hơn, nên tránh dùng hơn 1,5mg vitamin A mỗi ngày từ thực phẩm và chất bổ sung.

Điều này có nghĩa là:

• Không ăn gan hoặc các sản phẩm từ gan. Chẳng hạn như pa tê, hơn một lần một tuần
• Uống không quá 1,5mg vitamin A mỗi ngày trong các chất bổ sung (bao gồm cả dầu gan cá) nếu bạn không ăn gan hoặc các sản phẩm từ gan
• Không dùng bất kỳ chất bổ sung nào chứa vitamin A (kể cả dầu gan cá) nếu bạn ăn gan mỗi tuần một lần
• Bổ sung trung bình 1,5mg một ngày hoặc ít hơn vitamin A từ chế độ ăn uống và chất bổ sung kết hợp không có khả năng gây ra bất kỳ tác hại nào.

7. Những tương tác với vitamin A mà chúng ta cần biết

Việc bổ sung vitamin A có thể tương tác với các loại thuốc bạn dùng. Dưới đây là một số ví dụ:

• Orlistat (Alli®, Xenical®): một loại thuốc giảm cân có thể làm giảm sự hấp thụ vitamin A, gây ra thiếu máu ở một số người.
• Một số dạng vitamin A tổng hợp được sử dụng trong thuốc theo toa. Ví dụ như: điều trị bệnh vẩy nến Acitretin (Soriatane®) và Bexarotene (Targretin®), được sử dụng để điều trị các tác động da của u lympho tế bào T. Dùng các loại thuốc này kết hợp với bổ sung vitamin A có thể gây ra mức vitamin A cao trong máu gây nguy hiểm.

>> Bài viết liên quan: Cách cho trẻ uống vitamin A đảm bảo tối ưu về mặt thể chất và trí tuệ.

Do đó trước khi thực hiện bổ sung vitamin A hay sử dụng bất kỳ thuốc nào, bạn nên báo với bác sĩ về các loại thuốc hay điều trị mà bạn đang sử dụng. Bác sĩ sẽ cho bạn biết nếu những chất bổ sung chế độ ăn uống đó có thể tương tác hoặc ảnh hưởng đến loại thuốc bạn đang sử dụng.

Mặc dù không phổ biến trên các phương tiện truyền thông như các vitamin khác (vitamin C hoặc vitamin D), nhưng vitamin A cũng quan trọng như bất kỳ loại nào. Nó giúp đảm bảo duy trì cơ thể chúng ta khỏe mạnh.

Ngoài ra còn liên quan đến một số chức năng sinh học. Sự thiếu hụt vitamin A có liên quan đến việc tăng nguy cơ ung thư và bệnh tim mạch. Nó đặc biệt quan trọng đối với hệ thống miễn dịch và sức khỏe của da. Nguồn vitamin A trong chế độ ăn uống có thể là cá có dầu, thịt nội tạng như gan và các loại rau có màu sắc rực rỡ như cà rốt.