Tại sao trẻ em mất ngủ? Các giải pháp giúp trẻ ngủ ngon

Mất ngủ thường xảy ra ở người lớn hơn trẻ em. Nhưng trên thực tế vẫn có nhiều trẻ em gặp phải tình trạng này. Trẻ em mất ngủ có thể ảnh hưởng tới sự phát triển trí tuệ và thể chất. Vậy vì sao trẻ em lại mất ngủ? Có những phương pháp nào giúp khắc phục tình trạng này? Mời bạn cùng bác sĩ chuyên khoa Nội tổng quát Nguyễn Lâm Giang tìm hiểu về chủ đề này trong bài viết sau.

Tình trạng mất ngủ là gì?

Mất ngủ là một tình trạng rối loạn giấc ngủ. Các rối loạn giấc ngủ có thể gặp ở trẻ em, nhất là khi chúng còn nhỏ. Một số tình trạng có thể có liên quan làm gián đoạn giấc ngủ của trẻ. Chẳng hạn như trẻ bị mộng du, sợ hãi, hoặc khi không có ba mẹ ngủ cùng. Nhiều vấn đề về giấc ngủ ở trẻ em có liên quan đến hành vi ban ngày và thói quen trước khi đi ngủ của trẻ.

Tình trạng mất ngủ ngắn hạn chỉ kéo dài vài ngày hoặc vài tuần gọi là mất ngủ cấp tính. Mất ngủ kéo dài là khi trẻ em mất ngủ ít nhất ba lần một tuần. Đây còn được gọi là tình trạng mất ngủ dai dẳng hoặc mãn tính.¹

Triệu chứng mất ngủ ở trẻ em

Trẻ em mất ngủ có thể gặp từ giai đoạn sơ sinh đến tuổi vị thành niên.² Trong một số trường hợp có thể phát triển thành vấn đề sức khỏe lâu dài. Các triệu chứng trẻ bị mất ngủ có thể bao gồm:

• Trẻ khó ngủ, không thể ngủ ban đêm hoặc trẻ dậy quá sớm vào buổi sáng.
• Lo lắng, căng thẳng.
• Buồn ngủ, ngủ nhiều vào ban ngày.
• Dễ bị kích động, thay đổi tâm trạng.
• Trầm cảm hoặc tăng động.
• Giảm khả năng tập trung của trẻ.
• Giảm trí nhớ.

Xem thêm: Mất ngủ ở tuổi dậy thì: Nguyên nhân và cách khắc phục

Nguyên nhân khiến trẻ em mất ngủ

Căng thẳng

Trẻ em cũng như người lớn, đều có thể gặp tình trạng căng thẳng. Nhất là trong thời hiện đại này, việc học tập của trẻ quá nhiều có thể khiến trẻ căng thẳng. Vì vậy, cha mẹ cần quan tâm đến cuộc sống của trẻ. Đồng thời không tạo áp lực quá lớn cho trẻ trong việc học tập. Và để cho trẻ cảm thấy thoải mái khi chúng chia sẻ những lo lắng của bản thân.²

Rối loạn giấc ngủ nguyên phát

Rối loạn giấc ngủ nguyên phát là nguyên nhân hay gặp khiến trẻ em mất ngủ. Các biểu hiện của tình trạng này như:

• Khó bắt đầu hoặc duy trì giấc ngủ ban đêm. Hoặc thức dậy sớm vào buổi sáng và khó ngủ lại.
• Xuất hiện ít nhất 3 đêm/tuần trong ít nhất 3 tháng.
• Không phải do thiếu vi chất.
• Không giải thích được bởi các bệnh lý tâm thần hay bệnh lý thực thể khác.

Trẻ em mất ngủ do thiếu chất

Cơ thể thiếu hụt dinh dưỡng có thể ảnh hưởng tới giấc ngủ của trẻ em. Khi thiếu hụt các dưỡng chất sau có thể khiến trẻ bị mất ngủ:

• Magie: Đây là vi chất giúp cơ thể thư giãn và đi vào giấc ngủ nhanh hơn. Magie tham gia vào quá trình sản xuất melatonin và tăng GABA với tác dụng làm dịu thần kinh.
• Protein: Đây là chất dinh dưỡng chứa nhiều acid amin như serotonin, endorphin và GABA. Các chất này giúp cơ thể ngủ ngon và sâu hơn. Nếu trẻ em bị thiếu hụt protein, cơ thể sẽ dễ mệt mỏi, chán nản, xanh xao.
• Omega-3: Là chất có nhiều trong các loại cá như cá hồi, cá mòi, cá thu… Omega-3 góp phần ổn định hệ thần kinh, cân bằng hormone.
• Kẽm: Kẽm giúp tăng cường hệ miễn dịch, đảm bảo tăng trưởng của tế bào, hỗ trợ thần kinh trung ương. Trẻ em thiếu kẽm có thể gây ra còi xương, khó ngủ, suy dinh dưỡng.

Tác dụng phụ của thuốc

Một số thuốc có thể gây tác dụng phụ là khó ngủ. Chẳng hạn như thuốc dùng trong điều trị chứng tăng động ở trẻ em.³

Giải pháp giúp điều trị cho trẻ em mất ngủ

Điều trị mất ngủ cho trẻ em phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra. Bác sĩ sẽ chẩn đoán và khám lâm sàng với trẻ để tìm ra phương pháp điều trị thích hợp. Một số phương pháp điều trị cho trẻ em mất ngủ.

Giải pháp hành vi – nhận thức

Nếu những suy nghĩ tiêu cực và lo lắng khiến trẻ khó ngủ, liệu pháp hành vi nhận thức có thể được tiến hành. Liệu pháp này có thể giúp trẻ giải quyết những suy nghĩ tiêu cực và lo lắng để con bạn đủ thư giãn và đi vào giấc ngủ.

Thiết lập thói quen tốt cho trẻ em mất ngủ

Đôi khi điều trị chứng mất ngủ có thể chỉ cần thay đổi thói quen ngủ của trẻ. Điều này có thể bao gồm:

• Không ngủ trưa hoặc ngủ trưa ngắn. 
• Không để đồng hồ trong phòng ngủ.
• Thư giãn trước khi ngủ, để môi trường ngủ của trẻ yên tĩnh.³

Bổ sung dinh dưỡng đầy đủ cho trẻ

Một chế độ dinh dưỡng tốt cần đảm bảo lượng vitamin A, vitamin B, vitamin D, vitamin E, vi chất magie, canxi… Các chất này giúp bé ngủ ngon, tăng cường sức đề kháng, chiều cao và cân nặng. Cha mẹ nên đảm bảo các chất dinh dưỡng cần thiết cho trẻ qua các thực phẩm như các loại thịt, cá béo, rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt…

Liệu pháp tự nhiên

Một số biện pháp tự nhiên có thể sử dụng cải thiện tình trạng cho trẻ em mất ngủ là:

• Sử dụng túi ngủ: Túi ngủ có tác dụng thư giãn các giác quan và giúp trẻ dễ ngủ hơn. Mẹ có thể cho thêm các loại hoa khô vào túi để cạnh trẻ lúc ngủ.
• Tinh dầu: Thêm một số tinh dầu như tinh dầu hoa oải hương vào nước tắm của trẻ. Tương tự như túi ngủ, tinh dầu giúp bé thư giãn và ngủ ngon hơn.

Thuốc

Thuốc ngủ hiếm khi được sử dụng để điều trị cho trẻ em mất ngủ. Vì các thuốc này có thể có tác dụng phụ. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, thuốc có thể được sử dụng trong một thời gian ngắn. Các loại thuốc đôi khi được sử dụng như:

• Thuốc kháng histamine: Tác dụng phụ là gây buồn ngủ vào ban ngày.
• Melatonin: Thường dành cho trẻ em mắc chứng tự kỷ hoặc các vấn đề về hành vi.
• Thuốc chống trầm cảm, thuốc an thần.⁴

Việc sử dụng thuốc ở trẻ cần có sự theo dõi và giám sát chặt chẽ bởi bác sĩ chuyên khoa. Vì vậy, cha mẹ không nên tự ý cho trẻ sử dụng bất kỳ loại thuốc nào.

Xem thêm: Thuốc giúp bé ngủ ngon và những lưu ý cần nhớ

Trên đây là bài viết của bác sĩ Nguyễn Lâm Giang về chủ đề trẻ em mất ngủ. Cha mẹ cần tìm hiểu kĩ nguyên nhân có thể khiến trẻ khó ngủ. Từ đó có giải pháp điều trị phù hợp. Nếu lo lắng hay còn bất kỳ thắc mắc nào, bạn có thể đưa trẻ đến gặp bác sĩ để được thăm khám và tư vấn chi tiết hơn.