Hiểu về nguyên nhân đầy bụng để biết cách phòng tránh

Đầy bụng khó tiêu là một vấn đề tiêu hóa khá phổ biến trong đời sống hàng ngày. Tuy nhiên, đây cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo nhiều căn bệnh nguy hiểm. Sau đây, mời bạn cùng bác sĩ Lê Dương Linh tìm hiểu những nguyên nhân đầy bụng thường gặp, cũng như một số cách khắc phục tình trạng này nhé.

Thế nào là bị đầy bụng?

Đầy bụng, hay còn gọi là khó tiêu, có thể xảy ra thường xuyên vài lần trong một ngày hoặc vài ngày một lần. Triệu chứng đầy bụng có thể xuất hiện sau hoặc trong khi ăn. Khi đó, người bệnh cảm thấy nóng rát vùng thượng vị hoặc cảm thấy bụng quặn thành từng cơn. Các biểu hiện khác bao gồm cảm giác ậm ạch như chứa đầy nước, đầy hơi, khó chịu, đầy tức vùng bụng trên rốn.¹

Cảm giác đầy bụng này sẽ giảm bớt khi bệnh nhân xì hơi hoặc đi ngoài. Thỉnh thoảng, người bệnh còn xuất hiện ợ hơi, ợ chua, buồn nôn, hoặc có thể nôn vào buổi sáng. Ngoài ra, người bệnh còn có thể bị tiêu chảy, táo bón kèm theo.²

Nguyên nhân đầy bụng

Sau đây là một số nguyên nhân phổ biến gây ra tình trạng đầy bụng:^{1 2 3}

Thói quen ăn uống

Khi ăn quá nhiều hoặc ăn thực phẩm khó tiêu, cơ thể chúng ta dễ sinh hơi, làm tăng gánh nặng cho hệ tiêu hóa. Những thực phẩm khó tiêu như thức ăn giàu tinh bột, nhiều chất xơ, món ăn xào rán nhiều dầu mỡ, đồ uống có gas… Khi ăn nhiều sẽ gây đầy bụng, khó tiêu.

Ngoài ra, sử dụng nhiều các loại gia vị (hành, tỏi…), chất kích thích (rượu bia, cà phê, thuốc lá) cũng là nguyên nhân đầy bụng. Nguyên nhân là do là một số gia vị hoặc các chất kích thích khi vào dạ dày tạo nên một phản xạ gây co thắt lỗ thực quản dưới. Điều này dễ khiến cho tình trạng ợ hơi xảy ra.

Thói quen ăn quá nhanh như nhai nhanh, nuốt vội sẽ khiến bạn nuốt nhiều hơi vào dạ dày. Việc vừa ăn vừa xem tivi cũng khiến bạn nuốt nhiều hơi, gây ra hiện tượng đầy hơi khó tiêu. Bên cạnh đó, việc ăn không đúng giờ, vừa ăn xong đã nằm xuống ngay lập tức sẽ gây khó khăn cho việc tiêu hóa thức ăn.

Bệnh đường tiêu hóa

Các bệnh lý đường tiêu hóa có thể là nguyên nhân đầy bụng quan trọng. Ngược lại, đầy bụng khó tiêu cũng có thể là dấu hiệu đầu tiên cảnh báo bạn mắc phải các loại bệnh ở đường tiêu hóa, bao gồm các bệnh sau:^{4 5}

• Trào ngược dạ dày thực quản. Ngoài cảm giác đầy hơi chướng bụng, người bệnh còn cảm thấy nóng rát phía sau xương ức, ợ nóng, ợ hơi, ợ chua.
• Viêm loét dạ dày tá tràng, ung thư dạ dày ảnh hưởng đến khả năng co bóp tống thức ăn. Những triệu chứng khó chịu ở vùng bụng trên rốn lúc đói hoặc sau ăn, kèm theo đầy hơi, khó tiêu, buồn nôn và nôn ói có thể cảnh báo bạn mắc phải bệnh này.
• Các bệnh ở tuyến tiêu hóa bao gồm tuyến tụy gây giảm tiết men tụy. Bệnh sỏi túi mật và viêm gan dẫn đến suy giảm chức năng gan-mật, giảm bài tiết mật, men tiêu hóa.
• Khi bạn bị táo bón hoặc sau khi trải qua phẫu thuật về đường tiêu hóa (như phẫu thuật dạ dày, đại tràng…). Phân có thể bị ứ trệ và trở thành nguyên nhân đầy bụng.
• Bệnh viêm đại tràng co thắt (hội chứng viêm đại tràng kích thích). Ngoài triệu chứng đầy hơi khó tiêu, người bệnh sẽ cảm thấy đau quặn bụng, táo bón hoặc tiêu chảy, hay những đợt táo bón xen kẽ tiêu chảy…

Loạn khuẩn

Rối loạn hệ thống vi khuẩn thường trú trong đường tiêu hóa (loạn khuẩn) làm giảm lượng men tiêu hóa cần thiết để chuyển hóa thức ăn. Điều này gây ứ đọng, lên men, và sinh hơi.

Do rối loạn hấp thu

Thường gặp nhất là rối loạn hấp thu sữa do thiếu hụt men tiêu hóa. Ở trẻ em, 40% những trường hợp đau bụng không tìm thấy nguyên nhân là do rối loạn hấp thu sữa.

Xem thêm: Không dung nạp lactose: Chuyện không của riêng ai

Do bệnh thuộc về hệ thống tâm – thần kinh

Các vấn đề sức khỏe tinh thần cũng có thể là nguyên nhân đầy bụng. Khi bạn mệt mỏi, mất ngủ kéo dài, tinh thần căng thẳng, lo âu sẽ gây nên hiện tượng đầy hơi. Lý do là vì căng thẳng thần kinh làm giảm tiết các men tiêu hóa, khiến nhu động đường tiêu hóa giảm đi.

Thuốc

Nguyên nhân đầy bụng còn có thể do người bệnh dùng một số thuốc làm ảnh hưởng đến chức năng sinh lý bình thường của hệ tiêu hóa. Chẳng hạn như những thuốc điều trị bệnh suy giáp, thuốc điều trị tăng huyết áp, hoặc thuốc điều trị trầm cảm…

Làm gì để tránh bị đầy bụng?

Uống nhiều nước

Bạn nên uống khoảng 1,5 – 2 lít nước mỗi ngày. Việc này giúp tống các độc tố gây tiêu hóa kém ra khỏi cơ thể.²

Ăn nhiều chất xơ

Ăn nhiều trái cây và rau xanh giúp nhuận trường, cải thiện hoạt động tiêu hóa. Ngoài ra còn giúp loại bỏ các độc tố ra khỏi cơ thể nhanh chóng. Bạn nên sử dụng các loại rau cải, rau dền, rau xà lách và ngũ cốc. Sau những bữa ăn nhiều đạm, nên dùng một số loại hoa quả như quả cam, quả táo, quả bưởi, quả thơm, quả lê.²

Thay đổi thói quen khi ăn

Sau đây là một số thói quen tốt khi ăn uống giúp hạn chế tình trạng đầy bụng:²

• Ăn chậm, nhai kỹ. Ăn từng miếng nhỏ để tránh nuốt không khí cùng thức ăn vào dạ dày gây khó tiêu.
• Hạn chế nói chuyện khi ăn. Bỏ thói quen nhai kẹo cao su làm cho bụng bị tích nhiều khí làm nặng thêm chứng đầy hơi.
• Hạn chế ăn thức ăn chua, cay, hoặc các loại đồ ngọt như kẹo, bánh ngọt…
• Chia nhỏ bữa ăn. Đối với người bị ợ hơi hay ợ chua, để tránh các áp lực cho dạ dày, nên chia bữa ăn thành 4 – 5 bữa nhỏ mỗi ngày.
• Hạn chế uống rượu và hút thuốc.

Xoa bóp

Ngoài bữa ăn, bạn có thể dùng tay xoa bóp bụng để làm tăng nhu động dạ dày và ruột. Điều này sẽ hỗ trợ việc tiêu hóa thức ăn, tránh ứ đọng.²

Tập thể dục

Để làm tăng nhu động ruột, chúng ta cần có chế độ tập luyện phù hợp. Chẳng hạn như đi bộ, chơi cầu lông, tập hít thở. Điều này sẽ làm cơ hoành vận động, tăng nhu động của ruột và dạ dày. Từ đó giúp bạn hạn chế các triệu chứng đầy bụng và khó tiêu. Bên cạnh đó, đi bộ còn có thể giúp bạn thư giãn tinh thần và làm giảm căng thẳng.²

Hy vọng bài viết trên đã giúp bạn hiểu thêm về một vài nguyên nhân đầy bụng phổ biến.Thông thường các triệu chứng đầy bụng, khó tiêu có thể tự động thuyên giảm. Tuy nhiên, khi bị đầy bụng kéo dài và thường xuyên tái phát. Bạn nên đến gặp bác sĩ để được thăm khám và điều trị kịp thời nhé.