Viêm tủy cắt ngang: triệu chứng, chẩn đoán và điều trị?

Đột ngột yếu, liệt tay hoặc chân hay yếu diễn tiến từ từ, nặng dần. Bạn nghĩ mình có thể bị đột quỵ. Ngoài đột quỵ, bạn có thể mắc các bệnh về tủy sống. Trong đó có viêm tủy ngang, cũng có thể gây ra các triệu chứng tương tự. Hãy cùng tìm hiểu bài viết dưới đây của ThS.BS Vũ Thành Đô để có thêm thông tin về bệnh viêm tủy cắt ngang này nhé.

Tổng quan về viêm tủy cắt ngang

Đây là tình trạng viêm cả hai bên của một đoạn tủy sống. Rối loạn thần kinh này thường làm tổn thương lớp bao bọc các sợi tế bào thần kinh (myelin).

Viêm tủy cắt ngang làm gián đoạn các tín hiệu thần kinh từ tủy sống gửi đi khắp cơ thể. Điều này có thể gây đau, yếu cơ, tê liệt, các vấn đề về cảm giác hoặc rối loạn chức năng bàng quang và ruột.

Có nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra bệnh. Có thể kể đến như nhiễm trùng và rối loạn hệ thống miễn dịch tấn công mô của cơ thể. Các rối loạn myelin khác, chẳng hạn như bệnh đa xơ cứng cũng có thể gây ra rối loạn này.

Các bệnh lý thần kinh, như nhồi máu tủy sống, thường bị nhầm lẫn với viêm tủy cắt ngang. Và cần phân biệt rõ ràng vì những bệnh lý này đòi hỏi các phương pháp điều trị khác nhau.

Điều trị viêm tủy cắt ngang bao gồm điều trị nội khoa và phục hồi chức năng. Hầu hết bệnh nhân hồi phục ít nhất một phần. Những người bị bệnh mức độ nghiêm trọng đôi khi có thể bị khuyết tật nặng.

Tìm hiểu thêm về: Bệnh viêm tủy xương: Cách chẩn đoán và điều trị

Nguyên nhân gây viêm tủy cắt ngang

Lý do chính xác vẫn chưa được biết rõ. Đôi khi không xác định được nguyên nhân.

Nhiễm vi rút, vi khuẩn và nấm ảnh hưởng đến tủy sống có thể gây ra viêm tủy cắt ngang. Trong hầu hết các trường hợp, rối loạn viêm tủy xuất hiện sau khi phục hồi từ nhiễm trùng.

Virus liên quan đến viêm tủy cắt ngang là:

• Vi-rút herpes bao gồm vi-rút gây bệnh zona và thủy đậu (zoster).
• Virus cytomegalo (Cytomegalovirus).
• Epstein-Barr.
• HIV.
• Enterovirus như poliovirus và coxsackievirus.
• Echovirus.
• Zika.
• Bệnh cúm.
• Bệnh viêm gan B.
• Quai bị, sởi và rubella.
• Các vi rút khác vẫn có thể kích hoạt phản ứng tự miễn dịch mà không tác động trực tiếp vào tủy sống.

Nhiễm trùng do vi khuẩn có liên quan đến bệnh bao gồm:

• Bệnh Lyme.
• Giang mai.
• Bệnh lao.
• Actinomyces.
• Ho gà.
• Uốn ván.
• Bệnh bạch hầu.

Nhiễm trùng da do vi khuẩn, viêm dạ dày ruột và một số loại viêm phổi do vi khuẩn cũng có thể gây ra viêm tủy cắt ngang.

Hiếm khi, ký sinh trùng và nhiễm nấm có thể lây nhiễm sang tủy sống.

Có một số tình trạng viêm cũng có thể xuất hiện gây ra rối loạn:

Bệnh đa xơ cứng

• Đây là một bệnh lý gây ra bởi hệ thống miễn dịch phá hủy các dây thần kinh bao quanh myelin trong tủy sống và não.
• Viêm tủy cắt ngang có thể là dấu hiệu đầu tiên của bệnh đa xơ cứng hoặc tái phát. Và thường chỉ gây ra các triệu chứng ở một bên của cơ thể.

Xem thêm:

Đa xơ cứng (ở người lớn)

Y học thường thức: Đa xơ cứng (ở trẻ em)

Viêm tủy – thần kinh thị

• Viêm tủy – thần kinh thị hay còn gọi là Neuromyelitis optica hay bệnh Devic.
• Là một tình trạng gây viêm và mất myelin xung quanh tủy sống và dây thần kinh mắt. Thần kinh mắt có nhiệm vụ dẫn truyền thông tin giữa não và mắt. Bệnh liên quan đến viêm tủy thần kinh mắt thường ảnh hưởng đến cả hai bên cơ thể của bạn.
• Ngoài viêm tủy cắt ngang, bạn có thể gặp các triệu chứng tổn thương myelin của dây thần kinh thị giác. Các triệu chứng bao gồm đau mắt khi cử động và mất thị lực tạm thời. Điều này có thể xảy ra cùng với hoặc riêng biệt với các triệu chứng bệnh.
• Tuy nhiên, một số người bị viêm tủy thần kinh mắt không gặp các vấn đề liên quan đến mắt và có thể chỉ bị viêm tủy cắt ngang tái phát.

Bệnh lý tự miễn

Các bệnh liên quan đến tự miễn có thể góp phần gây ra viêm tủy cắt ngang ở một số người.

Những rối loạn này bao gồm:

• Bệnh lupus ban đỏ hệ thống, có thể ảnh hưởng đến nhiều hệ thống cơ thể
• Hội chứng Sjogren, gây khô miệng và mắt nghiêm trọng.

Viêm tủy liên quan đến bệnh lý tự miễn có thể là một dấu hiệu cảnh báo của bệnh viêm tủy thần kinh mắt. Viêm dây thần kinh mắt xảy ra thường xuyên hơn ở những người mắc các bệnh tự miễn dịch khác.

Chủng ngừa

Việc chủng ngừa các bệnh truyền nhiễm đôi khi được cho là một nguyên nhân có thể gây ra. Tuy nhiên, tại thời điểm này hiệp hội không đủ mạnh để đảm bảo hạn chế bất kỳ loại vắc xin nào.

Sarcoidosis

Sarcoidosis là một tình trạng dẫn đến viêm ở nhiều khu vực của cơ thể, bao gồm tủy sống và dây thần kinh thị giác. Nó có thể giống với bệnh viêm thần kinh tủy, nhưng các triệu chứng điển hình của bệnh sarcoidosis phát triển chậm hơn. Nguyên nhân của bệnh sarcoidosis chưa được hiểu rõ.

Các triệu chứng của viêm tủy cắt ngang

Các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh thường diễn tiến trong vài giờ đến vài ngày. Và trong số ít trường hợp có thể tiến triển dần dần trong vài tuần.

Viêm tủy ngang thường ảnh hưởng đến cả hai bên của cơ thể bên dưới vùng bị ảnh hưởng của tủy sống. Nhưng đôi khi có các triệu chứng chỉ ở một bên của cơ thể.

Các dấu hiệu và triệu chứng điển hình bao gồm:

• Đau. Đau do viêm tủy cắt ngang có thể bắt đầu đột ngột ở vùng lưng dưới của bạn. Cơn đau buốt có thể lan dọc xuống chân, tay hoặc xung quanh ngực, bụng của bạn. Các triệu chứng đau khác nhau tùy thuộc vào phần tủy sống của bạn bị ảnh hưởng.
• Rối loạn cảm giác. Một số người mắc bệnh này cho biết họ có cảm giác tê, ngứa ran, lạnh hoặc bỏng rát. Một số khác đặc biệt nhạy cảm với sự tiếp xúc nhẹ giữa da và quần áo. Các trường hợp khác lại nhạy cảm với nhiệt độ quá cao hoặc quá lạnh. Bạn có thể cảm thấy như thể có vật gì đó quấn chặt vào da ngực, bụng hoặc chân.
• Yếu tay hoặc chân. Một số người nhận thấy chân nặng nề hoặc họ dễ bị vấp ngã hoặc lê một chân. Những người khác có thể bị yếu nghiêm trọng hoặc thậm chí liệt toàn bộ.
• Các vấn đề về bàng quang và ruột. Điều này có thể bao gồm nhu cầu đi tiểu thường xuyên hơn, tiểu không tự chủ, khó tiểu và táo bón.

Các biến chứng

Những người bị viêm tủy cắt ngang thường chỉ trải qua một đợt bệnh duy nhất. Tuy nhiên, các biến chứng thường kéo dài, bao gồm những điều sau:

• Đau. Đây là một trong những biến chứng lâu dài gây suy nhược phổ biến nhất của rối loạn này.
• Căng cứng, thắt chặt hoặc co thắt đau đớn ở cơ (co cứng cơ). Co cứng cơ thường gặp nhất ở mông và chân.
• Liệt một phần hoặc toàn bộ cánh tay, chân hoặc cả hai. Điều này có thể kéo dài sau các triệu chứng đầu tiên xuất hiện.
• Rối loạn chức năng tình dục. Đây là một biến chứng thường gặp của viêm tủy cắt ngang. Nam giới có thể gặp khó khăn trong việc cương cứng hoặc đạt cực khoái. Phụ nữ có thể khó đạt cực khoái.
• Trầm cảm hoặc lo âu. Thường gặp ở những người có biến chứng lâu dài do những thay đổi đáng kể trong lối sống, căng thẳng của chứng đau mãn tính hoặc tàn tật, và tác động của rối loạn chức năng tình dục đối với các mối quan hệ.

Chẩn đoán

Bác sĩ sẽ chẩn đoán viêm tủy cắt ngang dựa trên các dấu hiệu và triệu chứng, tiền sử bệnh, đánh giá lâm sàng về chức năng thần kinh và kết quả xét nghiệm.

Xét nghiệm thường sử dụng

Các xét nghiệm này, có thể chỉ ra tình trạng viêm tủy sống và loại trừ các rối loạn khác, bao gồm:

• Chụp cộng hưởng từ (MRI). Chụp MRI có thể cho thấy tình trạng viêm tủy sống. Và có thể phát hiện các nguyên nhân tiềm ẩn khác gây nên triệu chứng. Có thể kể đến như các bất thường tại tủy sống hoặc mạch máu.
• Chọc dò tủy sống thắt lưng. Bác sĩ sẽ sử dụng kim để hút một lượng nhỏ dịch não tủy, chất lỏng bảo vệ bao quanh tủy sống và não. Ở một số người bị viêm tủy cắt ngang, dịch não tủy có thể có số lượng tế bào bạch cầu hoặc protein hệ miễn dịch cao bất thường báo hiệu tình trạng viêm. Dịch tủy sống cũng có thể được xét nghiệm để tìm nhiễm virus hoặc một số bệnh ung thư.
• Xét nghiệm máu. Một số xét nghiệm giúp kiểm tra các kháng thể liên quan đến viêm dây thần kinh mắt, một tình trạng viêm xảy ra cả trong tủy sống và dây thần kinh trong mắt của bạn. Những người có xét nghiệm kháng thể dương tính có nhiều nguy cơ bị viêm tủy cắt ngang và cần điều trị để ngăn ngừa các đợt tấn công trong tương lai. Các xét nghiệm máu khác có thể xác định nhiễm trùng có thể góp phần gây viêm tủy cắt ngang hoặc loại trừ các nguyên nhân khác gây ra các triệu chứng.

Điều trị viêm tủy cắt ngang

Điều trị nội khoa

Một số liệu pháp nhắm vào các dấu hiệu và triệu chứng cấp tính của viêm tủy cắt ngang:

Phương thức điều trị thường dùng

• Steroid đường tĩnh mạch. Bạn có thể sẽ được truyền steroid qua tĩnh mạch ở cánh tay trong vài ngày. Steroid giúp giảm tình trạng viêm trong cột sống.
• Liệu pháp thay huyết tương. Những người không đáp ứng với steroid tiêm tĩnh mạch có thể cần liệu pháp thay huyết tương. Điều này có nghĩa là huyết tương trong máu của bạn sẽ được lọc và thay thế nhằm cải thiện các triệu chứng. Không rõ liệu pháp này giúp những người bị viêm tủy cắt ngang như thế nào, nhưng có thể là quá trình trao đổi huyết tương loại bỏ các kháng thể gây viêm.
• Thuốc kháng vi-rút. Một số người bị nhiễm vi-rút – tác nhân gây ra viêm tủy sống cắt ngang – có thể được điều trị bằng thuốc để điều trị vi-rút.
• Thuốc giảm đau. Đau mãn tính là một biến chứng phổ biến của viêm tủy cắt ngang. Các loại thuốc có thể làm giảm đau cơ bao gồm thuốc giảm đau thông thường, chẳng hạn như acetaminophen, ibuprofen và naproxen sodium. Đau dây thần kinh có thể được điều trị bằng các nhóm thuốc khác. Như thuốc chống trầm cảm, chẳng hạn như sertraline (Zoloft). Hay thuốc chống co giật, chẳng hạn như gabapentin (Neurontin, Gralise) hoặc pregabalin (Lyrica).

Các phương thức kèm theo

• Thuốc để điều trị các biến chứng khác. Bác sĩ có thể kê các loại thuốc khác nếu cần để điều trị các vấn đề như co cứng cơ, rối loạn chức năng tiết niệu hoặc ruột, trầm cảm hoặc các biến chứng khác liên quan đến viêm tủy cắt ngang.
• Thuốc để ngăn ngừa các đợt tái phát của viêm tủy cắt ngang. Những người có kháng thể liên quan đến viêm tủy thần kinh mắt cần dùng thuốc liên tục. Chẳng hạn như corticosteroid và/hoặc thuốc ức chế miễn dịch, để giảm nguy cơ bị viêm tủy cắt ngang hoặc phát triển viêm dây thần kinh thị giác.

Các liệu pháp khác

Các liệu pháp bổ sung tập trung vào việc phục hồi và chăm sóc lâu dài:

• Vật lý trị liệu. Điều này giúp cải thiện sức mạnh và sự phối hợp. Chuyên gia vật lý trị liệu có thể hướng dẫn bạn sử dụng những thiết bị hỗ trợ cần thiết. Chẳng hạn như xe lăn, gậy hoặc nẹp.
• Các liệu pháp vật lý trị liệu nâng cao. Điều này giúp những người bị viêm tủy cắt ngang học được những cách mới để thực hiện các hoạt động hàng ngày, chẳng hạn như tắm rửa, chuẩn bị bữa ăn và dọn dẹp nhà cửa.
• Tâm lý trị liệu. Một nhà trị liệu tâm lý có thể sử dụng liệu pháp trò chuyện để điều trị lo âu, trầm cảm, rối loạn chức năng tình dục và các vấn đề cảm xúc hoặc hành vi khác do đối phó với bệnh viêm tủy cắt ngang.

Tiên lượng

Mặc dù hầu hết những người bị viêm tủy cắt ngang ít nhất có thể hồi phục một phần, nhưng có thể mất một năm hoặc hơn. Hầu hết sự hồi phục xảy ra trong vòng ba tháng đầu tiên sau khi tập và phụ thuộc nhiều vào nguyên nhân gây ra viêm tủy cắt ngang.

Rất khó để dự đoán diễn biến của viêm tủy cắt ngang. Tiên lượng và khả năng đáp ứng với điều trị được xác định dựa vào nguyên nhân của hội chứng và một phần dựa vào cách điều trị đúng và sớm.  Việc tập vật lý trị liệu cũng giúp bạn cải thiện sức khỏe rất tốt. Vì vậy, hãy cố gắng tuân thủ điều trị, và bạn sẽ cảm thấy tốt hơn rất nhiều.