Thuốc Remdesivir trong điều trị Covid-19: Thực hư tác dụng

Trận chiến với Covid-19 vẫn đang diễn ra với nhiều khó khăn và thách thức. Rất nhiều nghiên cứu y khoa được thực hiện nhằm tìm ra giải pháp mới trong việc điều trị. Vậy Remdesivir là gì, tác dụng thực sự của nó đối với Covid-19 ra sao? Liệu đây có phải là thần dược giúp chúng ta vượt qua đại dịch? Cùng tìm kiếm câu trả lời qua bài viết sau nhé!

Thuốc Remdesivir – ứng cử viên sáng giá trong điều trị Covid-19

Remdesivir thuộc nhóm thuốc kháng virus. Đây là một nhóm thuốc không hề xa lạ trong y học hiện đại. Tác dụng của nhóm thuốc kháng virus đã được chứng minh trong việc điều trị các bệnh lí như:

• Viêm gan B và viêm gan C;
• Bệnh lí nhiễm trùng da và niêm mạc do Herpes virus;
• Các bệnh lí đường hô hấp do siêu vi;
• HIV/AIDS.

Trong bối cảnh đại địch Covid-19, nhóm thuốc kháng virus đã và đang được đẩy mạnh nghiên cứu. Dưới đây là một số thuốc đã được xem xét:

• Favipiravir;
• Lopinavir;
• Ivermectin;
• Nitazoxanide;
• Hydroxychloroquine/ Chloroquine.

Tuy nhiên, cho đến hiện nay những bằng chứng về lợi ích của các thuốc này vẫn còn khá hạn chế. Khuyến cáo của Bộ y tế nước ta vào tháng 04 năm 2021 về nhóm thuốc kháng virus: đã có nhiều thuốc thử nghiệm nhưng hiệu quả chưa rõ ràng.

Gần đây, Remdesivir nổi lên như một ứng cử viên sáng giá vì những lợi ích bước đầu khá rõ ràng qua các nghiên cứu sẵn có. Hiện nay, Remdesivir đã được NIH và FDA chấp nhận như một trong các liệu pháp điều trị Covid-19. Đặc biệt trong việc ngăn ngừa diễn tiến nặng ở các bệnh nhân cần nhập viện. 

Cơ chế tác dụng của thuốc Remdesivir trong điều trị Covid-19

Cơ chế gây bệnh của Corona virus trong cơ thể người vẫn còn là một chủ đề phức tạp. Hiện nay y khoa ghi nhận hai cơ chế chính trong quá trình gây bệnh Covid-19:

• Sự nhân lên của virus gây ra tổn thương trực tiếp lên cơ thể người. Đặc biệt là tổn thương mạnh mẽ lên phổi.
• Đáp ứng miễn dịch trong cơ thể ký chủ. Cụ thể ở đây là người nhiễm corona virus. Quá trình này gây ra các tổn thương gián tiếp trên nhiều cơ quan. Nhiều trường hợp bùng phát “cơn bão cytokin”, bản chất là sự phản kháng quá mức mạnh mẽ của cơ thế, vốn mang tính tự vệ nhưng lại gây ra nhiều hậu quả nặng nề.

Nhóm thuốc kháng virus nói chung sẽ ngăn chặn được sự nhân lên của virus trong cơ thể người. Từ đó giảm bớt diễn tiến nặng về sau. 

Virus muốn nhân lên trong cơ thể người cần phải tổng hợp các nguyên liệu khác nhau. Từ đó hình thành nên các virus mới. Remdesivir với cấu trúc tương tự sẽ đóng vai trò là “nguyên liệu sai”. Nhờ vậy mà chặn đứng được quá trình tổng hợp và nhân lên của các virus mới. 

Thuốc Remdesivir được sử dụng trong điều trị Covid-19 như thế nào?

Tổng quan về các giai đoạn bệnh Covid-19

Để hiểu được công dụng của bất kì biện pháp y khoa nào, chúng ta cần biết được diễn tiến bệnh cụ thể. Diễn tiến bệnh Covid19 có thể được khái quát hóa thành 3 giai đoạn lớn như sau:

Giai đoạn I: vừa nhiễm siêu vi.

Người bệnh có thể có các triệu chứng viêm đường hô hấp trên như sốt, ho khan, chảy nước mũi, đau đầu đau cơ,..

Giai đoạn II: xuất hiện tổn thương ở phổi do sự nhân lên mạnh mẽ của virus

Biểu hiện bằng các mức độ nặng nề hơn của triệu chứng đường hô hấp. Người bệnh cảm thấy khó thở, giảm đáng kể khả năng vận động. Thở nhanh và mệt nhọc. Mức độ oxy trong máu sụt giảm. 

Giai đoạn III: biến chứng quá mức của phản ứng viêm trong cơ thể

Người bệnh có thể phải đối mặt với các kết cục nặng nề:

• Hội chứng nguy kịch hô hấp cấp ARDS gây suy hô hấp diễn tiến rất nhanh và nặng.
• Sốc nhiễm trùng gây rối loạn chức năng nhiều cơ quan sống còn.
• Tổn thương và suy giảm chức năng tim.

Trong đó, sự nhân lên mạnh mẽ của virus là nguyên nhân trực tiếp gây ra giai đoạn I và một phần giai đoạn II. Những biến chứng nặng về sau là hậu quả của sự đáp ứng miễn dịch quá mức trong cơ thể người bệnh. 

Tác dụng cụ thể của Remdesivir trong diễn tiến bệnh:

Từ đây chúng ta có thể thấy được vai trò của Remdesivir trong cuộc chiến này. Với bản chất là nhóm thuốc kháng virus, Remdesivir cho hiệu quả cao nhất khi đánh trực diện vào quá trình nhân lên của virus gây ra các tổn thương ở phổi. Từ đó góp phần hạn chế mức độ tổn thương phổi. Qua các nghiên cứu sẵn có, Remdesivir đã nhận được sự đồng thuận của Viện y tế quốc gia Hoa Kỳ (NIH) cùng các phác đồ của hơn 50 quốc gia. Trong đó, khuyến cáo mới nhất hiện nay cho rằng:

• Nên xem xét khởi đầu Remdesivir cho các bệnh nhân nhập viện, chưa cần thở oxy nhưng có các yếu tố nguy cơ trở nặng.
• Cần khởi đầu ngay Remdesivir cho các bệnh nhân nhập viện đã có chỉ định thở oxy. Bên cạnh phối hợp các liệu pháp điều trị khác. 

Trong đó, chỉ định cụ thể hiện nay chỉ áp dụng cho người từ 12 tuổi trở lên và nặng từ 40kg trở lên. Trong các trường hợp khẩn cấp, có thể xem xét nới rộng chỉ định tuy nhiên cần có sự tham vấn từ các bác sĩ chuyên khoa.

Các đối tượng có nhiều nguy cơ trở nặng:

• Người từ 65 tuổi trở lên.
• Người béo phì với BMI từ 23 trở lên (đối với thể trọng người châu Á nói chung và Việt Nam nói riêng).
• Thai phụ. Chưa có đủ bằng chứng về thử nghiệm Remdesivir trên thai phụ. Việc sử dụng cần cân nhắc giữa lợi ích và nguy cơ cụ thể trên từng bệnh nhân.
• Những bệnh nhân có sẵn bệnh nền. Đặc biệt các bệnh về tim mạch, nội tiết như tăng huyết áp, đái tháo đường, các bệnh lí phổi, các rối loạn thần kinh, các bệnh gây suy giảm miễn dịch. Hay đang dùng thuốc ức chế miễn dịch trên các bệnh nhân có ghép tạng.
• Các đối tượng khác dựa trên sự cân nhắc của bác sĩ điều trị.

Những hạn chế của thuốc Remdevisir trong bối cảnh điều trị Covid-19

Hiệu quả điều trị giới hạn trong các giai đoạn bệnh khác nhau:

Như đã đề cập, diễn tiến bệnh của Covid-19 trải qua nhiều giai đoạn khác nhau với bản chất khác nhau. Vì vậy mỗi giai đoạn yêu cầu các biện pháp điều trị tương ứng. Dựa trên những bằng chứng hiện có, hiệu quả của Remdesivir trong giai đoạn diễn tiến nặng không còn mạnh mẽ. Đặc biệt trên các đối tượng sau:

• Những bệnh nhân nhập khoa hồi sức tích cực
• Khi đã có chỉ định thở máy xâm nhập hoặc suy đa cơ quan

Lúc này, vai trò chủ đạo thuộc về các nhóm thuốc sau:

• Kháng viêm mạnh: nhóm thuốc corticoid.
• Kháng đông: ngăn ngừa tình trạng hình thành các cục máu đông rải rác trong cơ thể.
• Các nhóm thuốc điều hòa miễn dịch.

Vì vậy, cần làm rõ rằng Remdesivir hay bất kì một loại thuốc nào hiện nay không hề có khả năng đánh bại Covid-19 một cách thần thánh. Tất cả chỉ định y khoa đều phải được cân nhắc và phối hợp đúng cách, đúng thời điểm. 

Xem thêm: Hướng dẫn F0 cách ly tại nhà và những đối tượng cần theo dõi sát

Tác dụng phụ không mong muốn của Remdesivir

Ngoài ra, ba tác dụng phụ nguy hiểm của Remdesivir bao gồm:

• Tổn thương tế bào gan biểu hiện bằng tăng men gan.
• Suy giảm chức năng thận.
• Nguy cơ sốc phản vệ với hoạt chất Remdesivir hoặc các thành phần phụ trợ khác trong thuốc. Ở nước ta, sốc phản vệ cần được can thiệp y khoa ngay lập tức tại các cơ sở điều trị.

Những người đang có bệnh lí về gan hay thận, những người có tiền sử dị ứng nặng phải nhập viện cần rất cẩn trọng và được cân nhắc dùng thuốc bởi bác sĩ điều trị. 

Những tác dụng phụ khác ít trầm trọng hơn mà người dùng thuốc Remdesivir có thể gặp phải

• Buồn nôn, nôn ít;
• Nhức đầu;
• Tiêu chảy;
• Giảm kali máu mức độ nhẹ và trung bình.

Với những yếu tố kể trên, việc sử dụng Remdesivir cần được thực hiện tại bệnh viện, dưới sự cân nhắc và theo dõi của các bác sĩ điều trị. Sử dụng không đúng thời điểm có thể gây tiền mất tật mang, khiến lợi ích không bù đắp được rủi ro. Đặc biệt khi không theo dõi được chức năng gan, thận cùng các triệu chứng âm thầm khác. Sử dụng Remdesivir đơn độc không thể ngăn hoàn toàn diễn tiến của Covid-19 mà cần có sự phối hợp của các chỉ định y khoa khác tùy theo mức độ bệnh. 

Remdesivir là một thuốc kháng virus đầy hứa hẹn trong việc điều trị Covid-19. Động thái của Bộ Y Tế trong việc mở đường cho Remdesivir đã trao cho các bác sĩ một vũ khí sắc nhọn trong cuộc chiến cam go này. Tuy nhiên, Remdesivir hoặc bất kỳ một biện pháp nào khác không có khả năng chữa khỏi Covid-19 một cách đơn độc. Vì vậy, luôn luôn thực hiện đúng chỉ định từ bác sĩ là điều tốt nhất mà người bệnh nên làm.