Những triệu chứng ung thư phổi giai đoạn cuối và mức độ nguy hiểm

Ung thư phổi giai đoạn 4 (hay còn gọi là giai đoạn cuối) là khi ung thư đã di căn từ phổi đến các cơ quan khác trong cơ thể. Tiên lượng bệnh hoặc những triệu chứng ung thư phổi giai đoạn cuối thường được nhiều người quan tâm. Hãy cùng Bác sĩ Nguyễn Phú Lộc tìm hiểu qua bài viết sau.

Mức độ nguy hiểm ung thư phổi giai đoạn cuối

Ung thư phổi là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong do ung thư ở Hoa Kỳ. Năm 2022, ước tính khoảng 236.740 trường hợp mới (117.910 ở nam giới và 118.830 ở phụ nữ) ung thư phổi và phế quản sẽ được chẩn đoán và 130.180 trường hợp tử vong được ước tính xảy ra do bệnh.¹

Chỉ 21,7% bệnh nhân ung thư phổi còn sống từ 5 năm trở lên sau chẩn đoán. Con số này bao gồm bệnh nhân ung thư phổi không tế bào nhỏ (NSCLC) và người bị ung thư phổi tế bào nhỏ (SCLC). Từ 2009 đến 2018, tỷ lệ mắc ung thư phổi giảm gần 3% ở nam giới và 1% ở phụ nữ. Dù tỷ lệ mắc ung thư phổi đã giảm nhưng trường hợp tử vong do ung thư phổi vẫn cao hơn so với ung thư vú, ung thư tuyến tiền liệt, đại trực tràng và não cộng lại.¹

Triệu chứng ung thư phổi giai đoạn cuối

Triệu chứng có thể phát hiện sớm

Hầu hết bệnh ung thư phổi không gây ra bất kỳ triệu chứng nào cho đến khi chúng tiến triển. Nhưng vẫn có một số người bị ung thư phổi giai đoạn sớm có thể có triệu chứng. Hầu hết các triệu chứng là do nguyên nhân khác ngoài ung thư phổi. Tuy nhiên, nếu có bất kỳ vấn đề nào trong số này, phải gặp bác sĩ ngay để nguyên nhân có thể được tìm thấy và điều trị, nếu cần. Các triệu chứng phổ biến của ung thư phổi là:²

• Ho không biến mất hoặc trở nên tồi tệ hơn.
• Ho ra máu hoặc đờm có màu rỉ sét.
• Khó thở.
• Giảm cân không giải thích được.
• Cảm giác mệt mỏi.
• Viêm phế quản và viêm phổi không biến mất hoặc tiếp tục tiến triển.

Triệu chứng ở giai đoạn cuối

Nếu ung thư phổi lan sang các bộ phận khác của cơ thể, nó có thể gây ra:²

• Đau xương (như đau ở phía sau lưng hoặc hông).
• Đau đầu, yếu hoặc tê cánh tay hoặc chân, chóng mặt, các vấn đề cân bằng hoặc co giật.

Một số bệnh ung thư phổi có thể gây ra hội chứng, là nhóm các triệu chứng cụ thể:²

1.Hội chứng Horner

Ung thư ở phần trên của phổi đôi khi được gọi là khối u pancoast. Các khối u pancoast có thể ảnh hưởng đến một số dây thần kinh gây ra một nhóm các triệu chứng gọi là hội chứng Horner. Hội chứng gây rủ hoặc yếu một mí, không tiết mồ hôi ở cùng một phía của khối u pancoast. Đôi khi cũng có thể gây đau vai nghiêm trọng.

2. Hội chứng Superior Vena Cava (SVC)

Tĩnh mạch chủ trên là một tĩnh mạch lớn mang máu từ đầu và cánh tay xuống tim. Nó đi bên cạnh phần trên của phổi phải và các hạch bạch huyết bên trong ngực. Các khối u trong khu vực này có thể ấn vào tĩnh mạch chủ trên, có thể khiến máu sao lưu trong tĩnh mạch, dẫn đến sưng ở mặt, cổ, cánh tay và ngực trên. Nó cũng có thể gây đau đầu, chóng mặt và thay đổi ý thức nếu nó ảnh hưởng đến não. Mặc dù hội chứng SVC có thể phát triển dần dần theo thời gian, nhưng trong một số trường hợp, nó có thể trở nên đe dọa đến tính mạng và cần phải được điều trị ngay lập tức.

3. SIADH (hội chứng tiết hormone chống diuretic không phù hợp)

Trong tình trạng này, các tế bào ung thư tạo ra ADH, một loại hormone khiến thận giữ nước, làm giảm mức độ muối trong máu. Các triệu chứng của SIADH có thể bao gồm mệt mỏi, mất cảm giác thèm ăn, yếu cơ hoặc chuột rút, buồn nôn, nôn, bồn chồn và nhầm lẫn.

4. Hội chứng Cushing

Trong tình trạng này, các tế bào ung thư tạo ra ACTH, một loại hormone làm cho tuyến thượng thận tạo ra cortisol. Điều này có thể dẫn đến các triệu chứng như tăng cân, dễ bầm tím, yếu, buồn ngủ. Hội chứng Cushing cũng có thể gây ra huyết áp cao, lượng đường trong máu cao hoặc thậm chí là bệnh tiểu đường.

Ung thư phổi giai đoạn cuối có chữa khỏi không?

Mục đích của điều trị ung thư phổi giai đoạn cuối là giảm các triệu chứng, kiểm soát ung thư và kéo dài tuổi thọ. Bệnh nhân ung thư phổi tiến triển thường có triệu chứng và yêu cầu can thiệp nhanh chóng. Điều trị ngay lập tức phải được thực hiện dựa trên các triệu chứng lâm sàng. Trong một số trường hợp, đây là cách điều trị thích hợp để điều trị tại chỗ trước khi điều trị toàn thân, chẳng hạn như triệu chứng thần kinh trung ương, đau do di căn xương hoặc tạo máu không kiểm soát được.

Phương pháp giảm nhẹ triệu chứng cụ thể có tác dụng sâu rộng, bao gồm nâng cao chất lượng cuộc sống và cải thiện khả năng điều trị.³

Ung thư phổi khi đã di căn không có khả năng được chữa khỏi. Người bệnh giai đoạn này thường không được điều trị tại chỗ. Cụ thể là phương pháp phẫu thuật, xạ trị, hóa trị và liệu pháp toàn thân. Phương pháp điều trị tại chỗ cũng có thể được sử dụng để giảm các triệu chứng do di căn.

Hóa trị⁴

Hóa trị có thể được dùng cho ung thư phổi không tế bào nhỏ ở giai đoạn 4 nếu không có thay đổi di truyền (đột biến) được xác định trong các khối u ung thư phổi. Sự kết hợp thuốc hóa trị phổ biến nhất được sử dụng để điều trị ung thư phổi tế bào không tế bào giai đoạn 4 là cisplatin hoặc carboplatin với gemcitabine. Các kết hợp hóa trị khác có thể được sử dụng bao gồm: cisplatin hoặc carboplatin và docetaxel (taxi); Carboplatin và paclitaxel; Gemcitabine và Docetaxel; Gemcitabine và Vinorelbine; Cisplatin và pemetrexed (Alimta) – chỉ được sử dụng cho các loại ung thư phổi không tế bào nhỏ loại không phải tế bào gai.

Pemetrexed cũng có thể được chỉ định như là liệu pháp duy trì để làm chậm sự tái phát của ung thư phổi nếu ung thư đã đáp ứng với hóa trị. Các loại thuốc đơn độc có thể được cung cấp để điều trị ung thư phổi tế bào không nhỏ ở giai đoạn 4 nếu thể trạng bạn không tốt. Các loại thuốc được sử dụng bao gồm: Gemcitabine, paclitaxel, Docetaxel.

Liệu pháp nhắm trúng đích⁴

Liệu pháp nhắm mục tiêu có thể được cung cấp thay vì hóa trị liệu cho ung thư phổi không tế bào nhỏ ở giai đoạn 4 nếu có những thay đổi di truyền đối với các tế bào ung thư phổi. Loại liệu pháp được nhắm trúng đích được đưa ra sẽ phụ thuộc vào loại đột biến gen được xác định. Đôi khi những thay đổi di truyền được tìm thấy trong các tế bào trong quá trình hóa trị. Nếu vậy, bạn có thể điều trị nhắm trúng đích khi hóa trị liệu kết thúc hoặc bác sĩ có thể chuyển bạn sang thuốc trị liệu được nhắm trúng đích.

Một số liệu pháp nhắm trúng đích thường dùng:

1. Liệu pháp nhắm trúng đích EGFR

EGFR dương tính với giai đoạn 4 ung thư phổi tế bào không phải là tế bào có thể được điều trị bằng erlotinib (Tarceva), gefitinib (IRESSA) hoặc osimertinib (Tagrisso) thay vì hóa trị.

Đột biến EGFR chèn exon 20: Amivantamab (Rybrevant) có thể được cung cấp cho ung thư phổi tế bào không nhỏ ở giai đoạn 4 với đột biến chèn EGFR exon 20 nếu không đáp ứng hoặc ngừng đáp ứng với hóa trị với cisplatin hoặc carboplatin.

2. Liệu pháp nhắm trúng đích ALK

Ung thư phổi không tế bào nhỏ giai đoạn 4 có đột biến ALK có thể được điều trị bằng crizotinib (xalkori), ceritinib (zykadia), alectinib (alecensaro) hoặc brigatinib (alunbrig).

3. Liệu pháp nhắm trúng đích ROS1

ROS1 dương tính với giai đoạn 4 ung thư phổi không tế bào nhỏ có thể được điều trị bằng crizotinib hoặc Entrectinib (Rozlytrek).

Đột biến KRAS G12C có thể sử dụng Sotorasib (Lumakras)

4. Liệu pháp với BRAF V600E dương tính

Giai đoạn 4 ung thư phổi không tế bào nhỏ với BRAF V600E dương tính có thể điều trị bằng sự kết hợp của dabrafenib (Tafinlar) và trametinib (Mekinist).

Điều trị bằng thuốc thần kinh tyrosine (NTKR): Đột biến trong gen NTRK có thể gây tăng sinh tế bào và dẫn đến các tế bào và ung thư bất thường. Các tế bào ung thư có những thay đổi đối với gen này được gọi là TRK Fusion dương tính. Giai đoạn 4 ung thư phổi tế bào không tế bào nhỏ với TRK Fusion dương tính có thể được điều trị bằng Larotrectinib (Vitrakvi).

Đột biến mất MET exon 14: có thể sử dụng Tepotinib (Tepmetko) hoặc capmatinib (Tabrecta).

5. Liệu pháp dương tính với RET

Gen RET tạo ra một protein chịu trách nhiệm cho các tín hiệu trong các tế bào và trong sự phát triển của tế bào. Các tế bào ung thư có những thay đổi trong gen RET được gọi là RET Fusion dương tính (RET+). Giai đoạn 4 RET+ Ung thư phổi không tế bào nhỏ có thể được điều trị bằng Gavreto (Pralsetinib) hoặc Retevmo (Selpercatinib) thay vì hóa trị.

Các chất ức chế tạo mạch: Bevacizumab (Avastin, Mvasi, Zirabev) là một loại liệu pháp nhắm mục tiêu gọi là chất ức chế tạo mạch. Nó nhắm mục tiêu là một protein gọi là yếu tố tăng trưởng nội mô mạch máu (VEGF), giúp các mạch máu mới phát triển. Bevacizumab được kết hợp với thuốc hóa trị carboplatin và paclitaxel.

6. Liệu pháp miễn dịch

Liệu pháp miễn dịch có thể được cung cấp cho ung thư phổi không tế bào nhỏ giai đoạn 4. Pembrolizumab (keytruda) có thể dùng điều trị ung thư phổi không tế bào nhỏ biểu hiện nhiều PD-1. Atezolizumab (Tecentriq) có thể dùng một mình hoặc kết hợp với bevacizumab (avastin) hoặc thuốc sinh học, paclitaxel và carboplatin là phương pháp điều trị đầu tiên đối với ung thư phổi không tế bào nhỏ không có đột biến gen EGFR hoặc ALK. Nó chặn protein PD-L1 trên các tế bào đang tạo ra quá nhiều protein này.

Nivolumab (OPDIVO) kết hợp với ipilimumab (Yervoy) có thể được sử dụng làm phương pháp điều trị đầu tiên cho ung thư phổi tế bào không di căn không có đột biến gen EGFR hoặc ALK và có rất ít PD-L1 trong các tế bào ung thư. Nivolumab và ipilimumab cũng có thể được sử dụng kết hợp với cisplatin hoặc carboplatin cộng với một loại thuốc hóa trị khác.

Xạ trị^{4 5}

Liệu pháp xạ trị chùm tia bên ngoài có thể được sử dụng cho ung thư phổi không tế bào nhỏ ở giai đoạn 4 nếu không thể hóa trị. Nó cũng được sử dụng để làm giảm các triệu chứng do ung thư (xạ trị giảm nhẹ). Có thể xạ trị để điều trị ung thư phổi không tế bào nhỏ đã lan sang xương hoặc não.

Phẫu thuật^{4 5}

Có thể phẫu thuật để điều trị ung thư phổi không tế bào ở giai đoạn 4 đã lan sang tuyến thượng thận, não hoặc gan. Với ung thư phổi di căn não, phẫu thuật khi chỉ có một khu vực ung thư được tìm thấy trong não. Đối với ung thư phổi di căn gan, có thể phẫu thuật nếu có một hoặc một vài khu vực ung thư được tìm thấy gần nhau.

Chăm sóc người bệnh ung thư phổi giai đoạn cuối

Mục tiêu của việc chăm sóc người bệnh ung thư phổi là hỗ trợ giảm nhẹ các triệu chứng.⁶

Cải thiện tình trạng khó thở của bệnh nhân

Hãy cho bác sĩ biết nếu bệnh nhân cảm thấy khó thở. Các tình trạng: thiếu máu hoặc nhiễm trùng phổi, cũng có thể khiến bạn cảm thấy khó thở. Những tình trạng này thường có thể được điều trị.

Bên cạnh đó, những hành động sau có thể hỗ trợ giảm nhẹ triệu chứng cho người bệnh:

• Ngủ ở tư thế cao: dùng ghế tựa hoặc chống đỡ trên giường để ngủ ở tư thế thẳng đứng hơn.
• Vận động: Bài tập nhẹ nhàng có thể giúp đỡ nhưng cần kiểm tra trước với bác sĩ.
• Sử dụng quạt cầm tay tạo không khí mát mẻ trên khuôn mặt nếu bạn cảm thấy khó thở. Ngồi bên một cửa sổ mở cũng có thể hữu ích trong trường hợp này.
• Thư giãn bằng cách lắng nghe một bản nhạc nhẹ nhàng hoặc thiền định. Điều này có thể cho phép bạn kiểm soát sự lo lắng và thở dễ dàng hơn.

Cải thiện triệu chứng đau của bệnh nhân

Có những cách khác nhau để kiểm soát cơn đau. Ngoài thuốc, xạ trị và hóa trị có thể giảm đau bằng cách thu hẹp khối u phổi.

Lời khuyên để đối phó cơn đau là theo dõi tình trạng, tần suất và mức độ đau của bạn. Song song với quá trình đó, bạn nên uống thuốc thường xuyên, ngay cả khi bạn không bị đau. Bên cạnh đó, cần liên hệ với bác sĩ để được hướng dẫn cụ thể.

Chú ý chế độ dinh dưỡng và cách ăn uống

Bạn nên chọn những loại thực phẩm tốt cho sức khỏe, chứa nhiều dinh dưỡng và protein cao. Bên cạnh đó, bạn cũng nên chia nhỏ các bữa ăn (từ 5 đến 6 bữa/ngày).

Trên đây là những thông tin về triệu chứng ung thư phổi giai đoạn cuối. Giai đoạn này, việc điều trị gặp nhiều khó khăn và cần giảm nhẹ triệu chứng cho người bệnh. Khi nhận thấy có dấu hiệu bất thường nên đi khám để phát hiện bệnh và điều trị kịp thời.