Các xét nghiệm chẩn đoán viêm gan C bao gồm những gì? Cần lưu ý gì khi đi xét nghiệm viêm gan C?

Viêm gan C là bệnh lý phổ biến và có thể diễn biến cấp tính và mạn tính. Người bệnh viêm gan C nếu không được điều trị trong thời gian dài có thể gặp những biến chứng nguy hiểm cho gan. Vì thế, việc xét nghiệm viêm gan C sớm là điều cần thiết. Vậy, để chẩn đoán viêm gan C cần những xét nghiệm nào? Khi thực hiện xét nghiệm cần lưu ý gì? Hãy theo dõi bài viết dưới đây của Bác sĩ Phan Văn Giáo để có thêm thông tin về những vấn đề trên nhé!

Tổng quan về viêm gan C

Bệnh viêm gan C là gì?

Viêm gan C là một bệnh nhiễm trùng gan và có thể gây ra những tổn thương gan nghiêm trọng. Bệnh do vi rút viêm gan C (HCV) gây ra. Vi rút lây lan qua máu hoặc dịch cơ thể của người bị nhiễm bệnh.¹

Người bệnh nhiễm viêm gan C liên tục trong nhiều năm có thể gặp các biến chứng đáng kể, chẳng hạn như:²

• Xơ gan. Xơ gan có thể xảy ra nếu nhiễm viêm gan C trong thời gian dài (hàng chục năm). Biến chứng xơ gan khiến gan khó hoạt động.
• Ung thư gan. Một số ít người bị nhiễm viêm gan C có thể bị ung thư gan.
• Suy gan. Nếu biến chứng xơ gan tiếp tục tiến triển có thể khiến gan người bệnh ngừng hoạt động.

Những con đường lây lan của bệnh viêm gan C³

Viêm gan C lây lan khi tiếp xúc với máu của người nhiễm bệnh. Có thể kể đến các tình trạng sau:

• Dùng chung kim tiêm ma túy hoặc các vật liệu làm thuốc khác với người nhiễm viêm gan C. Tại Hoa Kỳ, đây là con đường lây nhiễm phổ biến nhất.
• Vô tình tiếp xúc với kim đã được sử dụng trên người nhiễm viêm gan C. Điều này có thể xảy ra trong các cơ sở chăm sóc sức khỏe.
• Xăm hoặc xỏ bằng các dụng cụ hoặc mực chưa được khử trùng sau khi được sử dụng trên người nhiễm HCV.
• Tiếp xúc với máu hoặc vết loét hở của người nhiễm viêm gan C.
• Dùng chung các vật dụng cá nhân có thể dính máu của người khác, chẳng hạn như dao cạo râu, bàn chải đánh răng,…
• Truyền từ mẹ sang con.
• Quan hệ tình dục không an toàn với người bệnh viêm gan C.

Trước năm 1992, bệnh viêm gan C cũng thường lây lan qua việc truyền máu và cấy ghép nội tạng. Kể từ đó, đã có những xét nghiệm định kỳ với nguồn cung cấp máu để tìm vi rút HCV. Hiện nay rất hiếm người bị nhiễm viêm gan C qua đường này.

Các hoạt động không làm lây nhiễm viêm gan C^{4 5}

Bạn không thể bị nhiễm viêm gan C từ:

• Cơn ho hoặc hắt hơi từ người bệnh.
• Dùng chung đồ ăn, thức uống với người bệnh.
• Tiếp xúc thông thường như: bắt tay, nắm tay, ôm, hôn người bị nhiễm bệnh.
• Dùng chung thìa, đĩa và các dụng cụ ăn uống khác.
• Ngồi cạnh một người bị nhiễm bệnh.
• Trẻ em không thể bị nhiễm viêm gan C từ sữa mẹ.

Xét nghiệm viêm gan C là gì? Mục đích của xét nghiệm viêm gan C là gì?

Xét nghiệm viên gan C là những xét nghiệm dùng để phát hiện kháng thể HCV, tìm và đo lượng vi rút có trong máu của người bệnh.

Mục đích của xét nghiệm viêm gan C là để xác định xem đối tượng có bị nhiễm vi rút HCV hay không và hướng dẫn điều trị. Vi rút viêm gan C (HCV) sẽ được tìm thấy trong máu và các chất dịch cơ thể khác nếu bạn bị nhiễm trùng này.⁶

Theo CDC, thử nghiệm viêm gan C nên được bắt đầu với xét nghiệm kháng thể HCV. Những người có kết quả xét nghiệm dương tính với kháng thể HCV phải được kiểm tra theo dõi tiếp với xét nghiệm axit nucleic (NAT) để phát hiện HCV RNA.⁷

Khi nào nên thực hiện xét nghiệm viêm gan C?

CDC khuyên bạn nên đi xét nghiệm bệnh nếu bạn:⁷

• Từ 18 tuổi trở lên (nên xét nghiệm ít nhất một lần trong đời).
• Đang mang thai (thai phụ nên xét nghiệm trong mỗi lần mang thai).
• Nhận máu của người nhiễm bệnh.
• Người làm trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, y tế khẩn cấp và trật tự, an toàn xã hội sau khi bị kim, vật nhọn đâm phải hoặc niêm mạc tiếp xúc với nguồn máu nhiễm HCV.
• Hiện đang tiêm thuốc (nên xét nghiệm thường xuyên).
• Đã từng tiêm hoặc hít ma túy.
• Đã được cấy ghép nội tạng hoặc truyền máu trước tháng 7 năm 1992.
• Nhận yếu tố đông máu cô đặc để điều trị các vấn đề đông máu trước năm 1987.
• Có tiếp xúc với máu của người bị viêm gan C.
• Người chạy thận nhân tạo lâu năm.
• Có xét nghiệm bất thường về gan hoặc mắc bệnh gan.
• Nhiễm HIV.
• Có mẹ bị nhiễm viêm gan C.

Các xét nghiệm chẩn đoán viêm gan C

Xét nghiệm kháng thể HCV (anti HCV)

Kháng thể là một phần phản ứng của cơ thể đối với tình trạng nhiễm trùng. Xét nghiệm kháng thể viêm gan C xác định xem bạn đã từng tiếp xúc với HCV hay không.⁶

Xét nghiệm anti HCV sẽ lấy máu từ tĩnh mạch, thường là ở cánh tay hoặc mu bàn tay. Giống như các xét nghiệm máu khác, bác sĩ/kỹ thuật viên sẽ làm sạch vị trí lấy máu. Bạn có thể được buộc dây garô quanh cánh tay để tăng lưu lượng máu, giúp việc lấy mẫu thuận lợi hơn. Máu được lấy qua một kim nhỏ và được thu thập vào lọ hoặc ống nghiệm. Toàn bộ quá trình thường mất ít hơn năm phút.⁶

Kết quả âm tính có nghĩa là bạn chưa từng tiếp xúc với vi rút HCV. Thông thường lúc này, bạn không cần thực hiện thêm xét nghiệm khác. Tuy nhiên, nếu chắc chắn rằng bản thân có thể tiếp xúc với vi rút HCV, bạn có thể được yêu cầu thực hiện thêm xét nghiệm khác.⁸

Nếu kết quả xét nghiệm là dương tính, người bệnh sẽ thực hiện xét nghiệm RNA viêm gan C để kiểm tra liệu bệnh nhân có đang bị nhiễm trùng hay không.⁶

Các xét nghiệm tiếp theo sau khi có kết quả dương tính HCV

1. Xét nghiệm RNA bệnh viêm gan C

Đây là xét nghiệm nhằm kiểm tra axit ribonucleic HCV (RNA). RNA là một loại vật chất di truyền từ HCV có thể được phát hiện trong máu. Nếu xét nghiệm kháng thể HCV cho kết quả dương tính, bác sĩ sẽ sử dụng xét nghiệm RNA để tìm và/hoặc đo lượng vi rút trong máu.^{6 8}

Xét nghiệm RNA thường tiếp xúc theo 2 hướng: định tính và định lượng.

• Kiểm tra định tính^{8 9}

Xét nghiệm này thường được sử dụng để chẩn đoán HCV. Nó xác nhận xem bạn có vi rút trong cơ thể hay không, nhưng nó không tiết lộ lượng vi rút hiện có.

Xét nghiệm định tính thường là xét nghiệm được bác sĩ chỉ định sau khi dương tính với kháng thể HCV.

Kết quả dương tính có nghĩa là người bệnh có vi rút HCV trong máu. Âm tính có nghĩa là không có vi rút trong máu hoặc có với một lượng nhỏ mà xét nghiệm này không thể phát hiện được. Nếu không tìm thấy HCV RNA, điều đó có nghĩa là người bệnh có tiền sử HCV và đã hết nhiễm trùng.

Kết quả xét nghiệm định tính vẫn có thể dương tính ngay cả khi tải lượng vi rút của người bệnh đã giảm mạnh nhờ điều trị.

• Kiểm tra định lượng⁹

Phương pháp xét nghiệm này đo chính xác lượng HCV trong máu người bệnh theo đơn vị IU/mL. Con số này giúp bác sĩ xác nhận xem bệnh nhân có tải lượng vi rút cao hay thấp. Xét nghiệm đo tải lượng vi rút trước khi điều trị giúp bác sĩ theo dõi tải lượng vi rút trong và sau khi điều trị.

Khi kết quả xét nghiệm định lượng vi rút giảm xuống còn 15 IU/mL hoặc ít hơn, thì số lượng vi rút được coi là không thể phát hiện được. Tại thời điểm này, xét nghiệm định tính có thể được thực hiện để  xác nhận xem virus có thực sự không còn trong cơ thể người bệnh hay không hay chỉ còn một lượng nhỏ.

Kết quả tải lượng vi rút từ xét nghiệm PCR định lượng có thể dao động từ 15 đến 100.000.000 IU/L. Cụ thể:

• Dưới 15 IU/mL: Đã phát hiện thấy vi rút nhưng không thể đo lường chính xác số lượng. Bạn có thể phải thực hiện lại bài xét nghiệm vào thời điểm khác để xem liệu phép đo thay đổi hay không.
• Dưới 800.000 IU/mL: Tải lượng vi rút thấp.
• Hơn 800.000 IU/mL: Phát hiện có tải lượng vi rút cao.
• Hơn 100.000.000 IU/mL: Virus được phát hiện và quá trình lây nhiễm đang diễn ra.
• Không xác định: Không thể đo HCV RNA và cần phải lấy một mẫu mới.

Việc đo tải lượng vi rút không cho biết mức độ nghiêm trọng của tình trạng nhiễm HCV hoặc xơ gan. Bác sĩ sẽ cần lấy sinh thiết hoặc mẫu mô từ gan để tìm hiểu thêm về mức độ ảnh hưởng của gan do nhiễm HCV.

2. Xét nghiệm chức năng gan¹⁰

Xét nghiệm chức năng gan là xét nghiệm máu để đo các enzym, protein và các chất khác do gan tạo ra, nhằm kiểm tra sức khỏe tổng thể của gan. Các chất thường được xét nghiệm cùng một lúc trên một mẫu máu. Bao gồm:

• Albumin. Đây là loại protein được tạo ra trong gan.
• Xét nghiệm protein toàn phần giúp đo tổng lượng protein trong máu.
• ALP (phosphatase kiềm), ALT (alanin transaminase), AST (aspartate aminotransferase) và gamma-glutamyl tansferase (GGT). Đây là các enzym khác nhau do gan tạo ra.
• Bilirubin là một chất thải do gan tạo ra.
• Lactate dehydrogenase (LD), một loại enzyme được tìm thấy trong hầu hết các tế bào của cơ thể. LD được giải phóng vào máu khi các tế bào bị tổn thương do bệnh tật hoặc chấn thương.
• Prothrombin time (PT), một loại protein tham gia vào quá trình đông máu.

Chỉ số các chất này nằm ngoài phạm vi bình thường có thể là dấu hiệu của bệnh gan.

Bác sĩ/kỹ thuật viên sẽ lấy mẫu máu từ tĩnh mạch trên cánh tay của bạn bằng một cây kim nhỏ. Khi đâm kim, một lượng máu sẽ được thu thập vào ống nghiệm. Khi kim được đâm vào và rút ra có thể gây sự châm chích nhẹ. Toàn bộ quá trình lấy máu thường kéo dài 5 phút hoặc ít hơn.

Nếu bất kỳ xét nghiệm chức năng gan nào của bạn không bình thường, bác sĩ có thể cần thêm xét nghiệm để xác nhận hoặc loại trừ một chẩn đoán cụ thể.

Các xét nghiệm sau khi đã được chẩn đoán nhiễm viêm gan C

Xét nghiệm kiểu gen⁶

Có ít nhất sáu loại viêm gan C. Chúng còn được gọi là chủng hoặc kiểu gen. Điều trị viêm gan C phụ thuộc vào chủng vi rút, do đó, xét nghiệm kiểu gen giúp thực hiện định hướng điều trị nếu người bệnh được chẩn đoán nhiễm HCV.

Xét nghiệm kiểm tra tổn thương gan

Các xét nghiệm này có thể là:

• Chụp cắt lớp vi tính CT.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI).
• Cộng hưởng từ đàn hồi (MRE).
• Siêu âm.
• Sinh thiết gan.

Có thể xét nghiệm viêm gan C tại nhà hay không?

Bạn có các lựa chọn dịch vụ xét nghiệm tại nhà ở những cơ sở có cung cấp dịch vụ này. Nếu xét nghiệm tại nhà, bạn có thể được lấy máu đường ngón tay và gửi mẫu đến cơ sở xét nghiệm để phân tích. Không phải tất cả các loại xét nghiệm viêm gan C đều có thể thực hiện tại nhà. Và xét nghiệm tại nhà không sàng lọc được RNA của bệnh viêm gan C hoặc kiểu gen của chủng vi rút.⁶

Nếu xét nghiệm tại nhà cho kết quả dương tính thì kết quả này cần được xác nhận bởi chuyên gia y tế thông qua xét nghiệm trong phòng thí nghiệm.⁶

Tùy theo loại xét nghiệm viêm gan C làm tại nhà mà bạn sẽ được nhận một bộ dụng cụ tương ứng. Dụng cụ thường bao gồm thẻ điểm đã khô, lọ lấy máu và các vật dụng cần thiết để lấy mẫu máu kèm theo hướng dẫn cách làm cụ thể.⁶

Xét nghiệm viêm gan có cần nhịn ăn không?

Với xét nghiệm kháng thể HCV và HCV RNA, bạn sẽ không cần nhịn ăn.⁸

Tuy nhiên, với xét nghiệm chức năng gan, bạn có thể cần nhịn ăn trong 10 đến 12 giờ trước khi thử nghiệm.¹⁰

Vì thế, để đảm bảo độ chính xác cho từng loại xét nghiệm, hãy hỏi đơn vị xét nghiệm về việc có cần nhịn ăn trước khi xét nghiệm không.

Cần lưu ý gì khi đi xét nghiệm viêm gan C?

Trước khi xét nghiệm, hãy nói với bác sĩ các loại thuốc bạn đang dùng. Nếu xét nghiệm tại nhà, hãy đọc kỹ hướng dẫn của bộ dụng cụ, thông báo cho bác sĩ biết về việc đang làm xét nghiệm và theo dõi kết quả.⁶

Nhìn chung, xét nghiệm viêm gan C có rất ít rủi ro. Khi lấy máu từ tĩnh mạch, bạn có thể bị bầm tím và đau nhẹ.⁶

Nên xét nghiệm viêm gan C ở đâu?

Hiện nay, trên cả nước có rất nhiều cơ sở thực hiện xét nghiệm xét nghiệm viêm gan C. Khi xét nghiệm viêm gan C, bạn đọc nên chọn những cơ sở xét nghiệm uy tín để đảm bảo độ an toàn và chính xác.

Các tiêu chí có thể dùng để đánh giá đơn vị xét nghiệm uy tín:

• Đơn vị có giấy phép từ cơ quan y tế.
• Đơn vị nhận được sự tin tưởng, đánh giá tốt từ khách hàng.
• Cơ sở có trang bị máy móc, công nghệ kỹ thuật tiên tiến. Yếu tố này để đảm bảo thời gian xét nghiệm nhanh chóng và tính chính xác của kết quả.
• Có đội ngũ kỹ thuật viên nhiều kinh nghiệm cùng các y bác sĩ vững chuyên môn.

Bạn đọc có thể tham khảo một số địa chỉ xét nghiệm viêm gan C sau đây.

Cơ sở xét nghiệm tại miền Bắc

Bệnh viện Bạch Mai: 78 Giải Phóng, Phương Đình, Đống Đa, Hà Nội.

Bệnh viện – Phòng khám Đa khoa Medlatec:

• Cơ sở 1: 42 – 44 Nghĩa Dũng, Phúc xá, Ba Đình, Hà Nội.
• Cơ sở 2: Số 99 Trích Sài, Tây Hồ, Hà Nội.
• Cơ sở 3: Số 3 Khuất Duy Tiến, Thanh Xuân, Hà Nội.

Cơ sở xét nghiệm tại miền Trung

Bệnh viện Đa khoa Cửa Đông: 143 Nguyễn Phong Sắc, Hưng Dũng, Thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An.

Bệnh viện Đà Nẵng: 124 Hải Phòng, Thạch Thang, thành phố Đà Nẵng.

Phòng khám Đa khoa Medlatec Thanh Hóa: Số 12-14 Phạm Ngũ Lão, phường Đông Sơn, thành phố Thanh Hoá, tỉnh Thanh Hoá.

Cơ sở xét nghiệm tại miền Nam

Bệnh viện Chợ Rẫy: 201B Nguyễn Chí Thanh, phường 12, quận 5, TP.HCM.

Bệnh viện Đại học Y dược TP.HCM:

• Cơ sở 1: 215 Hồng Bàng, phường 11, quận 5, TP.HCM.
• Cơ sở 2: 201 Nguyễn Chí Thanh, phường 12, quận 5, TP.HCM.
• Cơ sở 3: 221B Hoàng Văn Thụ, phường 8, quận Phú Nhuận, TP.HCM.

Bệnh viện Hùng Vương: 128 Hồng Bàng, phường 12, quận 5, TP.HCM.

Bệnh viện Quân y 175: 786 Nguyễn Kiệm, phường 3, quận Gò Vấp, TP.HCM.

Bệnh viện Nhân dân 115: 527 Sư Vạn Hạnh, phường 12, quận 10, TP.HCM.

Xét nghiệm viêm gan C bao nhiêu tiền?

Giá của xét nghiệm viêm gan C cũng là một trong những yếu tố được quan tâm khi thực hiện xét nghiệm này. Giá của xét nghiệm viêm gan C có thể chênh lệch tùy theo loại xét nghiệm được thực hiện. Ở một số xét nghiệm viêm gan C, người bệnh có thể sử dụng bảo hiểm y tế. Để chắc chắn khi nào được thanh toán bảo hiểm y tế, bạn đọc nên trao đổi cụ thể với cơ quan xét nghiệm trước khi thực hiện.

Dưới đây, YouMed đã tổng hợp chi phí của một vài cơ sở xét nghiệm, bạn đọc có thể tham khảo nhé! Chi phí này có thể thay đổi tùy theo tình hình thực tế và dịch vụ kèm theo.

Tên cơ sở	Giá tham khảo
Bệnh viện Bạch Mai	HCV Ab miễn dịch tự động: 119.000 – 127.000 VNĐ HCV Core Ag miễn dịch tự động: 544.000 VNĐ HCV đo tải lượng Real-time PCR: 824.000 VNĐ HCV đo tải lượng hệ thống tự động: 1.324.000 – 1.660.000 VNĐ HCV genotype Real-time PCR: 1.564.000 VNĐ
Bệnh viện – Phòng khám Đa khoa Medlatec	HCV Đo tải lượng Hệ thống tự động Giá dịch vụ: 1.119.000 VNĐ Giá BHYT: 1.324.000 VNĐ HCV Genotype: Giá dịch vụ: 1.899.000 VNĐ Giác BHYT: 1.564.000 VNĐ HCV-RNA định lượng: Giá dịch vụ: 999.000 VNĐ Giá BHYT: 824.000 VNĐ HCV-RNA (Roche TaqMan48): Giá dịch vụ: 1.799.000 VNĐ Giá BHYT: 1.324.000 VNĐ
Bệnh viện Đa khoa Cửa Đông	HCV Ab test nhanh: 53.600 VNĐ HCV Ab miễn dịch tự động: 119.000 VNĐ HCV Ag/Ab miễn dịch tự động: 119.000 VNĐ HCV đo tải lượng Real-time PCR: 824.000 VNĐ HCV đo tải lượng hệ thống tự động: 1.324.000 VNĐ
Bệnh viện Đà Nẵng	HCV Core Ag miễn dịch tự động: 544.000 VNĐ HCV đo tải lượng hệ thống tự động: 1.320.000 VNĐ HCV đo tải lượng Real-time PCR: 820.000 VNĐ
Bệnh viện Chợ Rẫy	HCV Ab test nhanh: 53.600 VNĐ HCV Ab miễn dịch tự động: 119.000 VNĐ HCV Ag/Ab miễn dịch tự động: 119.000 VNĐ HCV Core Ag miễn dịch tự động: 544.000 VNĐ HCV đo tải lượng Real-time PCR: 824.000 VNĐ HCV đo tải lượng hệ thống tự động: 1.324.000 VNĐ HCV genotype Real-time PCR: 1.564.000 VNĐ HCV genotype giải trình tự gene: 2.624.000 VNĐ
Bệnh viện Đại học Y dược TP.HCM	HCV Ab miễn dịch tự động: 119.000 – 161.000 VNĐ HCV đo tải lượng Real-time PCR: 879.000 VNĐ HCV đo tải lượng hệ thống tự động: 1.324.000 – 2.011.000 VNĐ
Bệnh viện Hùng Vương	HCV Ab miễn dịch tự động: Giá BHYT: 119.000 VNĐ Giá dịch vụ: 160.000 VNĐ Giá nước ngoài: 192.000 VNĐ
Bệnh viện Quân y 175	HCV Ab test nhanh: Giá dịch vụ: 69.000 VNĐ Giá BHYT: 53.600 VNĐ Anti- HCV: Giá thường: 100.000 VNĐ Giá BHYT: 80.000 VNĐ Anti-HCV (nhanh): Giá thường: 90.000 VNĐ Giá BHYT: 80.000 VNĐ HCV Ag/Ab miễn dịch tự động: Giá dịch vụ: 153.000 VNĐ Giá BHYT: 119.000 VNĐ HCV Ag/Ab miễn dịch bán tự động: Giá dịch vụ: 150.000 VNĐ Giá BHYT: 119.000 VNĐ HCV Ab miễn dịch tự động: 119.000 VNĐ HCV (truyền máu): 80.000 VNĐ HCV Ab miễn dịch tự động: Giá dịch vụ: 1.230.000 VNĐ Giá BHYT: 824.000 VNĐ HCV genotype giải trình tự gene: Giá dịch vụ: 3.406.000 VNĐ Giá BHYT: 2.624.000 VNĐ HCV đo tải lượng hệ thống tự động: Giá dịch vụ: 1.980.000 VNĐ­­­ Giá BHYT: 1.324.000 VNĐ HCV genotype Real-time PCR: Giá dịch vụ: 2.340.000 VNĐ Giá BHYT: 1.564.000 VNĐ HCV đo tải lượng Real-time PCR: 760.000 VNĐ HCV RNA định tính: 400.000 VNĐ HCV RNA định lượng: 900.000 VNĐ
Bệnh viện Nhân dân 115	Anti-HCV (nhanh): 53.600 VNĐ Anti-HCV miễn dịch bán tự động/tự động: 119.000 VNĐ HCV Core Ag miễn dịch tự động: 544.000 VNĐ HCV đo tải lượng hệ thống tự động: 1.324.000 VNĐ HCV đo tải lượng Real-time PCR: 824.000 VNĐ

Trên đây là bài viết về xét nghiệm viêm gan C và những vấn đề liên quan. Khi nằm trong đối tượng có nguy cơ nhiễm viêm gan C, bạn nên thực hiện xét nghiệm sớm để có những kế hoạch điều trị kịp thời nếu cần. Và hãy chọn thực hiện xét nghiệm ở đơn vị uy tín nhằm đảm bảo tính an toàn và độ chính xác nhé!