Có nên tẩy giun cho trẻ dưới 2 tuổi? Hướng dẫn tẩy giun cho bé đúng cách

Giun là ký sinh trùng trong cơ thể người và sống bằng cách lấy chất dinh dưỡng. Nhiễm giun là bệnh phổ biến ờ trẻ nhỏ và hầu như không gây ra triệu chứng. Tuy nhiên, nếu bệnh không được điều trị thì lâu dài có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ. Vậy phòng ngừa nhiễm giun như thế nào? Trẻ dưới 2 tuổi có cần tẩy giun không? Hãy cùng tìm hiểu thông qua bài viết sau của Dược sĩ Trần Vân Thy nhé!

Có nên tẩy giun cho trẻ dưới 2 tuổi?

Trong thời gian ngắn, nhiễm giun có thể chỉ gây cho trẻ cảm giác khó chịu. Nhưng nếu không được điều trị, chúng có thể trở nên nghiêm trọng theo thời gian. Về lâu dài, nhiễm giun còn có thể gây hại cho sự phát triển thể chất và trí tuệ của trẻ, làm chậm phát triển và ảnh hưởng đến chức năng nhận thức. Đặc biệt có thể dẫn đến suy dinh dưỡng, sụt cân và các biến chứng như thiếu máu cho trẻ như chảy máu đường ruột.

Nhiễm giun có thể làm yếu hệ thống miễn dịch, làm trẻ dễ bị bệnh hơn. Nhiễm sán dây có thể nghiêm trọng nếu phát triển u nang trong não. Mặc dù những trường hợp này khá hiếm, nhưng bạn vẫn cần phải tẩy giun bằng Tổ chức Y tế Thế giới khuyến cáo trẻ em cần được tẩy giun định để loại trừ trường hợp nguy hiểm xảy ra.

Khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới về tẩy giun định kỳ cho trẻ

Tổ chức Y tế Thế giới khuyến cáo trẻ em cần được tẩy giun định kỳ. Các bác sĩ khuyên nên tẩy giun cho trẻ 6 tháng một lần sau khi trẻ tròn 1 tuổi. Hãy đưa trẻ đến bác sĩ chuyên khoa Nhi để được khám định kỳ và tuân theo lịch trình điều trị tẩy giun. Đối với trẻ dưới 36 tháng tuổi hoặc người có vấn đề khi nuốt, cần nghiền viên thuốc và trộn với nước trước khi dùng để đảm bảo an toàn. Cũng có thể bổ sung sắt nếu bị thiếu máu khi dùng thuốc tẩy giun cho trẻ dưới 2 tuổi.¹

Không mua thuốc không kê đơn hoặc thuốc thảo dược vì một số loại thuốc chống giun có thể không phù hợp với trẻ nhỏ dưới 2 tuổi. Tốt nhất là bạn nên tham khảo bác sĩ. Nhiễm giun dễ lây lan và tái nhiễm. Nếu trẻ được phát hiện có giun, bác sĩ có thể khuyên cả gia đình bạn điều trị, ngay cả khi không ai bị nhiễm.

Các loại giun và con đường xâm nhập cơ thể trẻ như thế nào?

Có nhiều loại giun khác nhau. Giun kim (còn gọi là giun chỉ), giun móc, giun đũa và giun roi là những loại rất phổ biến. May mắn thay, việc tẩy giun hiện nay cũng tương đối dễ và nhanh chóng. Hầu hết tất cả các trường hợp nhiễm giun đều có thể được điều trị bằng thuốc uống. Bác sĩ sẽ kê phương pháp tẩy giun hoặc thuốc tẩy giun cho trẻ dưới 2 tuổi dựa trên loại giun mà bé mắc phải. Giun có thể xâm nhập vào cơ thể trẻ qua nhiều đường bao gồm:

Đất bị nhiễm bệnh

Đây là con đường phổ biến nhất làm trẻ bị nhiễm các loại giun như giun móc, giun đũa, sán dây và trùng roi. Nếu trong đất chứa phân của người nhiễm giun sẽ tích tụ trứng giun, sau đó phát triển thành ấu trùng (giun chưa trưởng thành) và thành giun trưởng thành. Trẻ em có thể bị nhiễm giun móc khi bò hoặc đi chân trần trên đất bị nhiễm, vì những ấu trùng này có thể xâm nhập qua da bàn chân. Các loại giun khác có thể xâm nhập vào cơ thể thông qua tay hoặc móng tay dính đất chứa giun rồi cho tay bẩn vào miệng.

Khu vực nước bị nhiễm bệnh

Một số loại giun sinh sản trong nước. Chúng có thể được tìm thấy trong các hồ, đập và vũng nước. Trẻ em có thể nhiễm giun nếu chơi đùa, tắm và bơi lội ở những khu vực này. Ngoài ra, uống và ăn thức ăn bị ô nhiễm bởi nước có thể bị nhiễm giun. Trẻ em có xu hướng bị ảnh hưởng nhiều nhất vì hệ thống miễn dịch yếu hơn so với người lớn.

Thực phẩm chưa nấu chín hoặc bị nhiễm khuẩn

Các loai cây, rau trồng trên đất bị nhiễm phân và chưa được rửa kỹ chứ thể chứa trứng giun móc, giun đũa. Nếu ăn phải các loại thực phẩm này có thể gây nhiễm giun. Động vật sống dọc theo các vùng nước, chẳng hạn như cá, gia súc, cừu và dê cũng có thể bị bệnh nhiễm giun như sán dây. Vì vậy, thịt và cá sống, hoặc nấu chưa chín kỹ có thể mang giun.

Tiếp xúc với người bị nhiễm bệnh

Nếu trẻ tiếp xúc với người bị nhiễm giun mà họ không được vệ sinh đúng cách, trẻ có thể bị nhiễm giun, có thể kể đến giun kim. Trứng giun có thể còn sót lại dưới móng tay hoặc trên bàn tay chưa rửa hoặc rửa không đúng cách. Từ đó có thể truyền sang đồ chơi của bé hoặc trực tiếp vào miệng của bé. Giun chỉ có thể sống đến ba tuần trong ga trải giường hoặc quần áo.²

Triệu chứng nhiễm giun ở trẻ em

Nhiễm giun rất phổ biến ở trẻ em và dễ lây lan. Tuy nhiên, thông thường sự xâm nhập của giun không có triệu chứng hoặc các triệu chứng có thể nhẹ và có thể bị bỏ qua. Tùy thuộc vào loại giun và mức độ nghiêm trọng, trẻ có thể có một số dấu hiệu hoặc triệu chứng chung. Nếu con bạn có bất kỳ dấu hiệu nào trong số này, hãy đưa con đến bác sĩ ngay lập tức:

• Rối loạn tiêu hóa: đau bụng, buồn nôn/nôn, đầy hơi, ăn không ngon, tiêu chảy hoặc táo bón và các vấn đề về đường ruột.
• Giảm cân, mệt mỏi, vàng da.
• Tâm trạng cáu gắt, bồn chồn và lo lắng, khó ngủ.
• Phân có mùi hôi hoặc có máu trong phân.
• Nôn hoặc ho, vì có thể ho ra hoặc nôn ra giun.
• Ngứa hoặc đau quanh hậu môn, nơi giun chui vào, đặc biệt là đối với giun kim.
• Đi tiểu đau và thường xuyên do nhiễm trùng đường tiết niệu,phổ biến hơn ở trẻ em gái.
• Chảy máu bên trong có thể dẫn đến mất sắt và thiếu máu, kém hấp thu chất dinh dưỡng, tiêu chảy và chán ăn.
• Nhiễm sán dây nặng có thể gây co giật.
• Hội chứng pica (ăn những thứ không ăn được, không có dinh dưỡng như đất, phấn, giấy,…) là một triệu chứng khác do sự phá hoại của giun.
• Có thể có cả nghiến răng, tuy nhiên triệu chứng này có thể không nhiều
• Trong trường hợp rất hiếm trẻ bị nhiễm rất nhiều giun, có thể bị tắc ruột. Một số trẻ có thể nôn ra giun (thường là giun tròn trông giống giun đất). Một số biến chứng nghiêm trọng khác như ruột thừa, tắc ống mật và ống tụy; volvulus ruột; lồng ruột; viêm phúc mạc do thủng vòi trứng; áp xe gan, phổi.³

Các loại thuốc tẩy giun cho trẻ

Để tẩy giun, bác sĩ nhi khoa thường kê đơn thuốc chống ký sinh trùng. Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh, bác sĩ có thể kê đơn các thuốc tẩy giun cho trẻ dưới 2 tuổi sau :

Mebendazol

Mebendazol được coi là thuốc tẩy giun cho trẻ dưới 2 tuổi an toàn nhất để điều trị nhiều loại nhiễm giun.

Ví dụ: Thuốc tẩy giun Fugacar 500 mg.

Giá tham khảo: 20.000đ/viên.

Nhà sản xuất: Janssen (Mỹ).

Thuốc được chỉ định điều trị trong trường hợp nhiễm một hay nhiều loại giun đường tiêu hóa. Trẻ em dùng 1 liều Fugacar 500mg duy nhất. Tuy nhiên, do nguy cơ co giật, chống chỉ định dùng Fugacar cho trẻ dưới 1 tuổi để điều trị hàng loạt các trường hợp nhiễm một hay nhiều loại giun.Chỉ sử dụng Fugacar cho trẻ từ 1 – 2 tuổi nếu lợi ích lớn hơn nguy cơ.⁴

Pyrantel

Đây là một loại thuốc thuốc tẩy giun cho trẻ dưới 2 tuổi khá an toàn khác thường được bác sĩ kê đơn.

Ví dụ: Panatel 125 mg.

Giá tham khảo: 2.000đ/hộp 1 viên.

Nhà sản xuất: Medopharm – India.

Thuốc cũng được chỉ định để điều trị bệnh nhiễm giun kim, giun đũa, giun móc, giun lươn.

Đối với giun kim, giun đũa: 10 mg/1 kg, uống 1 liều. Sau 2 – 3 tuần, nếu chưa hết giun hoặc xét nghiệm có ấu trùng nên điều trị một đợt thứ hai.

• Người lớn và trẻ > 12 tuổi: 6 viên.
• Trẻ 6 – 12 tuổi: 4 viên.
• Trẻ 2 – 6 tuổi: 2 viên.
• Trẻ 6 tháng – 2 tuổi: 1 viên.

Đối với giun móc: uống mỗi ngày một liều như trên, ba ngày liên tiếp.

Albendazol

Albendazol (dạng viên hoặc dung dịch uống) có thể được sử dụng cho trẻ em từ 13-24 tháng tuổi. Không nên dùng thuốc tẩy giun cho trẻ dưới 2 tuổi này cho trẻ em dưới 1 tuổi.

Ví dụ: Zentel 200 mg.

Giá tham khảo: 12.000đ/hộp 2 viên.

Nhà sản xuất: OPV (Việt Nam).

Liều dùng cho trẻ em:

• Trẻ em trên 2 tuổi (giun đũa, giun kim): 400mg (2 viên 200 mg), 1 liều duy nhất.
• Trẻ em 1 – 2 tuổi (giun móc, giun tóc): 200mg (1 viên 200 mg), 1 liều duy nhất.⁵

Một số lưu ý khi sử dụng thuốc tẩy giun cho trẻ

Bạn nên dùng thuốc tẩy giun cho trẻ dưới 2 tuổi định kỳ theo chỉ dẫn của bác sĩ, nhưng đừng dùng quá liều hay quá thời gian quy định. Thuốc vẫn có những chống chỉ định, thận trọng khi dùng và những phản ứng có hại của thuôc (ADR). Cụ thể về ADR của một vài thuốc tẩy giun thương được dùng cho trẻ:

Mebendazol⁶

• ADR ít gặp là các rối loạn tiêu hóa như đau bụng thoáng qua, nôn, buồn nôn, tiêu chảy. Ngoài ra, có thể bị đau đầu, chóng mặt, ù tai, tê cóng. Liều cao để điều trị nang sán có thể gặp dị ứng (sốt, ban đỏ, mày đay, phù mạch, ngứa), tăng enzym gan, rụng tóc, suy tủy, giảm bạch cầu trung tính. Có trường hợp giun đũa bò ra mồm và mũi.
• Hiếm gặp: ngoại ban, mày đay và phù mạch; giảm huyết áp, động kinh, co giật.

Pyrantel⁷

ADR của pyrantel thường nhẹ và thoáng qua. Pyrantel dung nạp tốt và không làm biến màu niêm mạc miệng khi uống, cũng như không làm quần áo bị biến màu khi dính bẩn phân.

• Thường gặp: buồn nôn, tiêu chảy, đau bụng, nôn; đau đầu.
• Ít gặp: chán ăn, sốt; buồn ngủ hoặc mất ngủ, chóng mặt, hoa mắt; phát ban;tăng men gan (AST).

Albendazol⁸

Khi điều trị thời gian ngắn (không quá 3 ngày) có thể bị khó chịu đường tiêu hóa (đau vùng thượng vị, tiêu chảy) và nhức đầu. Trong điều trị bệnh nang sán chó hoặc ấu trùng sán lợn có tổn thương não là những trường hợp phải dùng liều cao và dài ngày, ADR thường gặp nhiều và nặng hơn.

• Thường gặp: sốt; nhức đầu, chóng mặt, tăng áp suất trong não; chức năng gan bất thường; đau bụng, buồn nôn, nôn; rụng tóc (phục hồi được).
• Ít gặp: phản ứng dị ứng; giảm bạch cầu trong máu; ban da, mày đay; suy thận cấp.
• Hiếm gặp: giảm bạch cầu hạt, giảm huyết cầu nói chung, mất bạch cầu hạt, giảm tiểu cầu.

Phòng nhiễm giun, sán như thế nào?

Dưới đây là một số điều bạn có thể lưu ý để giữ cho trẻ an toàn khỏi giun:

Đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm:

• Luôn uống nước sạch, có thể đun sôi hoặc lọc sạch.
• Rửa kỹ trái cây và rau trong nước sạch. Đặc biệt lưu ý các loại rau có lá vì có thể chứa đất, sạn.
• Kiểm tra xem thịt và cá có tươi không trước khi nấu. Nấu chín kỹ thịt, cá. Đọc thêm về vệ sinh thực phẩm.

• Tẩy giun định kì cho trẻ theo chỉ định của bác sĩ bằng thuốc tẩy giun cho trẻ dưới 2 tuổi.
• Thường xuyên thay tã cho bé và rửa tay sạch sau đó.
• Dọn dẹp nhà cửa thường xuyên, có thể sử dụng chất khử trùng tốt.
• Khi trẻ biết đi, hãy cho bé mang đép hoặc giày khi đi, không đi chân trần trên đất. Rửa tay chân cho bé thường xuyên, tránh để bé mút tay, chân.
• Giữ trẻ tránh xa những khu vui chơi nhiều bùn đất, hố cát ẩm, nước ô nhiễm. Luôn đảm bảo rằng bé chơi ở khu vực sạch sẽ, khô ráo.
• Đảm bảo rằng bé tự đi vệ sinh trong nhà vệ sinh sạch sẽ, không phải ra ngoài.
• Giữ nhà vệ sinh sạch sẽ. Rửa mông cho bé mỗi khi bé đi tiêu và rửa tay sạch sau đó. Nếu bé đủ lớn, hãy dạy bé rửa tay sau khi đi vệ sinh.
• Đảm bảo gia đình bạn rửa tay bằng xà phòng trước bữa ăn và sau khi đi vệ sinh.
• Giữ móng tay bé ngắn và sạch sẽ. Trứng giun có thể mắc dưới móng tay dài.
• Hãy đảm bảo rằng người chăm sóc em bé vệ sinh sạch sẽ. Tốt nhất là gia đình nên cùng tẩy giun.⁹

Nhiễm giun là bệnh phổ biến ờ trẻ nhỏ. Nhiễm giun hầu như không gây ra triệu chứng. Tuy nhiên, nếu bệnh không được điều trị lâu dài có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ. Bạn cần giữ vệ sinh cá nhân cho trẻ và gia đình tốt, đảm bảo vệ sinh thực phẩm để phòng ngừa giun sán. Tổ chức Y tế Thế giới khuyến cáo trẻ em cần được tẩy giun định kỳ. Các bác sĩ khuyên nên dùng thuốc tẩy giun cho trẻ dưới 2 tuổi cho trẻ 6 tháng một lần sau khi trẻ tròn 1 tuổi. Bạn hãy đưa trẻ đến bác sĩ chuyên khoa Nhi để được khám định kỳ và tuân theo lịch trình điều trị tẩy giun.