Tinh dầu nghệ: thành phần, công dụng và lưu ý

Nghệ từ lâu được biết đến không chỉ là thuốc chữa bệnh mà còn là gia vị dùng trong ẩm thực. Tinh dầu nghệ được chiết xuất từ thân rễ của nghệ. Đồng thời được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Cùng Thạc sĩ, Bác sĩ Y học cổ truyền Nguyễn Thị Lệ Quyên tìm hiểu về tinh dầu này thông qua bài viết dưới đây.

Giới thiệu chung về nghệ

Nghệ (Curcuma longa) là một loại cây thân thảo lâu năm thuộc họ Gừng (Zingiberaceae).

Nghệ là loại cây thân thảo, cao khoảng 0,6 – 1 m. Thân rễ to, có ngấn, phân nhánh thành nhiều củ hình bầu dục. Nghệ có màu vàng sẫm đến vàng đỏ, mùi thơm. Lá mọc thẳng từ thân rễ, gốc thuôn hẹp, đầu hơi nhọn. Cụm hoa hình trụ hoặc hình trứng, mọc từ giữa túm lá. Lá bắc rời, màu nhạt. Quả nang.

Nghệ có nguồn gốc nguyên thủy từ Ấn Độ. Sau đó, cây được du nhập sang Đông Phi, Tây Phi, rồi Đông Nam Á. Ở Việt Nam, nghệ được trồng ở nhiều nơi. Từ vùng đồng bằng ven biển đến vùng núi cao trên 1500 m.

Nghệ là cây ưa ẩm, ưa sáng, hơi chịu bóng râm. Cây có biên độ sinh thái rộng, thích nghi được với nhiều vùng khí hậu khác nhau.

Nguồn gốc của tinh dầu nghệ

Tinh dầu nghệ có nguồn gốc từ thân rễ củ, hoặc rễ ngầm của cây. Tinh dầu có thể được chưng cất bằng hơi nước sử dụng dung môi hexan. Tinh dầu nghệ có màu vàng và mùi thơm nhẹ.

Thành phần hóa học của tinh dầu nghệ

Turmerone thơm (25,3%); a- turmerone (18,3%) và curlone (12,5%). Các thành phần khác bao gồm caryophyllene (2,26 %), eucalyptol (1,60 %) và a-phellandrene (0,42 %).¹

Lợi ích của tinh dầu nghệ

Tinh dầu nghệ đã được nghiên cứu mang đến nhiều lợi ích cho sức khỏe như sau:

Hỗ trợ điều trị và phòng ngừa ung thư đại tràng²

Một nghiên cứu năm 2013 được thực hiện tại Đại học Kyoto, Nhật Bản đã chỉ ra rằng chất turmerone thơm (ar-turmerone) trong tinh dầu nghệ. Cùng với chất curcumin, thành phần hoạt động chính trong nghệ có khả năng giúp chống lại bệnh ung thư đại tràng ở các mô hình động vật. Kết quả này mang lại hứa hẹn cho các bệnh nhân đang chống chọi với căn bệnh này. Sự kết hợp của curcumin và turmerone bằng đường uống ở cả liều thấp và liều cao đã thực sự loại bỏ sự hình thành khối u.

Kết quả nghiên cứu đã đưa ra kết luận turmerone là “ứng cử viên mới trong ngăn ngừa ung thư đại tràng”. Ngoài ra, việc sử dụng turmerone kết hợp với curcumin trở thành phương pháp hiệu quả để ngăn ngừa ung thư đại tràng do viêm một cách tự nhiên.

Tuy nhiên, chúng ta vẫn cần thêm nhiều nghiên cứu hơn để chứng minh hiệu quả này.

Giúp ngăn ngừa các bệnh về thần kinh

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng turmerone, một hợp chất có hoạt tính sinh học chính của tinh dầu nghệ, ức chế sự kích hoạt microglia. Microglia là một loại tế bào thần kinh đệm nằm khắp não và tủy sống. Sự kích hoạt của microglia là một dấu hiệu báo trước của bệnh lý thuộc não bộ. Tinh dầu nghệ chứa hợp chất ngăn chặn quá trình kích hoạt tế bào có hại này, rất hữu ích cho việc phòng ngừa và điều trị bệnh liên quan đến não.³

Một nghiên cứu khác sử dụng các đối tượng động vật cho thấy turmerone khiến tế bào gốc thần kinh tăng nhanh về số lượng. Turmerone của tinh dầu nghệ được cho là hỗ trợ quá trình tái tạo thần kinh. Từ đó, giúp cải thiện các bệnh thần kinh như Parkinson, Alzheimer, tổn thương tủy sống và đột quỵ.⁴

Có thể điều trị chứng động kinh

Đặc tính chống co giật của tinh dầu nghệ và các sesquiterpenoids của nó (ar – turmerone, α -, β – turmerone và α – atlantone) được thể hiện trên cả cá ngựa vằn và mô hình chuột bị co giật do hóa chất gây ra. Nghiên cứu năm 2013 cho thấy turmerone có đặc tính chống co giật trong các mô hình co giật cấp tính ở chuột. Turmerone cũng điều chỉnh các kiểu biểu hiện của hai gen liên quan đến động kinh ở cá ngựa vằn.⁵

Chúng ta vẫn cần thêm nhiều nghiên cứu trên người để chứng minh lợi ích này của tinh dầu nghệ.

Hỗ trợ giảm viêm khớp và các vấn đề về khớp

Nghệ đã được dùng để điều trị viêm khớp vì các thành phần hoạt tính của nó được biết là ngăn chặn các cytokine và enzym gây viêm.

Các nghiên cứu cho thấy khả năng của nghệ trong việc giảm đau, viêm và cứng khớp liên quan đến viêm khớp dạng thấp và thoái hóa khớp. Một nghiên cứu đã đánh giá tác dụng chống viêm khớp của tinh dầu nghệ và phát hiện ra tinh dầu nghệ thô dùng mỗi ngày, có tác dụng chống viêm trên khớp của động vật thử nghiệm.⁶

Cải thiện sức khỏe gan

Củ nghệ nổi tiếng với khả năng giúp cải thiện sức khỏe của gan. Gan là cơ quan giải độc quan trọng nhất của cơ. Các nghiên cứu đã xem xét methotrexate (MTX), thuốc dùng rộng rãi trong điều trị ung thư và các bệnh tự miễn. Thuốc này lại độc tính với gan. Nghiên cứu cho thấy nghệ giúp bảo vệ gan khỏi nhiễm độc gan do MTX.⁷

Ngoài ra, các nghiên cứu trên động vật cho thấy các enzym chống oxy hóa trong máu và huyết thanh của các đối tượng tăng lên sau khi dùng tinh dầu nghệ. Loại tinh dầu này cũng cho thấy tác dụng đáng kể đối với enzym chống oxy hóa trong mô gan chuột sau điều trị trong 30 ngày.⁸

Giúp chống lại ung thư vú

Nghiên cứu cho thấy chất turmerone thơm có trong tinh dầu nghệ ức chế hoạt động của enzym không mong muốn. Đồng thời cũng ức chế sự biểu hiện của MMP-9 và COX-2 trong tế bào ung thư vú ở người. Turmerone cũng ức chế đáng kể sự xâm nhập, di chuyển và hình thành khuẩn lạc trong tế bào ung thư vú ở người. Một phát hiện rất có ý nghĩa rằng các thành phần của tinh dầu này có thể ức chế TPA là chất thúc đẩy khối u phát triển.⁹

Làm giảm trầm cảm và lo âu

Tinh dầu nghệ được coi là một chất giúp thư giãn và cân bằng mạnh mẽ. Các nghiên cứu cho thấy nó giúp chống lại chứng rối loạn phổ biến là trầm cảm và lo âu.

Một nghiên cứu ngẫu nhiên, có đối chứng với giả dược trên 56 người mắc trầm cảm. Kết quả từ nghiên cứu cho thấy việc bổ sung BCM-95 curcumin không chỉ làm giảm nhanh các triệu chứng của trầm cảm mà còn hoạt động như chất chống lo âu khi dùng trong 8 tuần. BCM-95 curcumin được sản xuất bằng cách kết hợp hiệp đồng giữa curcumin và tinh dầu nghệ mà không có chất phụ gia tổng hợp.^{10 11}

Nghiên cứu khác được công bố năm 2018 xem xét tác động của BCM-95 curcumin và nghệ tây trên 123 người rối loạn trầm cảm nặng. Đây là nghiên cứu ngẫu nhiên, mù đôi, có đối chứng với giả dược. Nghiên cứu cho thấy các cá nhân điều trị hai lần mỗi ngày với liều thấp (250 mg), liều cao (500 mg) BCM-95 curcumin hoặc kết hợp với liều thấp (15 mg) của curcumin và nghệ tây trong 12 tuần đều có hiệu quả làm giảm các triệu chứng trầm cảm và lo âu ở những người mắc chứng rối loạn trầm cảm nặng.¹²

Cải thiện chứng cảm lạnh thông thường

Khả năng chống viêm và kháng khuẩn của tinh dầu nghệ giúp trị chứng nghẹt mũi và cảm lạnh thông thường. Thêm vài giọt tinh dầu nghệ vào máy khuếch tán hoặc bát nước nóng. Sau đó, hít hơi để nhanh chóng làm dịu chứng nghẹt mũi.

Tăng cường sức khỏe làn da

Tinh dầu nghệ giúp ích thế nào cho làn da? Nhiều người thường dùng tinh dầu nghệ để làm sáng da. Tinh dầu này khi bôi tại chỗ được chứng minh làm giảm xuất hiện chứng tăng sắc tố trên mặt cũng như nếp nhăn và vết chân chim. Với đặc tính chống viêm và kháng khuẩn, nó cũng hữu ích trong điều trị mụn trứng cá tự nhiên.^{13 14}

Tuy nhiên, bạn cần tham khảo ý kiến của bác sĩ da liễu trước khi có ý định sử dụng loại tinh dầu này để chăm sóc da.

Lưu ý khi sử dụng tinh dầu nghệ

Như với tất cả các loại tinh dầu, không nên dùng tinh dầu nghệ khi chưa pha loãng, hoặc dùng để nhỏ vào mắt hoặc các màng nhầy khác. Không dùng tinh dầu này để uống trừ khi có chỉ định của bác sĩ hoặc chuyên gia y tế. Trước khi thoa tinh dầu nên test thử trên da sau khi pha loãng tinh dầu trong dầu nền.¹⁵

Tham khảo ý kiến ​​bác sĩ trước khi dùng tinh dầu nghệ nếu mang thai, cho con bú, dùng thuốc. Đặc biệt là các vấn đề về chảy máu, bệnh lí túi mật, đái tháo đường, vô sinh, thiếu sắt, viêm dạ dày trào ngược thực quản (GERD). Hoặc các tình trạng nhạy cảm với hormone như ung thư vú, ung thư cổ tử cung, ung thư buồng trứng, lạc nội mạc tử cung hoặc u xơ tử cung. Củ nghệ được biết là có thể tương tác với các loại thuốc làm chậm quá trình đông máu. Ngừng sử dụng các sản phẩm từ nghệ ít nhất hai tuần trước bất kỳ cuộc phẫu thuật nào.¹⁵

Nói chung, nghệ thường không gây bất kỳ tác dụng phụ đáng kể nào. Tuy nhiên, một số người có thể bị đau bụng, buồn nôn, tiêu chảy hoặc chóng mặt sau khi bổ sung nghệ.¹⁵

Tinh dầu nghệ có thể làm cho da bạn nhạy cảm hơn với tia UV. Vì vậy thận trọng khi sử dụng. Nói chung, các loại tinh dầu nên để xa trẻ em và vật nuôi.¹⁵

Các nghiên cứu trên người và động vật nhìn chung đều chỉ ra rằng tinh dầu nghệ có nhiều lợi ích đối với sức khỏe. Tuy nhiên, khi sử dụng, bạn nên cẩn thận nếu có cơ địa dị ứng với tinh dầu. Hãy ngưng sử dụng khi thấy cơ thể có những dấu hiệu bất thường và báo ngay với bác sĩ.