Giáo dục giới tính tuổi teen (Phần 5): Rủi ro tình dục

Chúng ta biết rằng tình dục cũng “có cái giá của nó”. Mỗi lựa chọn có thể đem đến lợi ích và rủi ro. Một người khôn ngoan luôn cần biết trước những rủi ro nào chờ đợi mình. Cùng ThS.BS Nguyễn Trung Nghĩa tìm hiểu và đưa ra quyết định đúng đắn nhất nhé!

Vấn đề sức khỏe liên quan đến tình dục

Hoạt động tình dục ảnh hưởng đến cả sức khỏe thể chất và tinh thần của những người liên quan. Dưới đây là một số điều cần cân nhắc:

Truyền bệnh qua đường hô hấp

Quan hệ tình dục là tình huống hai hoặc nhiều người có sự tiếp xúc cơ thể rất gần gũi với nhau. Dịch tiết từ cơ thể (nước miếng, dịch tiết đường hô hấp, dịch từ âm đạo, tinh dịch, mồ hôi) được hòa trộn với nhau. Các vi khuẩn và virus theo đó để di chuyển từ một cơ thể sang cơ thể khác.

Hãy nhớ lại khi trong lớp có một bạn bị cúm, vài hôm sau cả lớp lần lượt nhiễm cúm theo. Virus cúm lây qua những giọt bắn nhỏ li ti trong không khí. Chỉ cần đứng cách bạn 1m, trò chuyện trong vài phút đã đủ để nhiễm bệnh. Như vậy, tiếp xúc “sát rạt” với một người qua quan hệ tình dục thì khả năng bị lây bệnh gần như là chắc chắn. Có những bệnh chỉ lây khi quan hệ tình dục, rất nguy hiểm cho sức khỏe và khả năng có con của bạn sau này.

Nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục (STIs)

Virus và vi khuẩn lây lan khi quan hệ tình dục qua đường âm đạo, hậu môn, bằng miệng và thậm chí bằng tay. Các bộ phận cơ thể khác, đồ chơi tình dục có tiếp xúc với bộ phận sinh dục hoặc dịch cơ thể của người khác. Các virus và vi khuẩn này gây ra các bệnh LÂY TRUYỀN QUA ĐƯỜNG TÌNH DỤC. Viết tắt tiếng Anh là STIs (sexually transmitted infections) hoặc STDs (sexually transmitted diseases). Những nơi thường gặp STIs là cơ quan sinh dục, hậu môn và cổ họng.

Những người quan hệ tình dục ở độ tuổi càng trẻ có nguy cơ mắc STIs cao hơn. Có rất nhiều nguyên nhân: bạn và đối tác chưa đủ kiến thức và kinh nghiệm, bạn bị ép buộc, bạn phải lén lút…Ngoài ra, khi bạn mắc một STIs, bạn dễ dàng bị thêm STIs khác.

Trong nhiều trường hợp, bạn có thể bị STIs mà không biết. Điều này là do STIs thường không có bất kỳ triệu chứng đáng chú ý nào cho đến khi gây ra hậu quả. Tất cả các STIs được nhắc đến trong bài có hậu quả nghiêm trọng đối với sức khỏe trong tương lai. Một phụ nữ bị STIs có thể gặp khó khăn trong việc mang thai sau này.

Quan hệ 3 phút có phải yếu sinh lý? Các tác nhân gây yếu sinh lý ở nam giới. Khám phá ngay video bên dưới.

Một số STIs quan trọng nhất là: HPV, HIV, lậu và chlamydia, HSV, viêm gan B, viêm gan C, giang mai, trichomonas. Trong bài này, chúng ta sẽ bàn đến HPV và HIV – hai bệnh quan trọng nhất. HPV có vacxin phòng ngừa và HIV là bệnh có hậu quả nghiêm trọng nhất.

HPV – Papillomavirus ở người

Papillomavirus ở người (HPV – Human papillomavirus virus) là STIs phổ biến nhất ở thanh thiếu niên. Hầu hết những người bị nhiễm HPV đều không biết họ mắc bệnh này. Một số loại HPV gây ra mụn cóc sinh dục. Các loại HPV khác gây ung thư cổ tử cung ở phụ nữ, ung thư dương vật ở nam giới và ung thư hậu môn hoặc vòm họng. Thủ thuật phết cổ tử cung Pap smear là một cách quan trọng mà bác sĩ có thể sàng lọc ung thư cổ tử cung liên quan đến HPV.

Điều khác biệt giữa HPV và các bệnh STIs khác là có vaccine để phòng bệnh. Đối tượng được khuyên tiêm vaccine HPV thay đổi tùy theo chính sách y tế của các quốc gia. Tuy nhiên, nhìn chung cả nam và nữ đều có thể tiêm vaccine, độ tuổi từ 9-26 tuổi. Tốt nhất là trước lần quan hệ tình dục đầu tiên. Đó là khi vaccine có hiệu quả phòng ngừa cao nhất. Hãy thảo luận với bác sĩ của bạn về vaccine quan trọng này. Ngay cả khi bạn hiện không sinh hoạt tình dục hoặc ngay cả khi chưa suy nghĩ về việc hoạt động tình dục.

HIV – virus gây suy giảm miễn dịch ở người

Virus gây suy giảm miễn dịch ở người – (HIV – human immunodeficiency virus) là loại virus gây ra hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải (AIDS – acquired immune deficiency syndrome). HIV là một căn bệnh nghiêm trọng, không thể chữa được của hệ thống miễn dịch. Trong quá khứ, tất cả những người đến giai đoạn AIDS đều chết.

Mặc dù không có cách chữa khỏi HIV và chưa có vaccine được cấp phép sử dụng rộng rãi. Hiện nay có những phương pháp giúp nhiều người nhiễm HIV sống lâu hơn. Tuy nhiên, rất nhiều người vẫn chết mỗi năm vì AIDS.

Việc điều trị virus HIV không còn phát hiện được trong máu người bệnh giúp giảm đáng kể nguy cơ lây truyền HIV sang người bạn tình HIV âm tính. Điều này được gọi là điều trị như phòng ngừa (TasP – Treatment as prevention). Ngoài ra, một số trường hợp những người HIV âm tính nhưng có nguy cơ nhiễm HIV (bị kim tiêm đâm, bị hiếp dâm…) sử dụng thuốc hằng ngày để giảm nguy cơ mắc bệnh. Điều này được gọi là điều trị dự phòng trước phơi nhiễm (PrEP – preexposure prophylaxis).

Mỗi năm tại Hoa Kỳ, có khoảng 50.000 người mới nhiễm HIV. Khoảng 25% là ở những người trẻ tuổi từ 13-24 tuổi. Cơ quan y tế Hoa Kỳ Bác sĩ kêu gọi những người đã hoạt động tình dục kiểm tra thường xuyên về nhiễm HIV.

Càng sớm phát hiện HIV, càng sớm được điều trị thì cơ hội sống sót càng cao. Khi cần thiết, hãy nói chuyện với bác sĩ của bạn về xét nghiệm HIV nhé!

Các phần trước:

Phần 1: Tất tần tật về tính dục

Phần 2: Khi nào đủ sẵn sàng?

Phần 3: Quan hệ tình dục có như lời đồn?

Phần 4: Khi nào xé rào?

Một số bệnh tình dục khác ảnh hưởng đến cả sức khỏe thể chất và tinh thần. Cùng tìm hiểu một số cân nhắc nhé: Phần 6: Rủi ro tình dục (tiếp theo)