Các loại thuốc điều trị ung thư đại tràng phổ biến hiện nay

Các loại thuốc điều trị ung thư đại tràng phổ biến hiện nay là gì? Có những tác dụng phụ nào có thể xảy ra? Cần lưu ý những gì khi điều trị ung thư đại tràng bằng thuốc? Hãy cùng Thạc sĩ, Bác sĩ Chuyên khoa 1 Phan Lương Huy tìm hiểu qua bài viết sau đây nhé!

Các loại thuốc điều trị ung thư đại tràng phổ biến hiện nay

1. Thuốc hoá trị¹

Khái niệm và phân loại thuốc hóa trị trong điều trị ung thư đại tràng

Thuốc hóa trị là loại thuốc hóa học tấn công các tế bào ung thư đang phân chia nhanh chóng. Hoá trị thường được dùng để điều trị ung thư đại trực tràng, bao gồm:

• Hóa trị toàn thân: Thuốc được đưa thẳng vào máu qua tĩnh mạch hoặc được dùng bằng đường uống. Thuốc đi vào máu của người bệnh và đến hầu hết các vùng trên cơ thể.
• Hóa trị khu vực: Thuốc được đưa thẳng vào động mạch để dẫn đến đại tràng bị ung thư. Điều này tập trung hóa trị vào các tế bào ung thư ở khu vực đó và làm giảm tác dụng phụ bởi sự hạn chế lượng thuốc đến phần còn lại của cơ thể.

Hóa trị được thực hiện theo chu kỳ, sau đó là thời gian nghỉ ngơi để người bệnh có thời gian phục hồi sau tác dụng của thuốc, 1 chu kỳ thường kéo dài 2 hoặc 3 tuần. Một số loại thuốc hóa trị thường được sử dụng cho bệnh ung thư đại trực tràng bao gồm:

• 5-Fluorouracil (5-FU).
• Capecitabine: một loại thuốc được chuyển thành 5-FU khi nó đến được khối u.
• Irinotecan.
• Oxaliplatin.
• Trifluridine và tipiracil: thuốc kết hợp ở dạng thuốc viên.

Thông thường, Khi điều trị bác sĩ sẽ kết hợp 2 hay 3 loại thuốc trong nhóm này. Đôi khi, thuốc hóa trị được dùng cùng với thuốc nhắm trúng đích .

Tác dụng phụ có thể xảy ra của hóa trị

Do thuốc hóa trị có tác dụng tấn công các tế bào đang phân chia nhanh. Điều này cũng gây ảnh hưởng xấu đến những tế bào khác trong cơ thể cũng phân chia nhanh chóng như tế bào trong nang lông, niêm mạc miệng và ruột. Tác dụng phụ thường gặp của hóa trị có thể bao gồm:

• Rụng tóc.
• Loét miệng.
• Chán ăn hoặc sụt cân.
• Buồn nôn và ói mửa.
• Bệnh tiêu chảy.
• Thay đổi móng tay.
• Thay đổi làn da.

Hóa trị cũng có thể ảnh hưởng đến các tế bào tạo máu của tủy xương, có thể gây ra:

• Tăng nguy cơ nhiễm trùng vì số lượng bạch cầu thấp.
• Số lượng tiểu cầu trong máu thấp cũng dẫn đến dễ bị bầm tím hoặc chảy máu.
• Mệt mỏi cũng có thể do số lượng hồng cầu trong máu thấp.

Tác dụng phụ của hóa trị phụ thuộc vào loại và liều lượng thuốc được sử dụng cũng như thời gian dùng thuốc. Tuy nhiên, hầu hết các tác dụng phụ này có xu hướng biến mất theo thời gian sau khi kết thúc điều trị.

Hãy nói với bác sĩ điều trị khi gặp bất kỳ tác dụng phụ trong quá trình thực hiện hóa trị để được hỗ trợ ngay lập tức. Trong một số trường hợp, có thể cần phải giảm liều thuốc hóa trị, hoặc trì hoãn, hoặc ngừng điều trị để giúp vấn đề không trở nên tồi tệ hơn.

Những người lớn tuổi dường như có khả năng chịu đựng khá tốt một số loại hóa trị ung thư đại tràng hoặc trực tràng. Vì vậy, tuổi tác không phải là lý do để từ chối điều trị ở những người khỏe mạnh.

2. Thuốc ức chế điểm kiểm soát miễn dịch – Liệu pháp miễn dịch²

Khái niệm và phân loại thuốc ức chế điểm kiểm soát miễn dịch

Tế bào miễn dịch có các protein giúp khởi động hệ miễn dịch. Tuy nhiên, các tế bào ung thư đại trực tràng đôi khi có thể sử dụng các protein này để tránh bị hệ thống miễn dịch tấn công. Các loại thuốc nhắm vào các điểm kiểm soát này, giúp khôi phục phản ứng miễn dịch để chống lại các tế bào ung thư đại trực tràng.

Những loại thuốc này có thể được sử dụng để điều trị cho những người bị ung thư không thể loại bỏ bằng phẫu thuật, đã tái phát sau khi điều trị hoặc đã tiến triển các bộ phận khác của cơ thể.

• Chất ức chế PD-1: Pembrolizumab và nivolumab là những loại thuốc nhắm vào PD-1, một loại protein trên các tế bào của hệ thống miễn dịch. Những loại thuốc này tăng cường phản ứng miễn dịch chống lại tế bào ung thư. Pembrolizumab có thể được sử dụng như phương pháp điều trị đầu tiên cho những người mắc bệnh ung thư đại trực tràng tiến triển hoặc di căn.
• Nivolumab có thể được sử dụng một mình hoặc kết hợp ipilimumab cho những người bị ung thư đại trực tràng di căn đã phát triển sau khi điều trị bằng hóa trị.
• Chất ức chế CTLA-4: Ipilimumab là một loại thuốc khác giúp tăng cường phản ứng miễn dịch với mục tiêu là CTLA-4. Thuốc này có thể được sử dụng cùng với nivolumab để điều trị ung thư đại trực tràng nhưng không được sử dụng đơn trị liệu.

Tác dụng phụ có thể xảy ra của thuốc ức chế điểm kiểm soát miễn dịch

Tác dụng phụ nhẹ của những loại thuốc này bao gồm: mệt mỏi, ho, buồn nôn, tiêu chảy, nổi mẩn da, chán ăn, táo bón, đau khớp và ngứa.

Các tác dụng phụ khác nghiêm trọng hơn, ít thường xuyên hơn, bao gồm:

• Phản ứng truyền dịch. Đây giống như một phản ứng dị ứng và có thể bao gồm sốt, ớn lạnh, đỏ bừng mặt, phát ban, ngứa da, cảm thấy chóng mặt, thở khò khè và khó thở…
• Phản ứng tự miễn dịch. Điều này xảy ra khi hệ thống miễn dịch bắt đầu tấn công các bộ phận khác của cơ thể. Và có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng hoặc thậm chí đe dọa tính mạng.

Điều quan trọng là hãy báo cho bác sĩ hoặc y tá ngay lập tức, nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào khi dùng các loại thuốc này.

3. Thuốc nhắm trúng đích

Những loại thuốc này đi vào máu và đến hầu hết các vùng trên cơ thể. Điều này khiến chúng có tác dụng chống lại các bệnh ung thư đã di căn đến các bộ phận xa của cơ thể.

Đôi khi chúng được sử dụng khi thuốc hóa trị không có tác dụng và chúng thường có các tác dụng phụ khác nhau. Bên cạnh đó thuốc này có thể được sử dụng cùng với hóa trị, hoặc sử dụng riêng lẻ nếu hóa trị không còn hiệu quả.

Một số loại thuốc nhắm trúng đích có thể được sử dụng để điều trị ung thư đại trực tràng như:³

Thuốc nhắm trúng đích hình thành mạch máu (VEGF)

Để có được chất dinh dưỡng cần thiết cho phát triển, yếu tố tăng trưởng nội mô mạch máu (VEGF) giúp các khối u hình thành các mạch máu mới. Các loại thuốc ngăn chặn VEGF hoạt động có thể được sử dụng để điều trị một số bệnh ung thư đại tràng hoặc trực tràng. Bao gồm các thuốc:

• Bevacizumab.
• Ramucirumab.
• Ziv-aflibercept.

Khi kết hợp với hóa trị, những loại thuốc này thường có thể giúp những người mắc bệnh ung thư đại tràng hoặc trực tràng giai đoạn trễ sống lâu hơn.

Tác dụng phụ có thể xảy ra của thuốc nhắm vào VEGF:

• Huyết áp cao.
• Mệt mỏi.
• Chảy máu.
• Nhức đầu.
• Loét miệng.
• Ăn mất ngon.
• Bệnh tiêu chảy.
• Số lượng bạch cầu thấp dẫn đến tăng nguy cơ nhiễm trùng.

Các tác dụng phụ hiếm gặp nhưng có thể nghiêm trọng người bệnh có thể gặp như: cục máu đông, chảy máu nghiêm trọng, thủng ruột, các vấn đề về tim, các vấn đề về thận và chậm lành vết thương, phản ứng dị ứng trong quá trình truyền, và các vấn đề hô hấp và huyết áp thấp.

Thuốc nhắm vào tế bào ung thư có thay đổi EGFR

Thụ thể yếu tố tăng trưởng biểu bì (EGFR) là một loại protein giúp tế bào ung thư phát triển. Các loại thuốc chất ức chế EGFR có thể được sử dụng để điều trị một số bệnh ung thư đại tràng hoặc trực tràng giai đoạn muộn, gồm các thuốc:

• Cetuximab.
• Panitumumab.

Cả hai loại thuốc này đều được tiêm truyền tĩnh mạch, mỗi tuần một lần hoặc cách 2 tuần. Người bệnh có thể gặp các tác dụng phụ có thể xảy ra của thuốc nhắm vào EGFR.

• Các vấn đề về da như phát ban giống mụn trứng cá trên mặt và ngực trong quá trình điều trị, đôi khi có thể dẫn đến nhiễm trùng. Tuy nhiên, điều này thường có nghĩa là ung thư đang đáp ứng với điều trị.
• Đau đầu.
• Mệt mỏi.
• Sốt.
• Tiêu chảy.

Một tác dụng phụ hiếm gặp nhưng nghiêm trọng của những thuốc này là phản ứng dị ứng khi truyền thuốc. Có thể gây ra các vấn đề về hô hấp và huyết áp thấp.

Thuốc nhắm vào các tế bào có gen BRAF thay đổi

Một số các tế bào ung thư đại trực tràng tạo ra protein BRAF bất thường giúp chúng phát triển. Encorafenib là chất ức chế BRAF và nó được dùng dưới dạng thuốc viên hoặc viên nang, mỗi ngày một lần.

Hơn nữa, thuốc này khi dùng cùng với chất ức chế EGFR, có thể thu nhỏ hoặc làm chậm sự phát triển của ung thư đại trực tràng ở một số người bị ung thư đã lan rộng. Sự kết hợp của hai loại thuốc này dường như cũng giúp những người mắc bệnh ung thư đại trực tràng tiến triển sống lâu hơn.

Các tác dụng phụ thường gặp có thể bao gồm da dày sừng, tiêu chảy, phát ban, chán ăn, đau bụng, đau khớp, mệt mỏi và buồn nôn.

Một số người được điều trị bằng chất ức chế BRAF có thể phát triển bệnh ung thư da tế bào vảy mới. Bạn cũng nên cho bác sĩ biết ngay nếu nhận thấy bất kỳ bất thường nào trên da.

Thuốc nhắm vào các tế bào có sự thay đổi HER2

Ở một tỷ lệ nhỏ người mắc bệnh ung thư đại trực tràng, các tế bào ung thư có nhiều protein thúc đẩy tăng trưởng gọi là HER2 trên bề mặt của chúng. Ung thư có nồng độ HER2 tăng cao được gọi là HER2 dương tính. Các loại thuốc nhắm vào protein HER2 thường có thể bao gồm:

• Trastuzumab.
• Pertuzumab.
• Tucatinib.
• Lapatinib.
• Fam-trastuzumab deruxtecan.

Nhìn chung, tác dụng phụ của thuốc nhắm mục tiêu HER2 có xu hướng nhẹ. Nhưng một số tác dụng phụ có thể nghiêm trọng và các loại thuốc khác nhau có thể có tác dụng phụ khác nhau. Bao gồm:

• Một số loại có thể gây tổn thương tim trong hoặc sau khi điều trị, dẫn đến suy tim sung huyết.
• Gây tiêu chảy nghiêm trọng ở một số loại thuốc.
• Hội chứng bàn tay bàn chân gây bởi Lapatinib và tucatinib với biểu hiện bàn tay và bàn chân bị đau và đỏ, có thể phồng rộp và bong tróc.
• Lapatinib và tucatinib có thể gây ra các vấn đề về gan .
• Fam-trastuzumab deruxtecan có thể gây ra bệnh phổi nghiêm trọng ở một số người. Thậm chí có thể đe dọa đến tính mạng. Điều rất quan trọng là phải cho bác sĩ hoặc y tá biết ngay nếu bạn có các triệu chứng như ho, thở khò khè, khó thở hoặc sốt.

Thuốc nhắm vào các tế bào có gen NTRK thay đổi

Một số lượng rất nhỏ bệnh ung thư đại trực tràng có những thay đổi ở một trong các gen NTRK . Điều này khiến chúng tạo ra các protein TRK bất thường, có thể dẫn đến sự phát triển tế bào bất thường và ung thư.

Larotrectinib và entrectinib là những loại thuốc nhắm vào protein TRK. Những loại thuốc này có thể được sử dụng để điều trị các bệnh ung thư giai đoạn muộn. Những loại thuốc này được dùng dưới dạng thuốc viên, một hoặc hai lần mỗi ngày.

Tác dụng phụ thường gặp của những loại thuốc này có thể bao gồm: chóng mặt, mệt mỏi, buồn nôn, nôn, táo bón, tăng cân và tiêu chảy. Các tác dụng phụ ít phổ biến hơn nhưng nghiêm trọng có thể bao gồm xét nghiệm gan bất thường, các vấn đề về tim và lú lẫn.

Các loại thuốc điều trị nhắm trúng đích khác

Regorafenib là một loại liệu pháp nhắm mục tiêu được gọi là chất ức chế multikinase. Regorafenib giúp ngăn chặn sự phát triển của tế bào ung thư.

Thuốc này có thể được sử dụng để điều trị ung thư đại trực tràng giai đoạn muộn, thường là khi các loại thuốc khác không còn hữu ích nữa.

Các tác dụng phụ thường gặp bao gồm mệt mỏi, phát ban, hội chứng bàn tay bàn chân (đỏ và kích ứng ở tay và chân), tiêu chảy, huyết áp cao, sụt cân và đau bụng. Tác dụng phụ ít phổ biến hơn nhưng nghiêm trọng hơn có thể gây chảy máu nghiêm trọng, hoặc thủng ở dạ dày hoặc ruột.

Khi nào điều trị ung thư đại tràng bằng thuốc?

Trong điều trị ung thư ruột kết, việc bác sĩ lựa chọn phương pháp chủ yếu dựa vào giai đoạn của bệnh ung thư.⁴

Đối với ung thư đại tràng giai đoạn I, II và III

Phẫu thuật cắt bỏ một phần đại tràng cùng với các hạch bạch huyết gần đó có thể là phương pháp điều trị ưu tiên cần thiết. Nhưng bác sĩ có thể sử dụng hóa trị bổ trợ nếu bệnh ung thư của bạn có nguy cơ tái phát cao hơn.

Nếu sử dụng thuốc hóa trị, các lựa chọn chính bao gồm 5-FU và leucovorin, oxaliplatin hoặc capecitabine, nhưng cũng có thể sử dụng các kết hợp khác. Thuốc hóa trị có thể là lựa chọn cho những người không đủ sức khỏe để phẫu thuật.

Điều trị ung thư đại tràng giai đoạn IV

Ung thư đại tràng giai đoạn IV đã lan từ đại tràng đến các cơ quan và mô ở xa. Ung thư đại tràng thường lây lan đến gan, nhưng nó cũng có thể lan sang những nơi khác như phổi, não, phúc mạc hoặc đến các hạch bạch huyết ở xa.

Hầu hết những người mắc bệnh ung thư giai đoạn IV sẽ được hóa trị và/hoặc các liệu pháp nhắm mục tiêu để kiểm soát ung thư. Một số phác đồ được sử dụng phổ biến nhất bao gồm:

• FOLFOX: leucovorin, 5-FU và oxaliplatin.
• FOLFIRI: leucovorin, 5-FU và irinotecan.
• CAPEOX hoặc CAPOX: capecitabine và oxaliplatin.
• FOLFOXIRI: leucovorin, 5-FU, oxaliplatin và irinotecan.
• Cetuximab đơn thuần.
• Panitumumab đơn độc.
• Regorafenib một mình.

Việc lựa chọn chế độ điều trị phụ thuộc vào một số yếu tố, bao gồm mọi phương pháp điều trị trước đây mà người bệnh đã thực hiện và sức khỏe tổng thể của họ.

Những lưu ý trong điều trị ung thư đại tràng bằng thuốc

Một số lưu ý cho bệnh nhân điều trị ung thư đại tràng bằng thuốc:

• Điều quan trọng nhất là bệnh nhân cần hết sức tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ.
• Hãy thông báo cho bác sĩ khi người bệnh gặp các tác dụng phụ. Để bác sĩ có thể hỗ trợ điều trị giảm bớt những tác dụng phụ này.
• Vì một số tác dụng phụ nghiêm trọng có thể gặp phải, bác sĩ có thể yêu cầu kiểm tra chức năng tim, làm xét nghiệm máu để kiểm tra chức năng gan của bệnh nhân trước và trong quá trình điều trị.
• Bị ung thư và đối mặt với việc điều trị có thể khó khăn, nhưng đây cũng có thể là lúc người bệnh nhìn nhận cuộc sống của mình theo những cách mới. Vì vậy, hãy tự chăm sóc sức khỏe tinh thần và thể chất thật tốt trong quá trình điều trị bằng thuốc. Tuy nhiên, bác sĩ cũng có thể giúp bệnh nhân bằng việc chăm sóc giảm nhẹ, để kiểm soát các triệu chứng ung thư và tác dụng phụ của việc điều trị.

Qua bài viết trên, hy vọng bạn đọc đã có thêm thông tin về các loại thuốc điều trị ung thư đại tràng phổ biến và những lưu ý cần thiết. Từ đó giúp đạt được hiệu quả cao trong quá trình điều trị.