Bạn đã hiểu rõ về ung thư vú di căn xương?

Xương là vị trí di căn phổ biến nhất của ung thư vú. Ung thư vú di căn xương ảnh hưởng đáng kể đến cả chất lượng cuộc sống và khả năng sống sót của bệnh nhân. Vậy các triệu chứng nào giúp chẩn đoán khối u đã di căn xương? Các xương thường bị ảnh hưởng là gì? Phương pháp hỗ trợ và điều trị như thế nào để bệnh nhân có thể cải thiện chất lượng cuộc sống tốt hơn? Xin theo dõi bài viết bên dưới của Bác sĩ Nguyễn Quang Hiếu để rõ hơn các vấn đề trên nhé!

Ung thư vú di căn xương là gì?

Ung thư vú di căn xương là chỉ tình trạng xảy ra khi tế bào ung thư vú lan từ khối ung thư ở vú nguyên phát tới những bộ phận khác của cơ thể. Cụ thể ở đây là xương. Quá trình di căn có thể xảy ra qua đường máu hoặc bạch huyết, hoặc qua xâm lấn trực tiếp.

• Trường hợp xâm lấn trực tiếp thường thấy là khối ung thư vú xâm lấn vào xương sườn.
• Các trường hợp di căn theo mạch bạch huyết thường gặp là các khối u di căn ở xương sọ, đốt sống,…
• Các xương lớn như xương cánh tay, xương đùi lại thường do các hạch di căn gần đó di căn sang, ít khi gặp do nguyên nhân từ đường mạch máu. Các hậu quả của di căn qua đường mạch máu thường gặp ở di căn sang các tạng hơn.

Ung thư vú di căn xương thường được xếp vào giai đoạn 4. Mặc dù về mặt mô học, có thể khối u chưa phá vỡ vỏ bọc bên ngoài, nhưng dấu hiệu di căn sẽ được xếp vào giai đoạn cao hơn để có phương hướng điều trị hợp lý hơn.

Hệ thống cân bằng ở mô xương

Hệ thống phá hủy và tái tạo ở xương

Xương có hai hệ thống, được duy trì liên tục và cơ thể luôn cố gắng cân bằng hai hệ thống này:¹

• Hệ thống tế bào hủy xương hay còn gọi là hủy cốt bào. Chúng có nhiệm vụ hủy bỏ một số lượng nhỏ xương bị thương tổn hoặc già nua.
• Hệ thống tế bào tạo xương hay còn gọi là nguyên bào xương. Chúng có nhiệm vụ giúp tạo xương mới.

Quá trình hủy xương và tạo xương xảy ra liên tục suốt cuộc đời để giúp hệ xương chắc khỏe. Ở người trẻ, quá trình tạo xương có xu hướng mạnh mẽ hơn. Điều đó giúp bạn phát triển, cao lớn và mạnh khỏe hơn.

Ở tuổi trưởng thành và trung niên, hai hệ thống này được xem là cân bằng nhau. Khi bạn bước vào giai đoạn lão hóa hoặc bệnh tật, các cơ quan bắt đầu rơi vào suy kiệt. Xương cũng thế. Hệ thống tạo xương lại kém hoạt động hơn so với hệ thống hủy xương.

Thay đổi ở người có khối ung thư vú di căn xương

Khi tế bào ung thư vú xâm lấn vào trong xương, nó sinh ra nhiều chất để phá vỡ sự cân bằng của hai quá trình này. Tế bào hủy xương hoạt động mạnh hơn, đi kèm với nó là hệ thống tái tạo hoạt động kém hiệu quả hơn. Điều này được lý giải là do tế bào sinh ung thư tiết các chất hóa học. Các chất hóa học này phá vỡ liên kết cấu trúc xương. Đồng thời các tế bào ung thư cạnh tranh dinh dưỡng mạnh mẽ với các tế bào tái tạo xương và làm biến dạng các tế bào xương mới tạo thành.¹

Các “nền móng” của xương mới tạo thành không đủ bền chắc như hệ thống cũ mà trở nên “méo mó”, không đủ chất lượng của hệ xương mới. Kết quả là xương bị phá hủy nhanh hơn là tái tạo. Điều này có thể dẫn đến một số triệu chứng của ung thư vú di căn xương.

Triệu chứng ung thư vú di căn xương

Các trường hợp phát hiện khối ung thư vú di căn xương

Bệnh nhân có thể có một vài triệu chứng khác nhau hoặc không có triệu chứng gì. Điều này dẫn đến một số trường hợp như sau:

1. Bệnh nhân đã được chẩn đoán ung thư vú

• Người bệnh đã có các chẩn đoán xác định về ung thư vú. Bệnh nhân có các cơn đau không lý giải được ở tận sâu bên trong cơ thể. Hoặc đơn thuần là các cơn đau nhức xương khớp, cột sống. Bác sĩ cho kiểm tra và phát hiện các khối di căn xương.
• Cũng có trường hợp bệnh nhân đã được chẩn đoán xác định ung thư vú nhưng không có triệu chứng đau nhức gì. Điều này chưa được lý giải. Nhưng có ý kiến cho rằng có thể do các khối di căn xương còn ở giai đoạn ít, chưa chèn ép hay phá hủy xương nhiều. Hoặc đơn thuần ngưỡng đau của bệnh nhân cao hơn bình thường. Tình cờ bác sĩ cho kiểm tra các dấu hiệu di căn và phát hiện xương có nốt di căn.

2. Trường hợp bệnh nhân chưa được chẩn đoán ung thư vú

• Người bệnh có đau nhức xương khớp. Sau khi xét nghiệm chưa phát hiện bất thường. Đến khi chụp X-quang lại phát hiện các khối hủy xương và kiểm tra các cơ quan thì phát hiện khối u ở vú. Trường hợp này không phải là hiếm.
• Có trường hợp người bệnh bất ngờ bị té ngã và gãy xương. Bác sĩ chụp X-quang kiểm tra chỗ xương gãy và bất ngờ phát hiện các khối di căn. Theo các kết quả liên quan tìm được khối u ở vú.

Những trường hợp này khá thường gặp tại Việt Nam, nhất là ở những vùng nghèo của nước ta. Những nơi mà người dân ít có cơ hội được chăm sóc y tế, dẫn đến các trường hợp muộn.

Các triệu chứng chính của ung thư vú di căn xương

1. Dấu hiệu nghi ngờ di căn ở xương²

• Đau, cảm giác đau ở “sâu” bên trong xương. Đau nhiều khi vận động.
• Gãy xương hoặc dễ gãy xương. Các trường hợp té ngã hoặc va đập nhẹ cũng gây gãy xương là dấu hiệu đáng ngờ nhất.

2. Ung thư vú di căn xương cũng có thể gây ra

• Chèn ép tủy sống gây đau lưng. Chèn ép ở phần tủy cổ có thể gây tê tay chân, yếu liệt 1/2 dưới. Chèn ép ở phần tủy lưng gây đi đứng khó, tê tay chân. Có thể gây không kiểm soát được đại tiện và tiểu tiện.
• Cơ thể dễ bị nhiễm trùng, thiếu máu, thâm tím da hoặc chảy máu bất thường, chảy máu khó cầm máu.
• Nôn và buồn nôn, chán ăn, mệt mỏi, đi tiểu nhiều.
• Lơ mơ, yếu liệt các giác quan. Khi khối u di căn xương sọ hoặc não, có thể gây chèn ép các phần não điều phối các hoạt động hay cảm giác của cơ thể.

Các triệu chứng có thể từ nhẹ tới nặng, phụ thuộc vào vị trí và số lượng xương bị di căn. Việc quan trọng là báo với bác sĩ khi có triệu chứng mới hoặc thay đổi các triệu chứng cũ.

Các vị trí xương thường bị ảnh hưởng

Theo lý thuyết thì bất kì vị trí nào của xương cũng có thể bị di căn. Tuy nhiên, các báo cáo nhận thấy, các xương đặc có xu hướng dễ bị di căn hơn các xương rỗng. Điều này có thể lý giải do hệ thống bạch huyết và tạo máu ở người trưởng thành đa số nằm ở các xương đặc. Còn các xương lớn như xương đùi hay xương cánh tay lại dần bị thoái hóa mô mỡ bên trong tủy xương.

Các xương thường bị ảnh hưởng gồm có:

1. Xương sườn

Đây là phần xương gần nhất với khối u. Nơi đây bị cả hai quá trình: xâm lấn của khối u rộng ra xung quanh và cả di căn của khối u.

Đặc trưng của các biểu hiện di căn xương sườn là các cơn đau không rõ và mơ hồ. Các cơn đau mỗi khi hít thở.

2. Cột sống

Đây là phần xương thường gặp di căn nhất. Các khối di căn thường bắt gặp ở 2/3 dưới cột sống. Vẫn chưa có lý giải hợp lý trường hợp này.

Đặc trưng của các cơn đau liên quan đến việc chèn ép đoạn tùy sống do khối u ở mức độ và vị trí nào. Vị trí càng cao thì càng nhiều cơ quan bị ảnh hưởng. Thậm chí bệnh nhân có thể bị liệt 1/2 dưới.

3. Hộp sọ

Cũng khá thường gặp. Các khối ung thư vú di căn đến sọ hoặc não bộ gây chèn ép não và tăng áp lực nội sọ. Các cơn đau đớn cho bệnh nhân được đánh giá là “thê thảm” nhất. Bệnh nhân sẽ mất dần các chức năng của cơ thể. Cho đến khi tử vong vì tụt não do khối u chèn ép.

4. Các vị trí xương bị di căn khác hiếm gặp hơn

Gồm các vị trí như:

• Xương chậu.
• Xương cánh tay và xương đùi.
• Đôi khi di căn tủy xương.

Các phương pháp điều trị ung thư vú di căn xương

Tiên lượng sống còn của bệnh nhân

Khi được chẩn đoán mắc ung thư thì câu hỏi bệnh nhân thường hay hỏi là:

• Liệu có phương pháp nào điều trị hay không vào giai đoạn này của tôi?
• Tôi còn sống được bao lâu nữa?

Đây là câu hỏi mà các bác sĩ “ái ngại” nhất khi phải trả lời. Một mặt, các bác sĩ không được phép che dấu và bỏ qua các tiêu chuẩn về độ chân thật trong điều trị bệnh nhân. Một mặt các bác sĩ phải tìm cách giữ vững tinh thần cho bệnh nhân, cho các đợt trị liệu trong tương lai.

• Ung thư vú chủ yếu được chẩn đoán ở giai đoạn đầu (90–95%). Thế nhưng, cho dù đã được chẩn đoán sớm, thường 20–30% trong số này đã có dấu hiệu di căn và cho đến nay, được xem là không thể chữa khỏi hoàn toàn.³
• Xương là nơi di căn thường xuyên nhất và chiếm khoảng 70% tổng số bệnh nhân di căn. Trên thực tế, có tới 13,6% bệnh nhân ung thư vú được chẩn đoán ở giai đoạn I-III sẽ phát triển di căn xương sau 15 năm theo dõi. Mặc dù không thể chữa khỏi nhưng những bệnh nhân bị xương lại có tiên lượng tốt hơn những bệnh nhân bị di căn nội tạng hoặc bị di căn ở cả xương và nội tạng. Trên thực tế, ung thư vú chỉ di căn xương có thời gian sống thêm trung bình từ 40–65 tháng. Điều đó được đánh giá là khá khả quan so với các di căn cơ quan khác.³

Điều trị ung thư vú di căn xương có các phương pháp nào?

Thực tiễn, các phương pháp mới được ứng dụng để điều trị ung thư vú di căn xương. Nhất là các phương pháp mới về liệu pháp gen và liệu pháp trúng đích ngày càng hứa hẹn đối với những bệnh nhân mắc ung thư vú có di căn xương. Nhưng bạn cũng cần biết ung thư vú có rất nhiều loại, và tùy từng loại phụ thuộc yếu tố nào mà các phương pháp điều trị sẽ khác nhau.

1. Liệu pháp nội tiết

Đây là một phương pháp điều trị những khối ung thư vú phát triển do sự kích thích của hormone estrogen hay còn gọi là ung thư vú ER+.

Các khối u này thường đáp ứng rất tốt với các thuốc kháng nội tiết tố. Các khối u thu nhỏ cả về kích thước và cả các khối di căn. Khiến cho việc phẫu thuật và xạ trị có thể tiến hành được dễ dàng sau đó để loại bỏ các khối u còn sót lại.

2. Liệu pháp nhắm trúng đích

Đây là phương pháp điều trị đem lại hiệu quả cao nhất, đặc biệt là các khối ung thư vú có biểu hiện thụ thể HER2 tăng cao. Các thuốc thế hệ mới có nhiều kết quả khá khả quan. Thậm chí có những trường hợp được ghi nhận là các khối ung thư hoàn toàn biến mất. Đến mức bệnh nhân không cần phải phẫu thuật hay xạ trị sau đó.

Dĩ nhiên, việc tính chất khối u, sự thay đổi của thụ thể HER2 và cơ chế đáp ứng thuốc khác nhau ở từng người. Nhưng với nhóm người mắc bệnh ung thư vú có biểu hiện HER2 tăng cao có tương lai khá hứa hẹn.

3. Liệu pháp đa mô thức

Thời gian gần đây liệu pháp này được đưa ra do sự kết hợp của nhiều phương pháp. Từ hóa trị, xạ trị đến phẫu thuật.

Tuy nhiên, ở trưởng hợp có di căn xương do ung thư vú mà không phải là dạng ER+ hay HER2 thì việc điều trị đa mô thức cũng không thu được kết quả cao.

4. Tạo hình xương

Ở các trường hợp gãy xương do ung thư vú, việc cố định các chỗ gãy có ý nghĩa to lớn đối với bệnh nhân. Tuy nhiên không có nhiều phương pháp được ứng dụng. Các trường hợp bó bột hầu như không đem lại sự lành xương. Các trường hợp dùng vật ngoại lai để cố định và tạo hình xương cũng mau chóng “mất vững”. Tuy nhiên nếu không làm gì, sự đau đớn do gãy xương và khối gãy không được bất động còn làm giảm chất lượng cuộc sống của bệnh nhân nhiều hơn. Nguy hiểm hơn là điều đó từng bước đưa bệnh nhân đến tử vong nhanh hơn.

Việc tạo hình và tái tạo xương, dù không đem lại sự bềnh vững lâu dài, nhưng nó góp phần nâng cao chất lượng sống của bệnh nhân. Điều đó quan trọng hơn đối với bệnh nhân.

5. Các điều trị hỗ trợ giảm đau

Các liệu pháp này ngày càng được quan tâm nhiều hơn và đưa chất lượng cuộc sống bệnh nhân lên cao. Các biện pháp giảm đau, giải quyết gãy xương, điều trị hỗ trợ chèn ép tủy sống và các vấn đề liên quan đến rối loạn canxi máu, điều trị các bệnh nền khác cũng như dinh dưỡng,… ngày càng được chú trọng.

Cần nhớ rằng, ngoài hai phương pháp đầu, các phương pháp tiếp theo giúp kéo dài cuộc sống bệnh nhân đáng kể. Và hơn hết, chất lượng cuộc sống của bệnh nhân cũng được cải thiện nhiều hơn.

Ung thư vú có xu hướng di căn xương. Khi có di căn xương, thời gian sống và chất lượng cuộc sống của bệnh nhân bị rút ngắn đáng kể. Các dấu hiệu và triệu chứng của ung thư vú di căn xương rất đa dạng. Điều đó phụ thuộc vào vị trí và số lượng khối u di căn. Có nhiều phương pháp mới được nghiên cứu trong tương lai có thể giúp kéo dài thời gian, cũng như nâng cao chất lượng sống của bệnh nhân.