Bệnh viêm mạch và đa u hạt dị ứng (hội chứng Churg-Strauss): nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Bệnh viêm mạch và đa u hạt dị ứng hay còn được gọi với cái tên hội chứng Churg-Strauss là một bệnh lý hiếm gặp. Căn bệnh này liên quan đến sự viêm của các mạch máu gây ra việc hạn chế dòng máu đi nuôi các cơ quan trong cơ thể, và đôi khi gây ra những tổn thương không hồi phục. Hãy cùng Bác sĩ Phan Văn Giáo tìm hiểu những kiến thức cơ bản về căn bệnh này nhé.

Triệu chứng bệnh viêm mạch và đa u hạt dị ứng

Căn bệnh này có biểu hiện rất đa dạng. Một số người chỉ biểu hiện những triệu chứng rất nhẹ. Trong khi đó, có người lại trở bệnh rất nặng và đôi khi có những biến chứng nguy hiểm đe doạ tính mạng. Hầu hết mọi người mang căn bệnh này đều có bệnh hen, viêm xoang mạn tính hay tăng bạch cầu ái toan (một loại tế bào của hệ miễn dịch).

Những triệu chứng khác có thể xuất hiện là:

• Sốt dị ứng do bụi hay phấn hoa.
• Sốt.
• Ăn không ngon miệng hay giảm cân.
• Đau cơ và khớp.
• Mệt mỏi.
• Ho.
• Đau bụng và xuất huyết tiêu hoá.
• Cảm thấy yếu ớt, mệt mỏi và không có sức sống.
• Phát ban hay đau da.
• Cảm giác đau, tê hay châm chích ở bàn tay, bàn chân.
• Đau bụng dữ dội.
• Khó thở.
• Tiểu ra máu.

Các nguyên nhân của bệnh viêm mạch và đa u hạt dị ứng

Nguyên nhân cụ thể của căn bệnh này còn chưa được biết rõ. Có thể là do sự tương tác giữa yếu tố di truyền và môi trường sống. Chẳng hạn như các dị nguyên gây dị ứng hay do một loại thuốc nào đó. Chúng gây ra đáp ứng miễn dịch quá mức, làm tổn thương các cơ quan trong cơ thể.

Các yếu tố nguy cơ của bệnh

• Tuổi mắc bệnh thường xuất hiện vào khoảng từ 30 đến 50 tuổi.
• Có tiền sử mắc các bệnh như hen hay vấn đề về mũi xoang. Hầu hết những bệnh nhân có bệnh viêm mạch và đa u hạt dị ứng có mắc bệnh hen, viêm xoang mạn tính hay viêm mũi dị ứng.

Các biến chứng của căn bệnh này là gì?

Bệnh viêm mạch và đa u hạt dị ứng có thể gây ảnh hưởng lên nhiều cơ quan trong cơ thể, như phổi, da, hệ tiêu hoá, thận, cơ, khớp và cả tim. Nếu không được điều trị thích hợp, căn bệnh này có thể dẫn đến tử vong.

Các biến chứng của bệnh phụ thuộc vào cơ quan nào của bệnh nhân bị tổn thương. Dưới đây là một số biến chứng của bệnh:

• Tổn thương các dây thần kinh ngoại biên. Bệnh nhân có thể bị tổn thương tại các dây thần kinh ngoại biên như ở bàn tay, bàn chân. Điều này làm tê bì, bỏng rát hay nặng hơn là gây mất chức năng của chi.
• Để lại sẹo trên da. Viêm da có thể làm bệnh nhân đâu nhức, khó chịu, dẫn đến gãi và để lại sẹo.
• Bệnh tim mạch. Các biến chứng tim mạch do bệnh bao gồm sự viêm do miễn dịch của các màng bao quanh tim hay viêm tại cơ tim. Điều này có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như nhồi máu cơ tim hay suy tim.
• Tổn thương thận. Nếu bệnh ảnh hưởng đến thận của bạn, nó sẽ gây ra tình trạng viêm cầu thận. Tình trạng này làm giảm chức năng lọc của thận và dẫn đến sự tích tụ các độc chất trong máu.

Chẩn đoán bệnh như thế nào?

Hiện tại, chưa có một xét nghiệm nào có thể xác định chính xác bệnh nhân có bị bệnh viêm mạch và đa u hạt dị ứng hay không. Do sự tương đồng về triệu chứng với các bệnh khác, việc chẩn đoán đôi khi gặp khó khăn.

Những dấu hiệu sớm của bệnh như hen hay viêm xoang là thường gặp trong đời sống, nên đôi khi bệnh chỉ được chẩn đoán khi xuất hiện các biểu hiện viêm nghiêm trọng tại các cơ quan trong cơ thể.

Chẩn đoán với “6 tiêu chuẩn”

6 tiêu chuẩn chẩn đoán bệnh viêm mạch và đa u hạt dị ứng đã được Hiệp hội Thấp Hoa Kỳ đưa ra. Bệnh nhân sẽ được chẩn đoán là mắc bệnh nếu như có 4 hoặc hơn trong 6 tiêu chẩn sau:

• Hen. Hầu hết bệnh nhân đều có biểu hiện hen, thường là hen mạn tính và thể nặng.
• Có lượng bạch cầu ái toan trong máu cao hơn ngưỡng bình thường. Đây là một loại tế bào trong hệ thống miễn dịch, bình thường chỉ chiếm 1 – 3% tổng số lượng bạch cầu. Nếu lượng bạch cầu ái toan cao hơn 10% được coi là bất thường và là gợi ý mạnh cho hội chứng Churg-Strauss.
• Tổn thương một hoặc nhiều dây thần kinh. Hầu hết các bệnh nhân đều có một dạng tổn thương thần kinh dẫn đến sự đau nhức hay tê bì ở bàn tay, bàn chân.
• Xuất hiện tổn thương di chuyển trên phim X quang. Các thương tổn xuất hiện trên phim X quang có thể di chuyển sang những vị trí khác hay biến mất. Những dấu hiệu tổn thương trên hình ảnh có thể tương tự như trong viêm phổi.
• Có bệnh lý xoang. Những bệnh nhân mắc bệnh thường đã từng bị viêm xoang cấp hoặc mạn tính.
• Xuất hiện tế bào bạch cầu ở ngoài lòng mạch. Bác sĩ có thể chỉ định làm sinh thiết da hoặc polyp mũi để tìm các tế bào bạch cầu ái toan ở ngoài lòng mạch máu. Xét nghiệm này góp phần vào chẩn đoán bệnh.

Để chẩn đoán bệnh, bạn có thể phải làm những xét nghiệm gì?

• Xét nghiệm máu. Xét nghiệm tìm kháng thể tự miễn trong máu có thể giúp bác sĩ gợi ý đến bệnh viêm mạch và đa u hạt dị ứng. Tuy nhiên, xét nghiệm máu không thể xác định chắc chắn bạn có bị bệnh hay không.
• Xét nghiệm hình ảnh học. Chụp phim X quang hay CT scan giúp tìm thấy những bất thường trong phổi và mũi xoang của bạn.
• Sinh thiết các mô bị ảnh hưởng. Nếu bạn có các xét nghiệm gợi ý đến bệnh viêm mạch và đa u hạt dị ứng, bác sĩ có thể chỉ định một sinh thiết mẫu mô nhỏ để quan sát trên kính hiển vi. Mẫu mô này có thể được lấy từ cơ quan bị tổn thương như da hay cơ, giúp xác định bạn có bị viêm mạch máu hay không.

Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Nên đi khám bác sĩ ngay nếu có các triệu chứng như khó thở hay chảy nước mũi liên tục mà không hết, đặc biệt là khi các triệu chứng này đi kèm với tình trạng đau vùng mặt kéo dài. Ngoài ra, bạn cũng nên đi khám khi bệnh hen hay sốt dị ứng do bụi trở nên nặng nề hơn.

Đây là một bệnh hiếm gặp. Do đó, nhiều khả năng những triệu chứng trên là do các bệnh lý khác. Tuy nhiên, bạn nên đi khám để tìm ra nguyên nhân bệnh sớm nhất. Bệnh được phát hiện càng sớm bao nhiêu thì kết quả điều trị càng tốt bấy nhiêu.

Điều trị viêm mạch và đa u hạt dị ứng như thế nào?

Hiện tại, chưa có phương pháp điều trị dứt điểm bệnh viêm mạch và đa u hạt dị ứng. Tuy nhiên, việc điều trị giúp cải thiện các triệu chứng và phòng ngừa những biến chứng nguy hiểm.

Các biện pháp điều trị cơ bản gồm:

• Thuốc corticosteroids. Đây là nhóm thuốc ức chế miễn dịch. Thuốc thường được dùng là prednisone. Tuy nhiên, thuốc có một số tác dụng phụ đáng lưu ý như: loãng xương, tăng đường huyết, tăng cân, nhiễm trùng…
• Các thuốc ức chế miễn dịch khác. Các thuốc này thường được dùng với các trường hợp nặng mà chỉ thuốc corticosteroid không đủ để điều trị. Một số loại thuốc được dùng: cyclophosphamide, azathioprine hay methotrexate.
• Globulin miễn dịch. Đây là loại thuốc tiêm hằng tháng, thường được sử dụng đối với các bệnh nhân kháng trị. Tuy nhiên, liệu pháp này khá đắt tiền.
• Các thuốc mang hoạt tính sinh học. Như mepolizumab giúp thay đổi đáp ứng miễn dịch và cải thiện các triệu chứng, giảm số lượng tế bào bạch cầu ái toan.

Bệnh nhân cần được theo dõi thường xuyên với bác sĩ và cần xét nghiệm định kỳ để giám sát tình trạng bệnh cũng như tác dụng phụ của thuốc.

Trên đây là những thông tin cơ bản nhưng tương đối đầy đủ về bệnh viêm mạch và đa u hạt dị ứng. Bạn cũng nên nhớ rằng, các thói quen sinh hoạt cũng ảnh hưởng đến sức khoẻ của bản thân. Hãy chăm tập thể dục, ngừng hút thuốc lá và ăn uống lành mạnh. Nếu bạn hay người thân có những dấu hiệu của bệnh lý này, hãy đi khám để được chẩn đoán và điều trị sớm.