Xét nghiệm chỉ số men gan cho biết điều gì trong cơ thể bạn?

Xét nghiệm chỉ số men gan để giúp bác sĩ xác định gan của bạn có đang hoạt động bình thường hay không. Bên cạnh đó, kết quả xét nghiệm còn cho ta biết những thay đổi thất thường khác của cơ thể, nhất là những người từng là F0 trong thời kì đại dịch. Từ đó bạn sẽ được chỉ định các phương pháp điều trị phù hợp nhất. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp cho bạn đầy đủ thông tin về xét nghiệm chỉ số men gan.

Men gan là gì? Men gan có vai trò như thế nào?

Gan là tuyến lớn nhất của cơ thể và có nhiều chức năng quan trọng, bao gồm:¹

• Sản xuất ra protein cho cơ thể tồn tại và phát triển.
• Dự trữ các loại vitamin và sắt.
• Hỗ trợ quá trình tiêu hóa, sản xuất muối mật.
• Loại bỏ độc tố khỏi cơ thể.

Enzyme là các protein giúp gia tăng tốc độ phản ứng hoá học nhất định trong cơ thể. Men gan là các loại enzyme thực hiện chức năng này. Chúng tham gia vào quá trình sản xuất mật, các chất đông máu, phân huỷ thức ăn, đào thải độc tố và đồng thời chống lại nhiễm trùng. Khi có tổn thương gan hoặc rối loạn chức năng, dấu hiệu để nhận biết là gan sẽ giải phóng các enzym vào máu, phổ biến nhất là AST và ALT.²

Nồng độ men gan tăng cao là một dấu hiệu cảnh báo rằng có thể có tác nhân gây hại cho gan. Điều này xảy ra có thể do nhiều nguyên nhân, do vậy cần phải xét nghiệm men gan để tìm ra nguyên nhân chính xác gây nên việc men gan tăng cao. Một số nguyên nhân làm chỉ số men gan tăng cao bao gồm:²

• Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu.
• Viêm gan tự miễn.
• Viêm gan siêu vi như viêm gan A, viêm gan B, viêm gan C.
• Viêm gan do rượu.
• Bệnh đường mật.
• Thuốc.

Xét nghiệm chỉ số men gan là gì?

Xét nghiệm men gan hay còn gọi là xét nghiệm chức năng gan. Đây là hình thức phân tích mẫu máu để chẩn đoán và theo dõi bệnh hay các tổn thương gan của bạn. Nhìn chung, các xét nghiệm này đều hướng đến việc đo lường các enzym và protein trong máu. Các chỉ số men gan phản ánh nồng độ enzym do gan tiết ra.²

Xét nghiệm men gan được sử dụng để:

• Tầm soát chức năng gan
• Hỗ trợ chẩn đoán bệnh gan
• Theo dõi, đánh giá hiệu quả trong điều trị bệnh gan
• Đánh giá mức độ tổn thương gan
• Theo dõi tác dụng phụ của một số thuốc có thể ảnh hưởng đến gan

Xét nghiệm men gan bao gồm các chỉ số nào?

Chỉ số ALT³

• ALT là cụm từ viết tắt của Alanine transaminase hay còn biết đến với tên gọi khác là GPT (Glutamic-pyruvic transaminase)
• Nếu gan bị tổn thương hoặc hoạt động không bình thường, ALT có thể được giải phóng vào máu và làm cho mức ALT tăng lên. Do nằm chủ yếu ở bào tương tế bào gan, do đó nó khá đặc hiệu cho các tổn thương ở gan.

Chỉ số AST³

• AST là cụm từ viết tắt của Aspartate transaminase, hay còn được biết đến với tên gọi khác là GOT (glutamic-oxaloacetic transaminase)
• AST được tìm thấy ở một số bộ phận trên cơ thể, bao gồm: tim, gan, cơ. Khi gan bị tổn thương, AST có thể giải phóng vào máu và kết quả xét nghiệm AST có thể cho thấy gan hoặc cơ có vấn đề. Vì AST không đặc hiệu cho dấu hiệu tổn thương gan như ALT, do vậy nó thường được đo cùng ALT để kiểm tra các vấn đề về gan.

Chỉ số GGT⁴

• GGT là cụm từ viết tắt của Gamma-glutamyl transferase
• GGT là một loại enzyme được tìm thấy trong nhiều mô mà đáng chú ý nhất là ở gan. Chỉ số GGT tăng cao có thể cho thấy sự tổn thương gan, ống mật, thận hoặc tụy.

Chỉ số ALP³

• ALP là cụm từ viết tắt của Alkaline phosphatase
• ALP là một loại enzyme được tìm thấy ở gan, xương và đường mật. Trong tầm soát chỉ số men gan, ALP ít được sử dụng và thường được kết hợp với một số xét nghiệm khác. Mức ALP cao có thể chỉ ra tình trạng viêm gan, tắc ống mật hoặc bệnh xương.

Đối tượng cần thực hiện xét nghiệm chỉ số men gan

Những người có biểu hiện hoặc có nguy cơ gặp các vấn đề về gan

Xét nghiệm chỉ số men gan cần được thực hiện cho những người có nguy cơ cao bị tổn thương gan hoặc suy gan. Những biểu hiện giúp nhận biết các đối tượng đó như:¹

• Nước tiểu đậm màu.
• Vàng da, vàng mắt bất thường.
• Cảm giác buồn nôn và nôn.
• Cảm thấy đau ở vùng phần tư phía trên bên phải của bụng. 
• Cơ thể mệt mỏi, yếu đuối, chán ăn.
• Bụng bị sưng không rõ lý do, đau bụng.⁵
• Phân màu sáng.⁶
• Da bị ngứa ngáy khó chịu.

Bên cạnh đó, việc thực hiện xét nghiệm chỉ số men gan cũng quan trọng với những ai có tiền sử gia đình bị bệnh về gan, người nghiện rượu, người sau khi cai nghiện rượu, viêm gan do rượu, bệnh tiểu đường, thừa cân sử dụng các thuốc ảnh hưởng chức năng gan, tiếp xúc với người bệnh viêm gan, bệnh huyết sắc tố,… Ngoài ra, xét nghiệm này còn có công dụng theo dõi sự tiến triển của bệnh gan, xác định có nên bắt đầu điều trị không và đánh giá kết quả điều trị.⁵

Những người đã từng mắc COVID-19

Hiện nay những bệnh nhân hậu COVID cũng cần được xét nghiệm chỉ số men gan để theo dõi chức năng và các tổn thương tại gan. Sự hiện diện của các thụ thể ACE2 trong tế bào mật ở gan đã chỉ ra khả năng lây nhiễm trực tiếp và sự phát triển của virus Corona trong gan.⁸

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, COVID để lại sự tổn thương trên gan và có thể khiến bệnh gan trầm trọng hơn. Vì loại virus này tạo ra các phản ứng viêm, làm thay đổi nội mô, thiếu oxy và rối loạn đông máu. Do đó, những ai từng mắc COVID-19 nên đi khám sức khỏe hậu COVID để phát hiện bệnh và chữa trị phù hợp.⁹

Quy trình xét nghiệm chỉ số men gan

Mỗi một loại xét nghiệm chỉ số men gan sẽ được các kỹ thuật viên và bác sĩ tiến hành với quy trình khác nhau. Bạn chỉ cần tuân thủ theo các hướng dẫn của họ để đảm bảo kết quả xét nghiệm được chính xác nhất.

Chỉ số ALT¹

Xét nghiệm ALT được bắt đầu bằng việc kỹ thuật viên y tế lấy một mẫu máu nhỏ từ cánh tay của bạn, cụ thể như sau:

• Dùng cồn y tế sát trùng vào vị trí sẽ lấy máu.
• Dùng sợi dây chuyên dụng buộc vào cánh tay để ngăn dòng máu lưu thông và làm cho các tĩnh mạch trên cánh tay hiện lên rõ hơn. 
• Sau khi đã tìm ra được tĩnh mạch, mũi kim sẽ được chích vào và tiến hành lấy máu. 
• Kim và dây chuyên dụng được tháo ra sau khi đã lấy đủ lượng máu cần cho xét nghiệm. Vị trí kim chích vào sẽ được phủ lên một miếng bông để cầm máu. 
• Mẫu máu đó sẽ được gửi đến phòng thí nghiệm để phân tích. 
• Phòng thí nghiệm sẽ gửi kết quả cho bác sĩ để thông báo cho bạn. 

Chỉ số AST⁶

Tương tự như xét nghiệm chỉ số ALT, bạn cũng không cần chuẩn bị bất kỳ điều gì trước đó. Xét nghiệm chỉ số AST được thực hiện với một lượng máu nhỏ. Các kỹ thuật viên y tế sẽ lấy mẫu máu thông qua tĩnh mạch cánh tay hoặc bàn tay của bạn. Máu sau đó được cho vào ống để gửi đến phòng thí nghiệm và phân tích. Cuối cùng, bác sĩ sẽ là người thông báo kết quả xét nghiệm đến bạn.

Chỉ số GGT⁷

Việc xét nghiệm chỉ số GGT cũng thông qua mẫu máu lấy từ cánh tay của bạn. Kỹ thuật viên y tế cũng tiến hành các bước đạt chuẩn để lấy máu. Mẫu máu sẽ được chuyển đến phòng thí nghiệm để chuyên gia tiến hành phân tích và đưa ra kết luận. Sau đó, bạn sẽ được bác sĩ đặt lịch hẹn và thông báo về kết quả xét nghiệm.

Kết quả xét nghiệm chỉ số men gan

Mỗi loại xét nghiệm chỉ số men gan sẽ cho ra một cách đối chiếu kết quả khác nhau. Bác sĩ sẽ xem xét từng kết quả, so sánh, đối chiếu và đưa ra kết luận bệnh phù hợp nhất. 

Kết quả xét nghiệm ALT¹

Chỉ số ALT bình thường khác nhau tùy theo giới tính. Ở nam giới, chỉ số men gan này nằm trong khoảng 29 (IU/L) đến 33 (IU/L) sẽ cho biết gan đang khỏe mạnh. Ở phụ nữ thì chỉ số này từ 19 (IU/L) đến 25 (IU/L). 

Khi mức độ ALT cao hơn bình thường, cơ thể bạn có thể đang gặp những vấn đề sau:

• Viêm gan.
• Xơ gan.
• Mô gan bị hoại tử.
• Gan bị ung thư hay có khối u.
• Thiếu máu đến gan.
• Mắc chứng hemochromatosis – rối loạn gây do sắt tích tụ trong cơ thể.
• Virus Epstein-Barr gây nhiễm trùng và làm tăng bạch cầu đơn nhân.
• Đái tháo đường.

Ngược lại, chỉ số men gan ALT thấp hơn là dấu hiệu cho một lá gan khỏe mạnh. Tuy nhiên, nếu chỉ số này quá thấp làm tăng nguy cơ tử vong trong thời gian dài. Sau khi có kết quả xét nghiệm và nước đầu thể hiện lá gan của bạn đang tổn thương, bác sĩ sẽ kiểm tra thêm các chỉ số khác để đưa ra kết luận chính xác. 

Kết quả xét nghiệm AST⁶

Kết quả của xét nghiệm chỉ số men gan AST khác nhau tùy thuộc vào phòng thí nghiệm, giới tính và độ tuổi của bạn. Kết quả AST thừng được biểu thị bằng đơn vị U/L, với những thông số bình thường sau:

• Trẻ sơ sinh: 47 U/L đến 150 U/L.
• Trẻ em: 9 U/L đến 80 U/L.
• Nam giới trưởng thành: 14 U/L đến 20 U/L.
• Nữ giới trưởng thành: 10 U/L đến 36 U/L.

Nồng độ AST trên người trưởng thành khỏe mạnh thấp hơn so với trẻ em và trẻ sơ sinh. Vào thời kỳ mang thai, mức AST sẽ giảm xuống.

Kết quả xét nghiệm GGT⁷

Kết quả của xét nghiệm chỉ số men gan này sẽ có vào ngày hôm sau. Bác sĩ sẽ thông báo kết quả và giải thích cho bạn những chỉ số của xét nghiệm. Theo các chuyên gia, mức độ GGT bình thường khi nằm trong giới hạn từ 9 U/L đến 48 U/L. Giá trị này cũng thay đổi tùy thuộc vào độ tuổi và giới tính. 

Xét nghiệm GGT có thể chẩn đoán được các tổn thương gan nhưng không giúp bác sĩ tìm ra nguyên nhân gây bệnh. Khi mức GGT tăng cao bất thường, bạn sẽ trải qua nhiều xét nghiệm khác nhau sau đó. GGT càng cao thì mức độ tổn thương gan càng nhiều. Những tác nhân hoặc vấn đề bạn đang gặp phải làm tăng GGT bao gồm:

• Lạm dụng rượu.
• Bị viêm gan siêu vi mạn tính.
• Lưu lượng máu đến gan bị thiếu hụt.
• Bị u gan, xơ gan hoặc gan có sẹo.
• Lạm dụng thuốc hoặc nhiễm chất độc.
• Suy tim.
• Đái tháo đường.
• Viêm tụy.
• Bệnh gan nhiễm mỡ.

Nhìn chung, chỉ số GGT cần kết hợp với các chỉ số khác để đi đến kết luận chắc chắn về bệnh. Một trong các chỉ số đi kèm “chính” là ALP. Nếu cả chỉ số men gan GGT và ALP cùng tăng cao thì xác suất bạn đã bị nhiễm khuẩn ở gan và đường mật. Trường hợp thứ hai, nếu GGT bình thường và ALP tăng cao, có thể bạn có vấn đề về xương. Ngoài ra, chỉ số GGT còn dùng để loại trừ một số nguy cơ khác. 

Những lưu ý khi xét nghiệm chỉ số men gan

• Xét nghiệm chỉ số men gan ALT không yêu cầu bạn phải chuẩn bị bất kỳ điều gì trước đó. Nhưng bạn nên nói với bác sĩ những loại thuốc mà bản thân đang sử dụng vì chúng có thể làm ảnh hưởng đến chỉ số. Bạn cần thông báo cho bác sĩ các loại thuốc bản thân đang sử dụng để tránh ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm. 
• Tại vị trí lấy máu có thể để lại các vết bầm tím nhẹ hoặc cảm giác đau nhức. Tình trạng này sẽ nhanh chóng biến mất.
• Nếu vị trí lấy mẫu bị tích tụ máu hoặc nhiễm trùng, bạn hãy thông báo cho bác sĩ để được xử lý.
• Bệnh nhân có thể cần nhịn ăn (không ăn hoặc uống) trong 10 – 12 giờ trước khi xét nghiệm men gan.
• Đối với chỉ số men gan GGT, bạn cần tránh uống rượu hoặc hút thuốc lá trước khi tiến hành xét nghiệm.
• Thời gian có kết quả xét nghiệm men gan phụ thuộc vào từng bệnh viện hay cơ sở xét nghiệm. Thông thường, tính từ lúc lấy mẫu máu đến khi có kết quả xét nghiệm mất tầm 1 đến 2 giờ.

Xét nghiệm chỉ số men gan ở đâu?

Xét nghiệm men gan được tiến hành tại nhiều bệnh viện trong cả nước. Tuy nhiên để lựa chọn được cơ sở uy tín, bạn cần quan tâm đến các tiêu chí như:

• Đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm, vững chuyên môn, tư vấn tận tâm.
• Công nghệ xét nghiệm tiên tiến với trang thiết bị hiện đại.
• Quy trình xét nghiệm an toàn, nhanh chóng và chuẩn xác.
• Chi phí hợp lý, báo giá rõ ràng.
• Không gian, thái độ nhân viên thân thiện, nhiệt tình.

YouMed đã tổng hợp một số cơ sở y tế có phương pháp xét nghiệm men gan uy tín trên cả nước, mời bạn đọc tham khảo:

Giá xét nghiệm men gan là bao nhiêu?

Lưu ý: Bảng giá tổng hợp trên chỉ mang tính chất tham khảo và có thể thay đổi tuỳ thuộc vào tùy tình hình thực tiễn. Do đó, để biết thêm thông tin chi tiết, vui lòng liên hệ trực tiếp cơ sở trên để được tư vấn.

Qua bài viết trên, hy vọng đã cung cấp cho bạn đọc những thông tin cần thiết về các chỉ số xét nghiệm chỉ số men gan trong máu. Để được xét nghiệm men gan chính xác và an toàn, bạn nên lựa chọn tại các cơ sở, bệnh viện lớn và uy tín.