Ung thư tuyến giáp di căn và những điều bạn cần biết

Ung thư tuyến giáp di căn là bệnh như thế nào? Bệnh có nguy hiểm không và bệnh di căn đến những cơ quan nào? Trong bài viết hôm nay ThS.BS Vũ Thành Đô sẽ giúp các bạn giải đáp những thắc mắc đó.

Nguyên nhân ung thư tuyến giáp

Ung thư tuyến giáp là tình trạng nhân lên bất thường của các tế bào tuyến giáp. Những tế bào ung thư này tăng sinh tạo thành khối u ác tính.¹ Sau đó chúng xâm lấn, lan ra những vùng xung quanh.

Đây là một trong những bệnh ung thư có tiên lượng tốt. Nếu phát hiện sớm thì tỉ lệ chữa khỏi cao.

Những yếu tố đã được nghiên cứu gây ung thư tuyến giáp bao gồm:²

1. Giới tính và độ tuổi

Ung thư tuyến giáp có thể gặp ở cả nam và nữ nhưng thường gặp ở nữ hơn. Phần lớn bệnh nhân bị ung thư tuyến giáp ở độ tuổi 40 – 50 ở nữ và độ tuổi 60 – 70 ở nam giới vào lúc chẩn đoán.

2. Ảnh hưởng của chế độ ăn

Điều đầu tiên được quan tâm đến là lượng i-ốt trong thức ăn. Chế độ ăn thiếu iode hoặc nhiều thức ăn họ cải có thể dẫn đến tăng nồng độ TSH. TSH là một hormone kích thích tuyến giáp. Còn các loại thức ăn họ cải ức chế hấp thụ i-ốt.

3. Di truyền

Hầu hết những người mắc ung thư tuyến giáp có tiền sử gia đình mắc ung thư tuyến giáp. Vì vậy, bác sĩ chẩn đoán khuyến cáo bạn nên xét nghiệm di truyền. Mục đích là để kiểm tra những kiểu gen bất thường liên quan đến ung thư tuyến giáp.

4. Tiếp xúc với bức xạ

Phơi nhiễm bức xạ là một yếu tố nguy cơ dẫn đến ung thư tuyến giáp. Các nguồn bức xạ bao gồm: bức xạ từ một số phương pháp điều trị y tế, bụi phóng xạ từ tai nạn nhà máy điện hoặc vũ khí hạt nhân.

5. Thừa cân béo phì

Những người thừa cân hoặc béo phì có nguy cơ mắc ung thư tuyến giáp cao hơn những người không mắc bệnh. Nguy cơ mắc ung thư tuyến giáp cũng tăng lên nếu cân nặng tăng lên.

Ung thư tuyến giáp có thể di căn tới bộ phận nào?

Vào giai đoạn đầu của ung thư tuyến giáp, tế bào ung thư chỉ phát triển ở vùng cổ. Nếu bệnh nhân không được phát hiện, điều trị kịp thời, các tế bao ung thư sẽ phát triển và lan ra những vùng lân cận.

Có 2 thể di căn:

• Di căn trực tiếp: xâm lấn các cấu trúc lân cận như: khí quản, thực quản…
• Di căn theo đường bạch huyết.

Đối với di căn theo đường bạch huyết, tùy theo hình ảnh mô học mà có các thể như:

1. Ung thư tuyến giáp thể nhú di căn hạch

Đây là thể ung thư tuyến giáp phát triển chậm, chiếm khoảng 80-85%.³ Bệnh thường bắt đầu khi các tế  bao nang, u phát triển ở một hoặc hai thùy của tuyến giáp.

2. Ung thư tuyến giáp thể nang di căn hạch

Là thể ung thư tuyến giáp chiếm khoảng 10-15%.⁴ Bệnh di căn ở cổ với tốc độ phát triển nhanh, xa. Đa số chẩn đoán sau mổ, khoảng 10% bệnh nhân bị phẫu thuật lại lần hai.

3. Ung thư tuyến giáp thể tủy

Là thể ung thư tuyến giáp chiếm 4-10%, từ tế bào cận nang tiết Calcitonin.⁵ Loại ung thư này có liên quan đến tính gia đình và nội tiết (Hội chứng đa bướu nội tiết men IIa và IIb).

4. Ung thư tuyến giáp không biệt hóa

Là thể ung thư tuyến giáp chiếm 2%.⁶ Tuy chiếm tỉ lệ thấp nhất trong các thể ung thư tuyến giáp nhưng bệnh diễn tiến nhanh, gây chèn ép tại chỗ. Khó phát hiện và khi được phát hiện thì bệnh đã ở giai đoạn muộn.

Nhóm hạch thường gặp là dọc tĩnh mạch cảnh, nhóm I rất nguy hiểm. Nhóm VI dọc thần kinh quặt ngược thanh quản. Một số trường hợp xâm lấn hạch trước khí quản va trung thất.

Di căn theo đường máu đến các tạng trong cơ thể như phổi hay đến xương, ít gặp hơn là ung thư tuyến giáp di căn đến gan, thận, não.

Khi các tế bào ung thư tuyến giáp di căn đến các cơ quan nằm xa tuyến giáp như ung thư tuyến giáp tủy,… đa số ở giai đoạn này bệnh nhân sẽ không thể điều trị khỏi bệnh.

Những triệu chứng của ung thư tuyến giáp đã di căn

Ung thư tuyến giáp di căn thường gặp với các triệu chứng mơ hồ, không rõ ràng vì thế người bệnh sẽ khó phát hiện ra tình trạng của mình. Tuy nhiên, mỗi chúng ta nên quan tâm đến sức khỏe và thăm khám khi bản thân có những biểu hiện dưới đây:

• Cổ sưng và đau rát: Đây là một trong những dấu hiệu phổ biến nhất trong giai đoạn đầu. Ung thư tuyến giáp di căn làm xuất hiện các hạch cổ sẽ làm cho cổ sưng to lên và đau rát. Thông thường người bệnh sẽ không chú ý và nghĩ rằng đây chỉ là biểu hiện của bệnh viêm họng bình thường, từ đó chủ quan không thăm khám.
• Khó nuốt khi ăn hoặc uống nước: Người bệnh có cảm giác vướng ở cổ họng, khó khăn trong ăn uống. Lâu dần người bệnh quen với cảm giác chỉ thích ăn thức ăn lỏng. Điều này không chỉ dẫn đến tình trạng biếng ăn mà còn ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa.
• Đau họng, khàn tiếng: Ung thư tuyến giáp di căn gây tổn thương vùng cổ nên người bệnh sẽ có biểu hiện đau vùng họng. Bên cạnh đó, các hạch nổi cổ bị sưng lên va chèn ép dây thanh quản gây khàn tiếng hoặc giọng nói bị thay đổi. Trường hợp, tình trạng này kéo dài khi đã được điều trị bằng nhiều phương pháp khác nhau mà không khỏi, bạn nên tìm gặp bác sĩ để khám vì đây cũng là triệu chứng điển hình của bệnh.
• Tiêu chảy: Thường gặp ở ung thư tuyến giáp thể tủy bướu to.

Phương pháp điều trị ung thư tuyến giáp di căn

Tùy vào tình trạng của bệnh nhân và thể di căn của ung thư tuyến giáp là gì, bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị thích hợp. Trong quá trình điều trị, bệnh nhân cần chú ý đến chế độ ăn uống, sinh hoạt của bản thân để giúp cho quá trình điều trị được thuận lợi, tránh tái phát bệnh. Hiện nay, phương pháp được sử dụng nhiều trong điều trị ung thư tuyến giáp di căn đó là:

Phẫu thuật

Phẫu thuật là phương pháp điều trị chính trong ung thu tuyến giáp. Tùy vào thể di căn của ung thư tuyến giáp, các phương pháp phẫu thuật bao gồm cắt thùy toàn phần, cắt giáp gần trọn, cắt giáp gần toàn phần hay toàn phần. Các phương pháp được lựa chọn trong phẫu thuật đều cắt bỏ toàn bộ thùy chứa bướu.

Phẫu thuật được chọn sao cho giảm tỉ lệ tái phát và cải thiện mức sống của bệnh nhân, chuẩn bị cho điều trị bằng xạ trị i-ốt sau mổ. Tránh phẫu thuật lại, sẹo mổ do lần mổ trước sẽ làm tăng nguy cơ biến chứng cho bệnh nhân.

Xạ trị bằng i-ốt

Bệnh nhân được cắt giáp toàn phần hoặc gần toàn phần ở ung tuyến giáp thể nang di căn hạch và ung thư tuyến giáp thể nhú di căn hạch được xem xét chỉ định điều trị i-ốt phóng xạ. Bệnh nhân có nguy cơ cao, được hỗ trợ băng phương pháp này có tỉ lệ tái phát và tử vong thấp hơn. Thời gian điều trị trong khoảng từ 6-8 tuần sau khi phẫu thuật.

Điều trị I¹³¹ sau mổ vì:

1. Tiêu diệt mô giáp bình thường và bướu giáp còn sót lại, làm tăng sự nhạy cảm.
2. Rà tìm tái phát và di căn khi làm xạ hình I¹³¹ toàn thân.
3. Có thể theo dõi Thyroglobuline (chất đóng vai trò trong sự tổng hợp hormone giáp) trong máu để theo dõi tình trạng tái phát của bệnh.

Ngày nay ung thư tuyến giáp ngày càng phổ biến hơn. Các triệu chứng trên người bệnh thường không đặc hiệu, kể cả các giai đoạn ung thư tuyến giáp ở các thể cũng có những biểu hiệu khác nhau nên người bệnh sẽ chủ quan về sức khỏe của bản thân. Việc phát hiện được ung thư đang ở giai đoạn nào là yếu tố quan trọng trong quá trình điều trị bệnh. Đặc biệt nếu ung thư tuyến giáp di căn thì việc điều trị khỏi bệnh sẽ khó khăn hơn. Vì thế chúng ta nên thăm khám tổng trạng khi cơ thể có những dấu hiệu thay đổi kéo dài hay kiểm tra sức khỏe theo định kỳ mỗi năm để dễ dàng hơn trong việc phát hiện và điều trị bệnh kịp thời.