Ung thư não thứ phát: nguyên nhân, triệu chứng và điều trị

Hiện nay, ung thư là căn bệnh phổ biến mà mọi lứa tuổi đều có khả năng mắc phải. Ung thư có rất nhiều loại khác nhau. Ứng mỗi vị trí cơ quan khác nhau thì ung thư có tên gọi khác nhau. Ngoài những khối u nguyên phát còn có những khối u thứ phát. Não là cơ quan thường bị di căn từ những cơ quan khác. Ung thư não thứ phát gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng.

Ung thư não thứ phát là bệnh lý như thế nào?

Ung thư não thứ phát là bệnh lý được đặc trưng bởi sự di căn não xảy ra khi các tế bào ung thư di căn từ vị trí ban đầu của chúng đến não. Bất kỳ loại ung thư nào trong cơ thể cũng có thể di căn não. Tuy nhiên có những vị trí cơ quan có xu hướng di căn não nhiều hơn số còn lại. Nơi ung thư bắt đầu hình thành gọi là khối u nguyên phát. Nếu một tế bào ung thư tách khỏi ung thư nguyên phát, chúng có thể di chuyển trong máu hoặc hệ bạch huyết. Khi di chuyển trong những đường tự nhiên này, chúng có thể đến các cơ quan khác.

Không phải tất cả tế bào ung thư vào máu đều có thể gây di căn. Tuy nhiên những tế bào này khi vào được máu thì về lâu về dài sẽ gây di căn tại cơ quan khác. Ung thư còn gây di căn đó là qua các khoang tự nhiên của cơ thể.

Di căn não có thể hình thành một khối u hoặc nhiều khối u trong não. Ung thư di căn được tạo ra từ cùng một loại tế bào với ung thư thứ phát. Vì vậy nếu ung thư ban đầu ở phổi sau đó di căn não thì vùng ung thư trong não được tạo bởi các tế bào phổi. Điều này hoàn toàn khác so với ung thư não nguyên phát. Ung thư não nguyên phát là khối u được hình thành từ chính tế bào não.

Khi các khối ung thư não di căn phát triển, chúng sẽ gây ra nhiều biến đổi. Chúng có thể tạo áp lực và thay đổi chức năng của các mô não lành.

Nguyên nhân gây ung thư não thứ phát

Như đã nói ở trên, bất kỳ bệnh ung thư nào cũng có thể di căn đến não. Tuy nhiên có những bệnh ung thư phổ biến gây ung thư não thứ phát hơn như:

• Ung thư phổi.
• Ung thư vú.
• Ung thư thận.
• Ung thư hắc tố da.
• Ung thư đại trực tràng.

Theo nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng, ung thư phổi là nguồn gây di căn não phổ biến nhất ở nam giới. Trong khi đó ung thư vú là nguồn phổ biến gây ung thư não ở nữ giới

Triệu chứng của bệnh

Một hay nhiều khối u não sẽ gây ra những triệu chứng sau đây. Các triệu chứng của ung thư não sẽ phụ thuộc vào kích thước và vị trí khối u. Ung thư não thứ phát cũng vậy, cũng sẽ gây ra những triệu chứng tương tự:

• Tăng áp lực nội sọ. Ở hầu hết bệnh nhân, triệu chứng di căn não xuất hiện do sự lớn lên của khối u di căn. Nó gây tổn thương và làm tăng áp lực trong sọ não. Các triệu chứng thường gặp là nhức đầu, ói mửa, rối loạn ý thức.
• Nhức đầu.
• Nôn mửa: Nôn mửa thường xuất hiện chung với đau đầu. Nôn mửa thường xuất hiện ở trẻ em hơn người lớn. Nôn cấp tính, đột ngột và không liên quan đến bữa ăn hay bệnh lý tiêu hoá. Trường hợp nôn đó người ta thường có tên gọi là nôn vọt.
• Mất ý thức và suy giảm sự tỉnh táo.
• Động kinh co giật. Tuổi tác làm tăng nguy cơ bị động kinh do khối u não thứ phát. Đặc biệt động kinh thường xuất hiện ở người trên 45 tuổi.
• Các triệu chứng thần kinh khu trú. Một số triệu chứng có thể gợi ý cho bác sĩ biết vị trí khối u. Ví dụ như khi bệnh nhân nghi ngờ cao khả năng u não, có triệu chứng rối loạn vận động hay thăng bằng thì rất có thể bệnh nhân có khối u ở tiểu não.

Chẩn đoán ung thư não thứ phát

Nếu nghi ngờ bệnh nhân có ung thư não thứ phát, bác sĩ có thể đề nghị một số xét nghiệm và thủ thuật như

• Kiếm tra thần kinh. Khi tiến hành kiểm tra thần kinh, bác sĩ có thể kiểm tra thị lực, thính giác, khả năng thăng bằng. Ngoài ra bài kiểm tra còn có thể kiểm tra khả năng phối hợp, sức mạnh và phản xạ của bệnh nhân. Việc kiểm tra này có thể cung cấp cho bác sĩ thông tin gợi ý vị trí ung thư
• Các xét nghiệm hình ảnh. Chụp cộng hưởng từ MRI thường được sử dụng để giúp chẩn đoán di căn não. Phương pháp này giúp tạo ra hình ảnh bộ não rõ nét bằng cách sử dụng từ trường mạnh và sóng vô tuyến. Với việc tiêm thước cản quang vào tĩnh mạch, MRI thực sự là một công cụ tốt để đánh giá di căn não. Ngoài MRI, CT- scan não cũng là cận lâm sàng được bác sĩ cân nhắc. PET/CT cũng là một sự lựa chọn được nghĩ tới để khảo sát sự di căn của ung thư
• Sinh thiết mô bất thường. Sinh thiết có thể được thực hiện như một phần của phẫu thuật loại bỏ khối u não. Sinh thiết cũng có thể được thực hiện bằng kim. Sau khi có mẫu sinh thiết, bác sĩ sẽ soi chúng dưới kính hiển vi. Xác định bản chất mô học của khối u đó là u lành hay u ác và liệu có phải là u di căn không. Thông tin này thực sự quan trọng để thiết lập chẩn đoán cũng như hướng điều trị.

Điều trị ung thư não thứ phát

Phương pháp điều trị ung thư não thứ phát phụ thuộc vào vị trí và kích thước và loại u. Nó cũng phụ thuộc vào tình trạng khối u nguyên phát và tổng trạng của người bệnh. Mục tiêu điều trị ung thư não thứ phát cũng có thể khác nhau như giảm triệu chứng, cải thiện chức năng hoặc đôi khi chỉ là làm người bệnh thoải mái hơn trong điều trị.

1. Steroid

Bản thân khối u não thứ phát và cách điều trị như phẫu thuật hay xạ trị có thể làm tăng áp lực trong não. Hộp sọ được cấu tạo bằng xương bao lấy não. Luôn có một khoảng không gian cố định giữa não và hộp sọ. Nếu ung thư phát triển quá mức hoặc bị viêm, nó có thể làm tăng áp lực bên trong hộp sọ.

Steroid có thể giúp giảm sưng, giảm đau, kháng viêm. Chính vì có tác dụng như vậy nên có có thể giúp cải thiện các triệu chứng và kiểm soát chúng. Bệnh nhân thường được sử dụng trong thời gian ngắn. Sử dụng steroid trong thời gian dài có thể sẽ gây nhiều tác dụng phụ. Khi sử dụng thuốc này cũng nên giảm liều từ từ, tránh ngưng đột ngột thuốc. Việc ngưng đột ngột thuốc có thể gây nhiều tác dụng phụ không mong muốn.

2. Phẫu thuật

Bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật nếu ung thư não thứ phát ít hoặc một số có thể trị khỏi. Phẫu thuật sẽ không được thực hiện nếu khối u đã lan rộng trong não. Phẫu thuật não không phải phù hợp với tất cả mọi người. Đây là một thủ thuật ngoại khoa lớn vì vậy đòi hỏi thể trạng bệnh nhân tốt. Nếu không tốt, các tai biến trong ngoại khoa có thể xảy ra. Việc loại bỏ khối u não thứ phát sẽ giống như loại bỏ khối u não nguyên phát.

3. Xạ trị

Xạ trị là sử dụng tia X năng lượng cao chiếu vào vị trí khối u để tiêu diệt tế bào ung thư. Xạ trị có thể giúp kiểm soát sự phát triển cũng như các triệu chứng của ung thư não thứ phát. Xạ trị được tiến hành thông qua một máy xạ trị lớn bên ngoài cơ thể. Đối với xạ trị toàn bộ não bộ, thường bệnh nhân sẽ có những đợt xạ trị. Mỗi đợt thường kéo dài hơn 1 hoặc 2 tuần. Việc chia nhỏ số lần xạ trị tạo nhiều thời gian cho tế bào phục hồi giữa các lần điều trị.

4. Hoá trị liệu

Hoá trị sử dụng các thuốc chống ung thư để tiêu diệt tế bào ung thư. Loại thuốc hoá trị sẽ phụ thuộc vào loại ung thư nguyên phát. Việc sử dụng thuốc hoá trị có thể sẽ khó điều trị khối u não. Não được bảo vệ bởi hàng rão máu não, là một hàng rào tự nhiên của cơ thể. Hàng rào máu não này có thể ngăn không cho thuốc đi qua.

Ngoài những cách điều trị trên, bệnh nhân còn có thể được điều trị thêm những thuốc giảm đau, thuốc kiểm soát động kinh hoặc thuốc làm giảm phù. Ngoài ra hiện nay còn có liệu pháp nhắm trúng đích trong diều trị. Tuy nhiên liệu pháp này vẫn còn đang được nghiên cứu nhiều hơn để được đưa vào thực hành lâm sàng đối với ung thư não.

Tóm lại, ung thư não thứ phát là bệnh lý nguy hiểm, đem lại nhiều hậu quả cho người bệnh. Việc điều trị dứt điểm các khối u nguyên phát tại cơ quan khác sẽ giảm nguy cơ gây ung thư não thứ phát. Khám sức khoẻ định kỳ và nhận lời tư vấn của bác sĩ để đảm bảo sức khoẻ của bệnh nhân. Gặp bác sĩ ngay khi có những triệu chứng ở nghi ngờ có khối u não thứ phát.