Hỏi và đáp về DHEA

Các chất bổ sung DHEA được sử dụng bởi một số người tin rằng chúng có thể cải thiện ham muốn tình dục, tăng cơ bắp, chống lại tác động của lão hóa và cải thiện một số tình trạng sức khỏe. Nhưng không có nhiều bằng chứng nghiên cứu cho các tác động này. Cũng như việc bổ sung quá lớn chất này có thể mang lại một số rủi ro. Dưới đây là tóm tắt những điều khoa học thật sự biết về vấn đề bổ sung DHEA và những gì bạn cần biết để đảm bảo toàn khi sử dụng chúng.

DHEA là gì?

DHEA (viết tắt từ Dehydroepiandrosterone) là một loại hormone được sản xuất bởi tuyến thượng thận của cơ thể. Gọi là tuyến thượng thận vì đơn giản, cấu trúc này nằm ngay trên 2 quả thận của chúng ta.

Thực phẩm bổ sung DHEA có thể được làm từ khoai mỡ hoặc đậu nành.

Các nhà khoa học không biết mọi vai trò của DHEA. Nhưng họ biết rằng nó vốn là tiền thân của các hormone sinh dục nam và nữ, bao gồm testosterone (hormone sinh dục nam) và estrogen (hormone sinh dục nữ). Các tiền chất là những chất sẽ được cơ thể chuyển hóa thành hormone thật sự.

Tuyến thượng thận sản xuất DHEA nhiều nhất vào độ tuổi 20. Ở hầu hết mọi người, DHEA sẽ bị giảm dần theo tuổi tác.

Sản xuất testosterone và estrogen nói chung cũng giảm theo tuổi tác. Thuốc bổ sung DHEA có thể làm tăng nồng độ của các hormone này. Đó là lý do tại sao một số tuyên bố đã được đưa ra về lợi ích sức khỏe tiềm năng của chúng.

Chức năng

• Xây dựng tuyến thượng thận.
• Tăng cường hệ thống miễn dịch.
• Làm chậm những thay đổi tự nhiên trong cơ thể theo tuổi tác.
• Cung cấp thêm năng lượng.
• Cải thiện tâm trạng và trí nhớ.
• Xây dựng sức mạnh xương và cơ.

Bổ sung DHEA để chống lão hóa?

Vì mức độ DHEA giảm theo tuổi tác, một số nhà nghiên cứu suy đoán rằng việc bổ sung lượng hormone đang giảm trong cơ thể có thể giúp chống lại sự lão hóa. Một số nghiên cứu nhỏ đã báo cáo tác dụng chống lão hóa tích cực từ việc sử dụng thực phẩm bổ sung DHEA. Nhưng một số nghiên cứu tương tự đã báo cáo không có tác dụng.

Theo Cơ sở Dữ liệu toàn diện về các thuốc có nguồn gốc thiên nhiên (Natural Medicines Comprehensive Data Base NMCDB), các chất bổ sung DHEA dường như không ảnh hưởng gì đến quá trình lão hóa.

Ngoài ra, người ta cũng không rõ các tác hại khi bổ sung DHEA về lâu dài là gì. Một số người lo ngại rằng việc tiếp tục sử dụng các chất bổ sung có thể gây hại.

Xem thêm: Hormone DHEA ở người: Những thông tin mà bạn đọc cần biết.

Cải thiện sức khỏe?

Các chất bổ sung DHEA cho thấy một số hứa hẹn trong việc làm giảm chứng trầm cảm nhẹ đến trung bình. Nhưng cần nghiên cứu thêm.

Trong một nghiên cứu nhỏ kéo dài 6 tuần, các nhà nghiên cứu từ Viện Sức khỏe Tâm thần Quốc gia (National institute of Mental Health) phát hiện ra rằng điều trị bằng chất bổ sung DHEA giúp làm giảm chứng trầm cảm nhẹ đến trung bình xảy ra ở một số người trung niên. DHEA cũng có thể có hiệu quả trong việc cải thiện làn da vốn đã lão hóa ở người cao tuổi.

Đối với các điều kiện khác, cả National Standard (Tiêu chuẩn quốc gia) và NIH (National Institute of Health – Cơ quan Sức khỏe Quốc gia) của Mỹ cho biết rằng chưa có bằng chứng rõ ràng liệu DHEA có bất kỳ lợi ích đáng kể nào trong việc điều trị các tình trạng như:

• Bệnh Alzheimer.
• Loãng xương.
• Bệnh tim.
• Ung thư cổ tử cung.
• Viêm cơ não myalgic/Hội chứng mệt mỏi mãn tính.
• Bệnh Crohn.
• Vô sinh.
• Viêm khớp dạng thấp.
• Tâm thần phân liệt.
• Rối loạn chức năng tình dục.

Cả hai cơ quan cũng cho biết có rất ít bằng chứng chứng minh rằng DHEA có giá trị trong việc điều trị các tình trạng như đau cơ xơ hóa, giải quyết các vấn đề về trí nhớ hay sức mạnh cơ bắp, tăng cường và kích thích hệ thống miễn dịch.

Bổ sung DHEA có an toàn?

Các tác dụng phụ có thể xảy ra của chất bổ sung DHEA ở người trưởng thành

• Da nhờn và mụn trứng cá, cũng như da dày lên.
• Rụng tóc.
• Đau dạ dày.
• Huyết áp cao.
• Thay đổi chu kỳ kinh nguyệt.
• Rậm lông mặt ở phụ nữ.
• Giọng nói trầm hơn ở phụ nữ.
• Mệt mỏi.
• Nghẹt mũi.
• Đau đầu.

• Nhịp tim nhanh hoặc không đều.
• Mất ngủ.
• Những thay đổi bất lợi về mức cholesterol.
• Một số tác dụng phụ này có thể là do DHEA nâng cao mức testosterone và estrogen trong cơ thể của một người. Các chuyên gia y tế cảnh báo rằng ít dữ liệu nói về tác hại khi bổ sung DHEA nhiều và kéo dài. Do đó, các chất bổ sung DHEA không nên được dùng lâu dài mà không tham khảo ý kiến của chuyên gia chăm sóc sức khỏe.

Những nguy cơ có thể khi bổ sung DHEA lượng lớn ở trẻ em

Liều lượng sử dụng càng cao, rủi ro càng lớn, đặc biệt khi tiêm chích các tiền chất steroid này. Các tác dụng phụ có thể xảy ra bao gồm:

Ở bé trai

• Hành vi hung hăng không được kiểm soát (“cơn thịnh nộ”).
• Vú to (vĩnh viễn).
• Rụng tóc (vĩnh viễn).
• Tinh hoàn bị teo lại.
• Giảm sản xuất tinh trùng.
• Nữ hóa tuyến vú.

Ở bé gái

• Giọng trầm hơn (vĩnh viễn).
• Mở rộng âm vật (vĩnh viễn).
• Mọc lông mặt (vĩnh viễn).
• Rụng tóc (vĩnh viễn).
• Chu kỳ kinh nguyệt ít hơn.
• Ngực nhỏ hơn.

Ở cả 2 giới

• Các triệu chứng tâm lý (ví dụ: thay đổi tâm trạng, cáu kỉnh, khó ngủ và trầm cảm sau khi ngừng steroid (có liên quan đến tự tử)).
• Tăng huyết áp.
• Tăng đông máu.
• Bất thường về gan.
• Tăng cholesterol xấu (LDL).
• Giảm cholesterol tốt (HDL).
• Có thể lệ thuộc thuốc.
• Mụn trứng cá nặng.
• Nhiễm trùng do dùng chung kim tiêm (ví dụ: HIV/AIDS, viêm gan) và nhiễm trùng do vi khuẩn tại chỗ tiêm (khi bổ sung qua đường tiêm chích).

Một số vấn đề liên quan khác

DHEA và giảm cân

Một phiên bản bổ sung của DHEA được gọi là 7-Keto đã được quảng cáo rộng rãi như một chất hỗ trợ giảm mỡ cơ thể và tăng cường trao đổi chất. Họ nói rằng bổ sung DHEA sẽ làm cơ thể gọn gàng hơn và sự trao đổi chất cao hơn do sẽ đốt cháy calo hiệu quả hơn, giúp bạn không chỉ giảm cân mà còn giảm béo.

Thật không may, hầu hết các nghiên cứu đã được thực hiện đều cho thấy rất ít tác dụng của DHEA trong việc giảm cân hoặc tăng cường trao đổi chất. Bạn nên nói chuyện với bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng trước khi đầu tư vào chất bổ sung DHEA để giảm cân.

DHEA và thể thao

Thực phẩm bổ sung DHEA đôi khi được sử dụng bởi các vận động viên vì có tuyên bố cho rằng nó có thể cải thiện sức mạnh cơ bắp và nâng cao hiệu suất thể thao. Đó là bởi vì DHEA là một “prohormone” – một chất có thể làm tăng mức độ hormone steroid như testosterone.

Có rất ít bằng chứng cho thấy DHEA có tác dụng tăng cường sức mạnh cơ bắp. Việc sử dụng DHEA bị cấm bởi các tổ chức thể thao như National Football League, Major League Baseball và National Collegiate Athletic Association.

Những đối tượng có khả năng có lợi khi sử dụng DHEA ở thời điểm hiện tại

Do chưa có nhiều nghiên cứu ủng hộ, do đó, việc bổ sung DHEA vẫn còn được cân nhắc rất nhiều. Một số đối tượng có thể được hưởng lợi từ bổ sung DHEA là:

• Phụ nữ mãn kinh.
• Đối tượng mang thai nhờ thụ tinh trong ống nghiệm.
• Bệnh nhân mắc phải một số bệnh lý tự miễn.
• Một số loại ung thư phụ thuộc nội tiết.

DHEA có bản chất là một tiền tố hormone. DHEA được tung hô rất nhiều trong giai đoạn trước đây nhưng có rất ít bằng chứng khoa học ủng hộ. Việc sử dụng DHEA chỉ có lợi cho một số đối tượng nhất định. Sử dụng DHEA liều cao, kéo dài, đặc biệt dưới dạng tiêm chích có thể mang lại nhiều tác dụng phụ nghiêm trọng vĩnh viễn ở trẻ nhỏ. Việc bổ sung DHEA nên được tham vấn bởi bác sĩ dinh dưỡng.