Ung thư não: nguyên nhân, triệu chứng và điều trị

Xã hội của chúng ta đang rất phát triển và hiện đại. Song song với sự phát triển là sự tăng lên về số lượng và độ nặng của bệnh tật. Có rất nhiều căn bệnh nguy hiểm, trong đó có ung thư. Nó còn là căn bệnh gây ra cái chết cho hàng nghìn người mỗi năm. Ung thư não là một căn bệnh tuy ít phổ biến hơn các bệnh ung thư khác nhưng lại rất nguy hiểm. Vậy làm sao để phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm?

Ung thư não là gì

Ung thư não là một bệnh của não. Trong đó, các tế bào ung thư phát sinh từ trong mô não. Tế bào ung thư có thể phát triển trở thành một khối u to. Các khối u ác tính này có thể chèn ép vào các mô lành xung quanh gây cản trở các chức năng bình thường của não bộ. Cảm giác, vận động, trí nhớ, kiểm soát cơ và các chức năng khác của cơ thể có thể bị ảnh hưởng. Các tế bào ung thư phát triển từ mô não được gọi là ung thư não nguyên phát.

Trong khi các khối u di căn từ các vị trí khác của cơ thể đến não được gọi là khối u thứ phát hay ung thư di căn não. Theo nhiều thống kê chỉ ra rằng, khối u não ác tính khá hiếm gặp. Mọi người có ít hơn 1% nguy cơ phát triển khối u não ác tính trong cuộc đời của họ, theo ước tính của hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ. Cũng tuỳ vào vị trí, kích thước mà khối u não ác tính sẽ có những ảnh hưởng khác nhau đến tính mạng của bệnh nhân.

Nguyên nhân ung thư não?

Như đã đề cập đến ở phần trên, ung thư não có thể là nguyên phát hoặc thứ phát. Dù là nguyên phát hay thứ phát thì nguyên nhân gây ra ung thư vẫn chưa được hiểu rõ. Mặc dù khối u não ác tính không phải là một căn bệnh truyền nhiễm nhưng nó cũng có thể do yếu tố gen di truyền trong một số bệnh bẩm sinh. Những nhóm người có những yếu tố nguy cơ nhất định sẽ có khả năng mắc khối u não ác tính nhiều hơn so với những người khác. Những yếu tố đó có thể là:

• Tuổi già.
• Hút thuốc lá lâu năm.
• Tiếp xúc thời gian dài với các hoá chất như thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ và phân bón.
• Công việc có liên quan đến những chất có gây ung thư như: chì, nhựa, cao su, dầu mỏ và một số hàng dệt may.
• Nhiễm trùng một số virus hoặc vi khuẩn sinh u nhú.

Ngoài ra khối u ác tính ở não còn có thể là ung thư lây lan hoặc di căn từ nơi khác đến như:

• Ung thư phổi.
• Ung thư vú.
• Ung thư thận.
• Ung thư bàng quang.
• Ung thư ác tính ở da.

Các loại ung thư não

Các khối u não nguyên phát phổ biến nhất thông thường được đặt tên theo loại mô não mà chúng phát triển ban đầu.

Năm khối u não là u thần kinh đệm, u tuyến yên. U tuyến tiền đình, u màng não và u biểu bì thần kinh nguyên thuỷ (u nguyên bào tuỷ).

Những cái tên ở trên đều phản ánh các loại tế bào khác nhau trong não bình thường đều có thể trở thành ung thư. Khi tên khối u gắn với tên giai đoạn của nó thì sẽ cho thấy mức độ nghiêm trọng của khối u đó hơn. Như đã nói ban đầu, ngoài khối u não ác tính nguyên phát, người bệnh cũng có thể bị ung thư di căn đến não từ một nơi khác đến. Đây được gọi là ung thư não di căn. Có hơn 120 loại khối u não. Tuy nhiên không có tiêu chuẩn nào để đặt tên chúng theo loại và có rất nhiều loại phụ. Các bác sĩ khác nhau lại có thể sử dụng những tên khác nhau cho cùng một khối u.

Một số khối u não theo vị trí có thể kể đến như:

• U thuỳ trán.
• U thuỳ đỉnh.
• U thuỳ thái dương.
• U thuỳ chẩm.
• U não thất.
• U tuyến yên.
• U góc cầu tiểu não.
• U tiểu não.

Triệu chứng ung thư não

Triệu chứng thường gặp

Triệu chứng của ung thư não đặc trưng nhất bởi tình trạng tăng áp lực nội sọ. Tình trạng này gây ra bởi sự tăng thể tích của khối u. Chính vì vậy triệu chứng của ung thư có thể phụ thuộc vào kích thước của khối u. Ngoài ra triệu chứng còn phụ thuộc vào vị trí của khối u đó. Ở những vị trí khác nhau, u não có thể gây ra những biểu hiện lâm sàng khác nhau.

Triệu chứng của tăng áp lực nội sọ bao gồm:

• Đau đầu. Đau đầu có thể là đau cục bộ một phần hoặc toàn bộ. Đau đầu do khối u lớn chèn ép các dây thần kinh, mạch máu não. Đau có thể dữ dội hoặc là mơ hồ không rõ vị trí. Bệnh nhân về lâu về dài sẽ cảm thấy đau thường xuyên hơn, cường độ lớn hơn và không đỡ khi uống thuốc giảm đau.
• Nôn. Nôn trong u não ác tính  thường là nôn vọt. Nôn này không liên quan đến bữa ăn. Đau bụng thường không xuất hiện cùng nôn.
• Phù gai thị. Bệnh nhân xuất hiện nhìn mờ tăng dần kèm theo đau đầu và nôn.

Một vài triệu chứng khác

Ngoài những triệu chứng ở trên, bệnh nhân bị u não ác tính còn có thể có động kinh. Bệnh nhân xuất hiện những triệu chứng như yếu tay chân, giảm trí nhớ, buồn ngủ, ảo giác, mất khả năng phối hợp động tác, mệt mỏi. Một số triệu chứng xuất hiện có thể định khu được u não ở vị trí nào. U thuỳ trán thường có sự giảm trí nhớ và giảm sự chú ý trong khi u thuỳ chẩm lại có biểu hiện giảm thị lực. Bệnh nhân có u tiểu não thì sẽ đi lại không vững, rối loạn thăng bằng,…

Tuy có rất nhiều đặc điểm triệu chứng, tuy nhiên nếu bệnh nhân xuất hiện một vài triệu chứng trên thì cũng không nên quá lo lắng. Một số bệnh lý lành tính vẫn có thể gây ra những triệu chứng trên. Việc quan trọng là bệnh nhân cần liên hệ với bác sĩ để xác định tình trạng của mình.

Chẩn đoán ung thư não

Chuẩn đoán ung thư não dựa vào triệu chứng lâm sàng của bệnh nhân. Đồng thời bệnh nhân sẽ được tiến hành làm một vài xét nghiệm sau:

• Chụp cắt lớp vi tính (CT – scan não). CT – scan tỏ ra có hiệu quả trong việc chuẩn đoán xác định ung thư não. Qua CT – scan, bác sĩ có thể xác định vị trí, kích thước khối u não.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI não). Đánh giá chính xác vị trí và sự tương quan giữa khối u và các mô xung quanh.
• Chụp mạch máu não. Nó giúp đánh giá gián tiếp hình ảnh của một khối u choáng chỗ. Một khối u ác tính thường có sự tăng sinh mạch máu đến nuôi u.
• Chụp PET – CT. Giúp đánh giá tốt tình trạng di căn của u.
• Điện não đồ. Đây là công cụ giúp ghi lại các sóng não bất thường.

Ngoài việc chuẩn đoán xác định khối u não, bác sĩ còn cần phải đánh giá chính xác giai đoạn của ung thư não. Người ta dùng thuật ngữ ung thư não độ I đến IV để mô tả mức độ tiến triển của ung thư:

• Ung thư độ 1. Khối u phát triển chậm, không lan rộng. Khối u có thể điều trị khỏi bằng phẫu thuật.
• Ung thư độ 2. Khối u ít có khả năng phát triển và lan rộng. Tuy nhiên nó có khả năng tái phát sau điều trị.
• Ung thư não độ 3. Khối u phát triển nhanh chóng, các tế bào ung thư phân chia nhanh.
• Ung thư não độ 4. Khối u phân chia nhanh chóng, xâm lấn mạch máu. Khối u phát triển và lan rộng.

Điều trị ung thư não

Có 3 phương pháp điều trị ung thư não chính là: phẫu thuật, xạ trị và hoá trị:

• Phẫu thuật. Mục tiêu của phẫu thuật là loại bỏ khối u để tránh khối u to quá mức gây tổn thương mô lành xung quanh. Tuy nhiên phẫu thuật còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Nó có thể là vị trí khối u, độ nông sâu, giới hạn của u và trình độ của kĩ thuật viên. Không phải tất cả các loại u não đều có thể loại bỏ triệt để được.
• Xạ trị. Tiêu diệt các tế bào ung thư còn sót lại sau phẫu thuật hoặc các tế bào ung thư nằm sâu mà phương pháp phẫu thuật không thể tiến tới để cắt bỏ được.
• Hoá trị. Dùng các chất hoá học sau khi phẫu thuật và xạ trị để tiêu diệt tế bào u còn sót lại. Nếu như xạ trị tỏ ra hữu ích với khối u tại chỗ thì hoá trị lại hữu ích với khối u di căn xa.

Các biện pháp phòng ngừa

Mặc dù không có biện pháp nào ngăn ngừa ung thư não, tuy nhiên việc chẩn đoán sớm các khối u có xu hướng di căn não có thể giảm nguy cơ ung thư não thứ phát. Đối với u não ác tính nguyên phát, như đã nói, không có một cơ chế rõ ràng cho nó. Tuy nhiên việc ngừng hút thuốc lá, hạn chế những chất có khả năng gây ung thư có thể phần nào giúp hạn chế tỉ lệ mắc ung thư.

Ung thư não là một căn bệnh nguy hiểm đối với tất cả mọi người. Phát hiện sớm ung thư ở giai đoạn sớm sẽ giúp việc điều trị trở nên dễ dàng. Vì vậy, chúng ta cần phải khám sức khoẻ đinh kỳ 2 lần/ năm. Ngoài ra khi có bất cứ những dấu hiệu nào bất thường hoặc nghi ngờ khả năng mắc khối u não ác tính  thì bạn nên liên hệ ngay với bác sĩ để được chẩn đoán và được tư vấn đúng nhất về tình trạng của bạn.