Vitamin tổng hợp và những sự thật bạn cần biết

Vitamin tổng hợp là chất bổ sung được sử dụng phổ biến nhất trên thế giới. Khi mức sống ngày càng tăng thì mức độ phổ biến của nó đã tăng lên nhanh chóng trong vài thập kỷ. Một số người tin rằng vitamin tổng hợp có thể cải thiện sức khỏe, bù đắp thói quen ăn uống kém và thậm chí giảm nguy cơ mắc các bệnh mãn tính. Tuy nhiên, bạn có thể tự hỏi liệu những lợi ích được cho là có thật. Hãy cùng tìm hiểu những sự thật về vitamin tổng hợp trong bài viết sau của Bác sĩ Nguyễn Thanh Xuân nhé!

Vitamin tổng hợp là gì?

Vitamin tổng hợp là chất bổ sung có chứa nhiều loại vitamin và khoáng chất khác nhau. Đôi khi đi kèm với những thành phần khác.

Vì không có tiêu chuẩn nào tạo nên một loại vitamin tổng hợp, thành phần dinh dưỡng của chúng thay đổi tùy theo nhãn hiệu và sản phẩm.

Trên thị trường hiện nay, vitamin tổng hợp được sản xuất với hình thức rất da dạng. Chúng có sẵn ở nhiều dạng như viên nén, viên nang, kẹo cao su nhai được, bột và chất lỏng.

Hầu hết các loại vitamin tổng hợp nên được dùng một lần hoặc hai lần một ngày. Trước khi sử dụng, bạn cần đọc nhãn và làm theo hướng dẫn liều lượng được khuyến nghị.

Ngày nay, vitamin tổng hợp có sẵn trong các hiệu thuốc, cửa hàng và siêu thị, cũng như trực tuyến. Vì vậy, bạn đọc có thể mua vitamin tổng hợp một cách rất dễ dàng.

Vai trò của vitamin đối với cơ thể con người

Theo nghiên cứu của các nhà khoa học, 13 loại vitamin và ít nhất 16 khoáng chất cần thiết cho sức khỏe của bạn.

Thật vậy, vitamin giúp đồng hoá và biến đổi thức ăn, tạo năng lượng cần cho hoạt động sống của các tế bào trong cơ thể. Ngoài ra, vitamin còn bảo vệ tế bào khỏi bị tấn công nhờ đặc tính chống lại quá trình ôxy hóa. Tham gia bảo vệ cơ thể chống nhiễm trùng, khử độc và sửa chữa các cấu trúc bị tổn thương.

Vitamin cũng rất cần thiết cho sự phát triển và tăng trưởng bình thường của cơ thể. Ví dụ nếu thiếu hụt nghiêm trọng một hoặc nhiều các chất dinh dưỡng (vitamin), ngay trong bào thai, trẻ có thể mắc các bệnh bẩm sinh. Trong những năm tháng đầu đời, thiếu vitamin và khoáng chất gây ảnh hưởng nhiều đến sự phát triển toàn diện của trẻ.

Xem thêm: Thiếu máu do thiếu vitamin: Những điều bạn cần lưu ý để luôn khoẻ mạnh

Vitamin tổng hợp chứa những gì?

Vitamin tổng hợp có thể cung cấp nhiều loại vitamin và khoáng chất mà cơ thể cần – nhưng ở các dạng và lượng khác nhau. Có thể bao gồm:

• Vitamin A/beta carotene.
• Vitamin B3 (niacin).
• Vitamin B6.
• Vitamin B9 (folate/folic acid).
• Vitamin B12.
• Vitamin C.
• Vitamin D.
• Vitamin E.
• Calcium.
• Iron.
• Magnesium.
• Potassium.
• Selenium.
• ZinC.

Chúng cũng có thể chứa các thành phần khác như thảo mộc, axit amin và axit béo.

Các chất dinh dưỡng trong vitamin tổng hợp có thể có nguồn gốc từ thực phẩm thực sự hoặc được tạo ra tổng hợp trong phòng thí nghiệm.

Ngày nay, vitamin tổng hợp được bán rất rộng rãi và có rất nhiều mặt hàng trôi nổi, không rõ nguồn gốc. Vitamin tổng hợp có thể chứa hàm lượng chất dinh dưỡng cao hơn hoặc thấp hơn so với trạng thái nhãn. Trong một số trường hợp, chúng thậm chí có thể không cung cấp tất cả các chất dinh dưỡng được liệt kê. Do đó, bạn cần mua vitamin từ một nhà sản xuất có uy tín.

Vitamin tổng hợp có tốt không? Lợi ích là gì?

1. Vitamin tổng hợp và bệnh tim

Bệnh tim là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên toàn thế giới. Nhiều người tin rằng uống vitamin tổng hợp có thể giúp ngăn ngừa bệnh tim. Nhưng bằng chứng khoa học thì sao? Hiện nay, các bằng chứng vẫn còn chưa rõ ràng.

Một số nghiên cứu cho thấy rằng vitamin tổng hợp có liên quan đến việc giảm nguy cơ đau tim và tử vong, trong khi những nghiên cứu khác lại không có tác dụng.

Trong hơn một thập kỷ, một nghiên cứu đã điều tra tác động của việc sử dụng vitamin tổng hợp hàng ngày ở hơn 14.000 bác sĩ nam, tuổi trung niên. Kết quả không tìm thấy sự giảm đau tim, đột quỵ hoặc tử vong.

Tuy nhiên, một nghiên cứu gần đây hơn cho thấy phụ nữ dùng vitamin tổng hợp trong ít nhất 3 năm có nguy cơ tử vong vì bệnh tim thấp hơn 35%.

Như vậy, lợi ích của vitamin tổng hợp và bệnh tim mạch cần được nghiên cứu nhiều hơn trong tương lai.

2. Vitamin tổng hợp và bệnh ung thư

Tương tự, các bằng chứng liên quan đến việc sử dụng vitamin tổng hợp và nguy cơ ung thư cũng còn lẫn lộn.

Một số nghiên cứu cho thấy sử dụng vitamin tổng hợp không ảnh hưởng đến nguy cơ ung thư. Trong khi những nghiên cứu khác có thấy có mối liên quan giữa việc sử dụng vitamin tổng hợp với việc tăng nguy cơ ung thư.

Một nghiên cứu tổng quan đã kiểm tra 5 thử nghiệm đối chứng ngẫu nhiên ở 47.289 người. Cho thấy nguy cơ ung thư thấp hơn 31% ở nam giới dùng vitamin tổng hợp nhưng không có tác dụng ở phụ nữ.

Hai nghiên cứu quan sát, một nghiên cứu bao gồm cả phụ nữ và một nghiên cứu bao gồm cả nam giới, đã gắn việc sử dụng vitamin tổng hợp lâu dài với việc giảm nguy cơ ung thư đại tràng.

Một nghiên cứu khác ghi nhận rằng việc sử dụng vitamin tổng hợp hàng ngày, lâu dài làm giảm nguy cơ ung thư ở nam giới không có tiền sử ung thư. Tuy nhiên, nó không ảnh hưởng đến nguy cơ tử vong trong thời gian nghiên cứu.

Như vậy, lợi ích của vitamin tổng hợp trong bệnh ung thư cũng cần có nhiều bằng chứng khoa học hơn để đi đến kết luận.

3. Chức năng não

Một số nghiên cứu đã phát hiện ra rằng vitamin tổng hợp có thể cải thiện trí nhớ ở người lớn tuổi.

Chúng cũng có thể cải thiện tâm trạng. Nghiên cứu cho thấy có mối liên hệ không chỉ giữa tâm trạng kém và thiếu hụt chất dinh dưỡng mà còn giữa vitamin tổng hợp và tâm trạng tốt hơn hoặc giảm các triệu chứng trầm cảm.

Tuy nhiên, một số nghiên cứu khác cho thấy không có thay đổi trong tâm trạng.

4. Mắt

Thoái hóa điểm vàng do tuổi tác là nguyên nhân hàng đầu gây mù lòa trên toàn thế giới.

Một nghiên cứu cho thấy bổ sung vitamin và khoáng chất chống oxy hóa có thể làm chậm sự tiến triển của bệnh. Tuy nhiên, không có bằng chứng nào cho thấy rằng những hợp chất này ngăn ngừa bệnh ngay từ đầu.

Tương tự, một số bằng chứng chỉ ra rằng vitamin tổng hợp có thể làm giảm nguy cơ bị đục thủy tinh thể, một bệnh mắt rất phổ biến khác.

Dùng vitamin tổng hợp có tốt không?

Trên thực tế, vitamin tổng hợp có thể có hại trong một số trường hợp. Trong đó, liều dùng là một yếu tố quan trọng cần xem xét khi bổ sung vitamin tổng hợp.

Mặc dù liều lượng cao của một số vitamin và khoáng chất là tốt, nhưng một số lượng lớn khác có thể gây hại nghiêm trọng. Liều lượng thích hợp thường phụ thuộc vào độ hòa tan, vitamin được phân thành hai nhóm:

• Tan trong nước. Cơ thể của bạn đào thải lượng dư thừa của các vitamin này, thường qua đường tiểu
• Tan trong chất béo. Vì cơ thể bạn không có cách nào dễ dàng để loại bỏ những chất này nên lượng dư thừa có thể tích tụ trong thời gian dài.

Vitamin có tốt như bạn vẫn tưởng?

Các vitamin tan trong chất béo bao gồm A, D, E và K. Trong khi vitamin E và K tương đối không độc hại, vitamin A và D có thể có tác dụng độc nếu tiêu thụ quá mức.

Phụ nữ mang thai cần đặc biệt cẩn thận với lượng vitamin A của mình, vì lượng dư thừa có thể dẫn đến dị tật bẩm sinh.

Độc tính của vitamin D là cực kỳ hiếm và không có khả năng phát triển khi sử dụng nhiều vitamin. Tuy nhiên, ngộ độc vitamin A phổ biến hơn.

Nếu bạn uống vitamin tổng hợp và ăn nhiều thực phẩm giàu chất dinh dưỡng, bạn có thể dễ dàng vượt quá mức khuyến nghị hàng ngày của nhiều chất dinh dưỡng.

Những người hút thuốc nên tránh các loại vitamin tổng hợp có lượng lớn beta carotene hoặc vitamin A, vì những chất dinh dưỡng này có thể làm tăng nguy cơ ung thư phổi.

Chất khoáng cũng có thể có hại ở liều lượng cao. Ví dụ: quá nhiều sắt có thể gây nguy hiểm cho những người không cần nó.

Ai nên uống vitamin tổng hợp?

Vitamin tổng hợp không phù hợp với tất cả mọi người và thậm chí có thể gây hại cho một số người. Tuy nhiên, vitamin tổng hợp có thể mang lại nhiểu lợi ích sức khỏe cho một số đối tượng, bao gồm:

• Người cao tuổi. Sự hấp thụ vitamin B12 giảm dần theo tuổi. Người lớn tuổi cũng có thể cần nhiều canxi và vitamin D hơn.
• Người ăn chay trường và người ăn chay. Vì vitamin B12 chỉ được tìm thấy trong thực phẩm động vật, nên bạn có nguy cơ mắc bệnh cao hơn nếu theo chế độ ăn uống chỉ dựa trên thực vật. Bạn cũng có thể thiếu canxi, kẽm, sắt, vitamin D và axit béo omega-3.
• Phụ nữ có thai và cho con bú. Nếu thuộc đối tượng này, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ của bạn trước khi sử dụng. Vì một số chất dinh dưỡng là tốt và những chất khác có hại. Ví dụ, thừa vitamin A có thể gây ra dị tật bẩm sinh.
• Những đối tượng khác có thể hưởng lợi từ vitamin tổng hợp. Bao gồm những người đã trải qua phẫu thuật giảm cân, đang ăn kiêng ít calo, chán ăn hoặc không nhận đủ chất dinh dưỡng chỉ từ thực phẩm.

Ai không nên dùng vitamin tổng hợp?

• Những người đang điều trị bệnh ung thư hoặc có tiền sử gia đình mắc bệnh ung thư, trước khi dùng vitamin tổng hợp nên xin ý kiến bác sĩ chuyên khoa. Bởi vì vitamin tổng hợp có thể làm ảnh hưởng đến việc điều trị. Do nó cung cấp năng lượng, làm cho tế bào ung thư phát triển. Những người không thiếu vitamin hay hoàn toàn khỏe mạnh cũng không nên dùng vitamin tổng hợp.
• Để  bổ sung vitamin cho cơ thể, tốt nhất là nên ăn uống cân bằng, đủ chất, tăng cường ăn rau, trái cây và năng luyện tập là cách tốt nhất. Đặc biệt là phụ nữ đang mang bầu, người già và trẻ em.
• Chỉ bổ sung vitamin tổng hợp khi thật cần thiết và nên có chỉ định của bác sĩ.

Vitamin tổng hợp không phải là thần dược để cho bạn sức khỏe tối ưu. Vitamin tổng hợp có thể mang lại nhiều lợi ích sức khỏe. Song trong một số trường hợp nó cũng có thể gây hại. Người lớn tuổi, người ăn chay và thuần chay, và phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú, có thể cần một lượng vitamin hoặc khoáng chất nhất định cao hơn. Bạn cần tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi bổ sung vitamin tổng hợp để mang lại hiệu quả cao nhất.