Độ pH trong nước tiểu cao khi mang thai do nguyên nhân gì?

Xét nghiệm nước tiểu là một trong những công việc quan trọng khi theo dõi thai kỳ. Rất nhiều trường hợp khi kiểm tra, pH trong nước tiểu cao khi mang thai. Vậy, nguyên nhân nào có thể làm tăng pH nước tiểu của thai phụ? Hãy cùng Thạc sĩ, Bác sĩ Phan Lê Nam tìm hiểu sâu hơn về vấn đề này qua bài viết dưới đây.

Thế nào là pH nước tiểu cao?

Giá trị pH nước tiểu bình thường nằm trong khoảng 4.6 đến 8.¹ Dưới 5, nước có tính acid và trên 8 có tính kiềm. Vậy, pH nước tiểu cao khi nó trên mức 8 nghĩa là có tính bazơ.

Nước tiểu là một chất lỏng không ổn định, nó thay đổi thành phần ngay sau khi nó được loại bỏ thông qua tiểu tiện. Sự cân bằng của các thành phần có thể ảnh hưởng đến nồng độ axit (toan) – bazơ (kiềm) của nước tiểu. Và thang đo pH là bảng mức độ axit hoặc bazơ của nước tiểu. Bác sĩ thường chỉ định xét nghiệm đo pH nước tiểu khi có các triệu chứng bất thường về đường niệu. Tuy nhiên, pH nước tiểu cùng các chỉ số nước tiểu khác là bài kiểm tra thường quy trong thăm khám thai, nhất là trong những tháng đầu tiên.

Nguyên nhân pH trong nước tiểu cao khi mang thai

Nhiều nguyên nhân có thể gây ra tình trạng này ở phụ nữ có thai. Dưới đây là các nguyên nhân thường gặp.

1. Nhiễm trùng đường tiết niệu

Nhiễm trùng đường tiết niệu (nhiễm trùng tiểu) là nguyên nhân thường gặp làm tăng pH nước tiểu. Điều này do một số loại vi sinh sản xuất ra enzym urease chuyển hóa ure thành CO2 và amoniac. Chất này có tính kiềm, do đó làm tăng pH.²

Nhiễm trùng tiểu là một vấn đề nguy hiểm và cần được chăm sóc ưu tiên ở phụ nữ có thai. Nếu không được điều trị, nó gây tăng nguy cơ sảy thai hoặc sinh non, ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe cả mẹ và con.

2. Nôn ói nhiều

Ốm nghén, nôn ói là tình trạng thường gặp ở thai phụ. Và đã có nghiên cứu chứng minh việc nôn nhiều có thể làm tăng độ kiềm trong nước tiểu.³

Nôn ói làm tăng pH máu, do mất nhiều ion chlor trong dịch dạ dày. Ion này có tính toan làm giảm độ pH máu. Mất chlor, pH máu tăng, thận phải tăng đào thải các chất kiềm để trung hòa pH máu. Điều này làm cho độ pH nước tiểu tăng.

3. Bệnh thận

Một số bệnh lý về thận có thể làm pH trong nước tiểu cao khi mang thai. Ví dụ như: nhiễm toan ống thận, các bệnh thận tự miễn như lupus, nhiễm độc thận và bệnh thận mãn. Chúng ảnh hưởng đến chức năng cân bằng pH nước tiểu của thận, cho nên làm tăng kiềm niệu.

4. Thuốc

Mẹ bầu sử dụng một số thuốc có thể làm tăng pH niệu. Các thuốc chống động kinh, acetazolamide là một vài ví dụ.^{4 5}

5. Thực phẩm

Mẹ bầu thường xuyên ăn thức ăn giàu acid citric và acid malic có thể làm tăng mức pH niệu.^{6 7}

Thực phẩm nhiều acid citric là trái cây như trái lý chua đen và dưa gang. Thực phẩm nhiều acid malic là táo, lê và rượu giấm táo.

6. Gen

Ngoài các yếu tố kể trên, đã có nghiên cứu cho rằng gen cũng có thể ảnh hưởng đến độ pH của nước tiểu.⁸

Nguy cơ của tăng pH nước tiểu

Tăng mức pH nước tiểu có thể đi kèm nguy cơ sỏi thận cao. Nước tiểu với pH 6.5 – 7.5 có nguy cơ tạo sạn trong đường niệu mà cụ thể là sạn calcium phosphate.⁹ Mức pH càng cao calcium phosphate càng đậm đặc và dễ kết cụm hơn, ngày càng tạo ra viên sỏi lớn chèn ép đường niệu.¹⁰ Hơn nữa, phụ nữ mang thai lớn bị chèn ép niệu quản, dẫn đến nước tiểu bị ứ và bài xuất khó khăn hơn. Điều này là điều kiện thuận lợi cho sỏi thận hình thành.

Viên sỏi có thể nằm ở bất cứ đâu trong đường tiểu như đài thận, niệu quản, bàng quang, niệu đạo,… Dù ở đâu, nguy cơ gây ra tắc đường tiểu luôn hiện diện. Nước tiểu không thể thoát ra theo con đường tự nhiên sẽ bị ứ lại và gây ra các tổn thương tại chỗ và hệ thống đường tiểu trên. Sỏi thận nếu không được xử lý sớm có thể dẫn đến chấn thương đường tiểu, nhiễm độc thận, suy thận.

Cần làm gì nếu pH nước tiểu cao khi mang thai?

Đầu tiên, cần xác định nguyên nhân gây tăng pH nước tiểu của phụ nữ mang thai. Trong trường hợp pH nước tiểu tăng đơn độc mà không kèm triệu chứng nào khác, có thể tình trạng này là tạm thời và sẽ tự khỏi. Tuy nhiên, mẹ bầu vẫn cần theo dõi pH nước tiểu định kỳ trong các lần khám thai kế đến.

Nếu pH nước tiểu tăng kèm theo các triệu chứng khác, bác sĩ có thể dựa vào kết quả xét nghiệm nước tiểu và các biểu hiện lâm sàng để chẩn đoán và đưa ra hướng điều trị phù hợp.

Bên cạnh đó, phòng ngừa nhiễm trùng tiểu và sỏi thận cũng là một việc rất quan trọng. Đây là hai vấn đề thường gặp ở phụ nữ mang thai có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ và bé. Uống nhiều nước, hạn chế nhịn tiểu, giữ gìn vệ sinh phụ khoa, mặc quần áo thoáng mát là một trong những cách giúp mẹ bầu hạn chế các nguy cơ mắc bệnh.¹¹ Ngoài ra, trái nam việt quất đã được kiểm chứng giúp ngăn ngừa nhiễm trùng tiểu.^{12 13}

Nồng độ pH trong nước tiểu cao khi mang thai là một vấn đề thường gặp. Đa phần là lành tính nếu người mẹ không có triệu chứng bất thường gì khác cũng như các xét nghiệm khác bình thường. Nhưng cần lưu ý rằng, nó luôn tiềm ẩn những nguy cơ về sức khỏe bất lợi cho mẹ và bé. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào, hãy gặp bác sĩ để được chăm sóc tốt nhất.