Xét nghiệm sốt xuất huyết: Sốt mấy ngày thì xét nghiệm? Có những loại xét nghiệm nào?

Sốt xuất huyết luôn là mối quan tâm hàng đầu ở Việt Nam. Chúng ta cần biết thời điểm chính xác cho một chẩn đoán kịp thời. Bên cạnh các triệu chứng điển hình, cần thực hiện thêm các xét nghiệm sốt xuất huyết trong quá trình chẩn đoán. Vậy các xét nghiệm đó là gì? Sốt mấy ngày thì xét nghiệm? Hãy cùng Bác sĩ Phan Văn Giáo tìm hiểu những điều cần biết để chuẩn đoán sốt Dengue nhé. 

Biểu hiện của sốt xuất huyết? Sốt mấy ngày thì nghi ngờ sốt xuất huyết?

Biểu hiện của sốt xuất huyết thể nhẹ

Điển hình của sốt xuất huyết là sốt cao. Thường người bệnh sẽ trải qua cơn sốt cao (khoảng 40 độ C) kèm thêm ít nhất 2 triệu chứng. Các triệu chứng đó là: đau đầu, đau hốc mắt, buồn nôn và/hoặc nôn mửa, nổi hạch, đau cơ, xương hoặc khớp, phát ban. 

Biểu hiện của sốt xuất huyết gây xuất huyết nội tạng

Xuất huyết tiêu hóa hay xuất huyết nội tạng có thể diễn ra khi diễn biến bệnh nặng. Số lượng tiểu cầu (PLT) giảm hơn 50.000/mm³. Điều này cũng tăng nguy cơ bệnh nhân bị xuất huyết ở các nơi khác như: xuất huyết dưới da, xuất huyết niêm mạc, nặng hơn có xuất huyết não.

Biểu hiện của sốt xuất huyết thể nặng

Giai đoạn nặng thường diễn ra sau 3 – 7 ngày sau những triệu chứng đầu tiên. Người bệnh sẽ cảm thấy thân nhiệt giảm nhưng không đồng nghĩa với lui bệnh. Các dấu hiệu cần cảnh giác và xử trí kịp thời bao gồm: đau bụng dữ dội, nôn liên tục, chảy máu lợi, chân răng, nôn ra máu, thở nhanh, mệt mỏi hoặc bồn chồn. 

Sốt mấy ngày thì nghi ngờ sốt xuất huyết?

Giai đoạn ủ bệnh của sốt xuất huyết thường 3 – 6 ngày hoặc có thể lên đến 15 ngày. Sau giai đoạn này, người bệnh sẽ bắt đầu sốt. Điều này đồng nghĩa với việc khó chuẩn đoán sốt dengue trong giai đoạn sớm. Sau khoảng thời gian này 2 – 5 ngày, giai đoạn hạ sốt một số biểu hiện và xét nghiệm chuẩn đoán sẽ rõ ràng hơn.¹

Ý nghĩa của việc xét nghiệm sốt xuất huyết

Việc tiến hành các xét nghiệm sẽ giúp kịp thời ngăn chặn bệnh lan tràn trong cộng đồng. Phần lớn các trường hợp nghi ngờ sốt Dengue thường được làm xét nghiệm máu. Các xét nghiệm sốt xuất huyết giúp tìm ra nguyên nhân chính xác gây bệnh, đánh giá mức độ bệnh, định danh vi khuẩn gây bệnh. 

Các xét nghiệm chẩn đoán sốt xuất huyết

Các xét nghiệm thường dùng là:

• Xét nghiệm kháng nguyên Dengue NS1.
• Xét nghiệm IgM
• Xét nghiệm IgG.
• Xét nghiệm ELISA.
• Xét nghiệm điện giải đồ.
• Xét nghiệm chức năng gan.
• Xét nghiệm Albumin.
• Xét nghiệm chức năng thận.
• Xét nghiệm CRP.

Xét nghiệm kháng nguyên Dengue NS1

Đây là xét nghiệm có độ nhạy và độ chính xác cao nhất. Trong giai đoạn từ ngày 1 – 9 của bệnh, kháng nguyên của virus Dengue sẽ xuất hiện. Thời gian trả kết quả cho test nhanh này chỉ từ 10 – 15 phút. Xét nghiệm chẩn đoán sốt xuất huyết này cũng được sử dụng rất rộng rãi.

Xét nghiệm kháng thể IgM

Xét nghiệm kháng thể IgM trong sốt xuất huyết thực hiện từ sau 3 – 5 ngày sốt. Xét nghiệm sốt xuất huyết dương tính khi test nhanh hiện diện kháng thể IgM trong máu. Điều này chứng tỏ, người bệnh đang bước vào giai đoạn cấp tính của sốt Dengue. 

Xét nghiệm kháng thể IgG

Sau 7 ngày mắc bệnh, người bệnh sẽ xuất hiện loại kháng thể này. Kháng thể IgG sẽ tồn tại và bảo vệ người bệnh suốt cuộc đời. Vì vậy, có thể nói dương tính với kháng thể này còn gặp ở người đã mắc sốt xuất huyết Dengue trước đó. 

Xét nghiệm ELISA

Xét nghiệm IgG và IgM trong sốt xuất huyết tìm thấy trong máu. Các trường hợp có thể xuất hiện trên que test nhanh bao gồm: 

• IgM (+), IgG (-): người bệnh hiện đang mắc sốt xuất huyết Dengue thể nguyên phát. Bệnh đang trong giai đoạn cấp tính. 
• IgM (-), IgG (+): người bệnh đã mắc sốt xuất huyết trước đó hơn 14 ngày.  
• IgM (+), IgG (+): người bệnh hiện đang mắc sốt xuất huyết Dengue thể thứ phát. Bệnh đang trong giai đoạn cấp tính. 
• IgM (-), IgG (-): người bệnh chưa từng mắc sốt xuất huyết Dengue trước đó. Người đó có thể không mắc, nhưng không loại trừ trường hợp kháng thể Dengue chưa xuất hiện. 

Xét nghiệm nhanh này cũng chỉ mất từ 15 – 20 phút.

Xét nghiệm điện giải đồ

Đánh giá lượng ion K+, Na+, Cl- có trong cơ thể giúp người bệnh hạn chế các rối loạn nước, điện giải trong cơ thể. 

Xét nghiệm chức năng gan

Các tổn thương tại gan có thể mắc phải do sốt xuất huyết nên được phát hiện kịp thời. Các chỉ số men gan AST, ALT, GGT giúp nhận diện các tổn thương và biến chứng tồn đọng tại gan. 

Xét nghiệm Albumin

Các tế bào có thành phần protein chủ yếu do Albumin tổng hợp nên. Đây là một loại acid amin do gan tiết ra. Nhiệm vụ chính của loại protein này là giữ áp suất thẩm thấu keo luôn ổn định. 

Khi có nhiễm virus Dengue, huyết tương có thể tràn ra khỏi mạch. Xét nghiệm Albumin giúp đánh giá và xử trí kịp thời tình trạng này. 

Xét nghiệm chức năng thận

Sốt xuất huyết Dengue cũng có thể gây ra những biến chứng tại thận. Đánh giá chức năng thận thông qua các chỉ số: Ure, Creatinine, Cystatin C, MicroAlbumin niệu. Các tình trạng tổn thương thận có thể kịp thời được đánh giá và điều trị. 

Xét nghiệm CRP

Khi cơ thể xuất hiện tình trạng viêm nhiễm CRP thường tăng cao. Ngoài ra, chỉ số CRP còn giúp chuẩn đoán phân biệt sốt Dengue với các bệnh lý khác. Quan trọng hơn hết, liệu có hay không tình trạng bội nhiễm. 

Xét nghiệm nhanh sốt xuất huyết là như thế nào?

Xét nghiệm nhanh sốt xuất huyết là xét nghiệm chuẩn đoán trả kết quả nhanh chóng trong vòng 30 phút. Test nhanh có thể phát hiện kịp thời sốt Dengue trong 3 ngày đầu của bệnh và giảm dần sau đó. 

Kit xét nghiệm nhanh sốt xuất huyết sẽ có 2 vạch C và T. Nếu xét nghiệm dương tính với sốt xuất huyết cả 2 vạch đều sẽ lên màu. Vạch C sẽ luôn lên đối với bệnh nhân nhiễm hay không nhiễm. Test nhanh cho phép tìm kháng nguyên Dengue NS1 trong máu.²

Có cần nhịn ăn không? Cần lưu ý gì khi xét nghiệm?

Hầu hết các xét nghiệm chẩn đoán sốt xuất huyết không yêu cầu bệnh nhân phải nhịn ăn. Bệnh nhân cũng không cần chuẩn bị gì trước khi tiến hành xét nghiệm. 

Quy trình xét nghiệm máu sốt xuất huyết Dengue như thế nào?

Bệnh nhân sẽ thực hiện các thủ tục lấy mẫu máu xét nghiệm thường quy. Sau khi đã bộc lộ vị trí lấy máu, thường là tại tĩnh mạch cánh tay. Bệnh nhân sẽ được yêu cầu ngồi yên và nắm chặt tay trong suốt quá trình này. Sau khi tiêm, bệnh nhân cần cố định chỗ tiêm bằng băng keo cá nhân. Một số ít trường hợp bệnh nhân sẽ bị bầm chỗ tiêm nhưng sẽ hết sau vài ngày. 

Xét nghiệm sốt xuất huyết bao lâu có kết quả?

Nếu là những test nhanh đã kể trên, kết quả sẽ có trong vòng 30 phút. Các xét nghiệm chuẩn đoán khác cần được vận chuyển về phòng xét nghiệm và chạy máy sẽ mất khoảng 1 giờ đồng hồ. Hoặc lâu hơn đối với những xét nghiệm có độ phức tạp cao. 

Cách đọc kết quả các chỉ số trong xét nghiệm

Chỉ số xét nghiệm máu sốt xuất huyết thường được quan tâm: số lượng bạch cầu, số lượng tiểu cầu và hematocrit.

• Số lượng bạch cầu (WBC): sốt Dengue thường có giảm bạch cầu. Trường hợp khác, tăng WBC và bạch cầu trung tính (Neu) có thể dùng để loại trừ dengue xuất huyết. 
• Tiểu cầu (PLT): đa số trường hợp < 100.000/mm³. Đây là chỉ số được quan tâm hàng đầu ở bệnh nhân nghi ngờ sốt xuất huyết dengue. Vì tình trạng xuất huyết thường kèm giảm tiểu cầu. 
• Hematocrit (Hct): nếu Hct cao hơn bình thường hơn 20%, tình trạng máu bị cô đặc sẽ diễn ra. Tình trạng này cũng là cơ sở để chẩn đoán sốt xuất huyết dengue. Mặt khác, khi Hct > 45% cũng góp phần chuẩn đoán bệnh.¹

• Dương tính: kết quả cho thấy người bệnh hiện đang mắc sốt xuất huyết Dengue. Dù chưa có điều trị đặc hiệu, bác sĩ sẽ đưa ra những chỉ định cụ thể để xử trí các triệu chứng. Nếu người bệnh có các biểu hiện rõ rệt sẽ được xem xét nhập viện theo phác đồ điều trị. Thậm chí, bệnh nhân có thể phải tiếp nhận truyền máu nếu xuất huyết quá nhiều. Ngoài ra, còn có các can thiệp cần thiết khác. 
• Âm tính: người đó có thể không nhiễm virus Dengue. Nhưng cũng có thể bệnh nhân chưa đạt được ngưỡng bệnh có thể xét nghiệm chẩn đoán (âm tính giả). Nếu người bệnh có các yếu tố nghi ngờ nên được tiếp tục theo dõi. 

Xét nghiệm máu có biết sốt xuất huyết không?

Xét nghiệm máu chỉ có giá trị hỗ trợ chẩn đoán sốt xuất huyết dengue. Một số xét nghiệm máu chẩn đoán đặc hiệu cũng cần có thời gian thích hợp. Việc chẩn đoán sẽ không thực sự đúng ở giai đoạn sớm, giai đoạn ủ bệnh. Các kết quả âm giả trong giai đoạn này có thể gây chủ quan đối với người bệnh.

Xét nghiệm sốt xuất huyết là một phương pháp chẩn đoán, nhằm phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Hiện nay, trên cả nước có rất nhiều đơn vị thực hiện xét nghiệm này. Điều đó làm xuất hiện những thắc mắc như nên xét nghiệm sốt xuất huyết ở đâu? Xét nghiệm tại nhà có được không? Cơ sở xét nghiệm nào thì uy tín? Và chi phí như thế nào?

Để có thể chọn được đơn vị xét nghiệm phù hợp, bạn đọc nên đánh giá các cơ sở trước khi đưa ra quyết định. Để bạn đọc dễ dàng hơn trong việc lựa chọn, YouMed đã nêu chi tiết những tiêu chí đánh giá một đơn vị xét nghiệm uy tín, đồng thời, tổng hợp một số đơn vị xét nghiệm kèm theo giá tham khảo trong bài viết “Xét nghiệm sốt xuất huyết bao nhiêu tiền? Xét nghiệm ở đâu?” Bạn đọc có thể tham khảo bài viết để có thêm thông tin nhé!

Hy vọng bài viết trên đã cung cấp cho bạn đọc thông tin về các xét nghiệm sốt xuất huyết. Bệnh sốt xuất huyết nếu không được phát hiện sớm, điều trị kịp thời và đúng cách có thể dẫn đến tử vong. Vì vậy khi có các dấu hiệu bất thường, người bệnh cần đến bệnh viện hoặc cơ sở y tế gần nhất