Hội chứng Sjogren: Nguyên nhân, biểu hiện và cách điều trị

Hội chứng Sjogren là một bệnh của hệ miễn dịch. Đặc điểm nổi bật của hội chứng này là hai triệu chứng khô mắt và khô miệng. Hội chứng Sjogren cũng hay đi kèm với các bệnh lý miễn dịch khác như viêm khớp dạng thấp hay bệnh lupus ban đỏ hệ thống. Vậy hội chứng này có nguy hiểm không? Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây của bác sĩ Phan Văn Giáo nhé.

1. Các biểu hiện của hội chứng Sjogren

Hội chứng Sjogren có thể khởi phát ở bất kỳ lứa tuổi nào. Tuy nhiên, bệnh nhân thường được chẩn đoán bệnh khi hơn 40 tuổi. Hội chứng này cũng thường gặp hơn ở nữ giới.

Ở hội chứng Sjogren, các niêm mạc tiết dịch và các tuyến tiết dịch nhờn ở mắt và miệng thường bị ảnh hưởng đầu tiên. Do đó, chúng làm giảm tiết nước bọt và nước mắt. Hai triệu chứng thường gặp nhất là:

• Khô mắt. Bạn có thể cảm thấy bỏng rát ở mắt, ngứa hay thấy sạn ở mắt.
• Khô miệng. Bạn có thể cảm thấy miệng mình khô như khi ngậm vải. Cảm giác khó nuốt, khó phát âm cũng xuất hiện.

Một số trường hợp bệnh nhân mắc hội chứng Sjogren có thể có các biểu hiện sau:

• Đau khớp, sưng phù và cứng khớp.
• Sưng tuyến nước bọt, như sưng tuyến sau hàm.
• Phát ban da hay khô da.
• Khô âm đạo.
• Ho kéo dài.
• Mệt mỏi kéo dài, dai dẳng

2. Nguyên nhân của hội chứng Sjogren là gì?

Hội chứng Sjogren là một bệnh lý tự miễn. Khi đó, hệ thống miễn dịch tấn công nhầm các mô của cơ thể thay vì chống lại các tác nhân gây bệnh.

Hiện nay, các nhà nghiên cứu vẫn chưa tìm ra nguyên nhân cụ thể gây ra hội chứng Sjogren. Có các nghiên cứu tìm thấy một số đoạn gen có liên quan đến khả năng mắc bệnh. Ngoài ra, cũng có những nghiên cứu gợi ý rằng một cơ chế kích gợi cần thiết để khởi phát phát bệnh. Cơ chế kích gợi này có thể là một đợt nhiễm trùng với một chủng virus hoặc vi khuẩn đặc hiệu.

Trong hội chứng Sjogren, hệ miễn dịch có xu hướng tấn công các tuyến sản xuất nước mắt và nước bọt. Tuy nhiên, các cơ quan khác của cơ thể cũng có thể bị ảnh hưởng, ví dụ như:

• Các khớp.
• Tuyến giáp.
• Thận.
• Gan.
• Phổi.
• Da.
• Các dây thần kinh.

Vậy những ai có nhiều khả năng mắc hội chứng Sjogren?

Hội chứng Sjogren thường xuất hiện ở những người có một hay nhiều hơn các yếu tố nguy cơ sau:

• Tuổi: Hội chứng Sjogren thường được chẩn đoán ở tuổi trên 40.
• Giới tính: Phụ nữ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn hẳn nam giới.
• Bệnh thấp: Thường những bệnh nhân có hội chứng Sjogren thường cũng mắc các bệnh thấp như viêm khớp dạng thấp hay lupus.

3. Hội chứng Sjogren có thể gây ra những biến chứng gì?

Những biến chứng thường gặp nhất của hội chứng Sjogren thường liên quan đến mắt và miệng.

• Sâu răng: Nước bọt có tác dụng giúp bảo vệ và làm sạch răng. Các vi khuẩn trong khoang miệng khi không được nước bọt làm sạch sẽ gây sâu răng.
• Nhiễm nấm men: Những bệnh nhân mắc hội chứng Sjogren có khả năng nhiễm nấm men ở khoang miệng nhiều hơn.
• Vấn đề về thị lực: Mắt khô có thể dẫn đến tình trạng nhạy cảm hơn với ánh sáng. Từ đó có thể dẫn đến nhìn mờ và tổn thương giác mạc.

Những biến chứng ít gặp hơn có thể là:

• Tổn thương phổi, thận hay gan: Các biến chứng ở phổi như viêm phổi, viêm phế quản hay các tổn thương khác. Các tổn thương ở thận cũng có thể gây mất chức năng thận, gan có thể bị viêm hay xơ gan.
• Hạch bạch huyết: Một số trường hợp bệnh nhân với hội chứng Sjogren có thể xuất hiện ung thư hạch bạch huyết (lymphoma).
• Tổn thương dây thần kinh: Bạn có thể gặp các biến chứng như tê bì, cảm giác kiến bò hay bỏng rát ở tay hay chân do tổn thương dây thần kinh ngoại biên.

4. Hội chứng Sjogren được chẩn đoán như thế nào?

Hội chứng Sjogren khá khó khăn để chẩn đoán chính xác. Các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh thay đổi ở các bệnh nhân khác nhau. Ngoài ra, những biểu hiện này cũng trùng lấp với các bệnh thông thường khác. Tác dụng phụ của một số loại thuốc cũng đôi khi mang biểu hiện tương tự như hội chứng Sjogren.

Do đó, việc chẩn đoán hội chứng Sjogren cần đến một số xét nghiệm. Các xét nghiệm này giúp chẩn đoán đặc hiệu bệnh hay giữ vai trò loại trừ các bệnh lý khác.

Xét nghiệm máu

Bác sĩ có thể chỉ định xét nghiệm máu để:

• Đo số lượng các tế bào máu.
• Phát hiện các kháng thể xuất hiện đặc hiệu trong hội chứng Sjogren.
• Xác nhận tình trạng của phản ứng viêm trong cơ thể.
• Phát hiện các biến chứng ở gan và thận. Đo lường chức năng các cơ quan.

Xem thêm: 10 chỉ số xét nghiệm máu quan trọng bạn cần biết

Kiểm tra mắt

Bác sĩ sẽ kiểm tra độ khô của mắt. Một mẩu giấy thấm sẽ được đặt và mí mắt dưới của bạn để đo lượng nước mắt tiết ra. Bác sĩ chuyên khoa mắt cũng có thể đánh giá tình trạng giác mạc, kết mạc của bạn.

Các xét nghiệm hình ảnh học

Một số xét nghiệm có thể giúp kiểm tra chức năng của tuyến nước bọt:

• Chụp tuyến nước bọt. Phim chụp tuyến mang tai có bơm thuốc sẽ giúp đánh giá phần nào lượng nước bọt tiết ra.
• Xạ hình tuyến nước bọt. Bạn sẽ được tiêm một dạng chất đánh dấu phóng xạ vào cơ thể và được đo lường để tính toán các yếu tố cần thiết để đánh giá khả năng tiết nước bọt.

Sinh thiết

Bạn có thể được chỉ định sinh thiết để chẩn đoán hội chứng Sjogren. Các tuyến nước bọt được lấy và quan sát dưới kính hiển vi. Các bằng chứng về cụm tế bào viêm có thể giúp khẳng định chẩn đoán.

5. Điều trị tình trạng này như thế nào?

Việc điều trị hội chứng Sjogren tùy thuộc vào cơ quan bị ảnh hưởng. Nhiều người chỉ với các biểu hiện khô miệng và khô mắt có thể tự điều trị tại nhà. Những cũng có những trường nặng cần phải điều trị thuốc hoặc phẫu thuật.

Điều trị thuốc

Tùy thuộc triệu chứng mà bạn có, bác sĩ sẽ kê cho bạn loại thuốc phù hợp:

• Thuốc giúp giảm viêm ở mắt: Thuốc nhỏ mắt như cyclosporine hay lifitegrast có thể được chỉ định nếu như bạn bị khô mắt từ trung bình đến nặng.
• Tăng lượng nước bọt: Các thuốc như pilocarpine và cevimeline có thể làm tăng sản xuất nước bọt, nước mắt. Tuy nhiên, chúng có một số tác dụng phụ đáng lưu ý như đổ mồ hôi, đau bụng, và đi tiểu nhiều hơn bình thường.
• Thuốc giúp điều trị biến chứng: Nếu bạn có các biến chứng như viêm khớp, bạn có thể được sử dụng thuốc kháng viêm non-steroid (NSAIDs). Hay khi bạn bị nấm miệng, thuốc điều trị nấm có thể được sử dụng.
• Thuốc điều trị các triệu chứng hệ thống: Thuốc kháng sốt rét như hydroxychloroquine có thể có ích trong điều trị hội chứng Sjogren. Các thuốc giúp ức chế hệ miễn dịch cũng có thể được sử dụng.

Điều trị phẫu thuật

Một thủ thuật nhỏ có thể được sử dụng để làm giảm tình trạng khô mắt. Ống lệ mũi có chức năng dẫn một phần nước mắt xuống dưới mũi. Việc chặn ống này lại có thể giúp giảm tình trạng khô mắt.

Điều chỉnh lối sống và điều trị tại nhà

Một số biện pháp có thể giúp cho bệnh nhân với hội chứng Sjogren.

Để giảm khô mắt, bạn có thể:

• Sử dụng nước mắt nhân tạo hay nước nhỏ mắt: Chúng có thể giúp giảm đi các triệu chứng khó chịu do khô mắt mang lại. Bạn có thể cần đến sự tư vấn của bác sĩ để sử dụng các loại nhỏ mắt cho phù hợp. Một số loại thuốc nhỏ mắt không phù hợp có thể gây kích ứng mắt.
• Tăng độ ẩm cho môi trường xung quanh: Hãy đảm bảo nơi ở của bạn đủ độ ẩm cần thiết và tránh gió thổi trực tiếp vào mắt. Hãy tránh ngồi trước quạt gió hay quạt điều hòa và nhớ đeo kính bảo vệ mắt phù hợp đi ra ngoài.

Để giảm khô miệng, bạn nên:

• Không/ngừng hút thuốc lá.
• Tăng uống nước: Bạn nên cố gắng uống nhiều nước hơn. Tránh cà phê và rượu bia vì chúng có thể gây hại cho niêm mạc miệng khô. Tránh dùng đồ chua và nước uống thể thao (có tính acid).
• Kích thích tuyến nước bọt tiết: Nhai kẹo cao su không đường có thể giúp tăng tiết nước bọt.
• Dùng nước bọt nhân tạo khi cần.
• Sử dụng nước muối xịt mũi: Xịt mũi bằng nước muối giúp giữ ẩm và làm sạch mũi, giúp không khí đi qua mũi giàu độ ẩm hơn.

Chăm sóc sức khỏe răng miệng

• Chải răng thường xuyên, dùng chỉ nha khoa sau mỗi bữa ăn.
• Khám răng miệng thường xuyên, nên tái khám mỗi 6 tháng.
• Sử dụng nước súc miệng chứa flour hay nước súc miệng kháng khuẩn.

Hội chứng Sjogren là một bệnh lý tự miễn. Bệnh có thể chỉ gây những ảnh hưởng rất nhỏ như khô miệng hay khô mắt. Tuy nhiên, những cơ quan khác cũng có khả năng bị tổn thương và gây biến chứng khá nặng nề. Bệnh cũng có thể được theo dõi và điều trị tại nhà nếu với thể nhẹ. Hãy ghi nhớ những mẹo để chăm sóc cơ thể mà bác sĩ Phan Văn Giáo vừa cung cấp cho bạn nhé. Cùng chia sẻ những thông tin này đến mọi người nào.