Bạn nên biết gì về tình trạng phát triển quá mức của vi khuẩn đường ruột?

Sự phát triển quá mức của vi khuẩn đường ruột là một rối loạn của hệ vi sinh đường tiêu hóa. Cơ thể chúng ta luôn có một lượng thích hợp các vi sinh vật trong đường ruột. Các vi sinh vật này hỗ trợ cơ thể phân giải và hấp thụ thức ăn. Tuy nhiên, khi có tình trạng phát triển quá mức của vi khuẩn đường ruột, hệ tiêu hóa của chúng ta sẽ bị rối loạn. Cùng Bác sĩ Phan Văn Giáo tìm hiểu thêm về tình trạng này nhé.

Tổng quan

Tình trạng này xảy ra khi lượng vi khuẩn đường ruột, như trong ruột non, tăng lên quá cao. Các vi khuẩn này thường là các loại vi khuẩn ít khi gặp ở đường ruột. Tình trạng này còn có tên gọi là hội chứng quai ruột mù.

Thông thường thì hội chứng này sẽ xảy ra sau một cuộc phẫu thuật hay bệnh lý ở đường tiêu hóa. Chúng làm ứ trệ quá trình tiêu hóa thức ăn, từ đó tạo nên môi trường cho vi khuẩn phát triển. Các vi khuẩn này tăng sinh nhiều về số lượng và gây ra các triệu chứng như tiêu chảy. Nặng hơn, chúng còn có thể gây ra sụt cân và suy dinh dưỡng.

Tình trạng phát triển quá mức vi khuẩn đường ruột này có thể điều trị được. Kháng sinh hay phương pháp phẫu thuật có thể được cân nhắc sử dụng tùy trường hợp.

Các triệu chứng thường gặp là gì?

Các triệu chứng của hội chứng quai ruột mù có thể là:

• Ăn mất ngon. Cảm giác ăn không ngon miệng, chán ăn.
• Đau bụng.
• Buồn nôn.
• Cảm giác chướng bụng, chướng hơi.
• Cảm giác đầy bụng sau khi ăn.
• Tiêu chảy.
• Sụt cân không chủ ý.
• Suy dinh dưỡng.

Khi nào thì bạn nên đi khám bác sĩ?

Các triệu chứng như chướng bụng, buồn nôn, tiêu chảy khá thường gặp. Chúng cũng có thể là biểu hiện của các bệnh lý khác. Vì vậy, sự thăm khám và đánh giá của bác sĩ là cần thiết để xác định bệnh. Bạn cần đi khám bác sĩ nếu gặp một trong những tình trạng sau:

• Tiêu chảy kéo dài.
• Sụt cân nhanh và không chủ ý.
• Đau bụng kéo dài một vài ngày hoặc hơn.

Đặc biệt lưu ý, nếu đã từng phải phẫu thuật đường tiêu hóa, bạn nên đi khám. Ngoài ra, nếu bạn có cảm giác đau bụng nhiều, hãy đi khám cấp cứu ngay.

Nguyên nhân của sự phát triển quá mức vi khuẩn đường ruột

Tình trạng này có thể do một số nguyên nhân sau:

• Biến chứng của phẫu thuật đường tiêu hóa. Các phẫu thuật này bao gồm nối tắc ruột để giảm cân trong béo phì, cắt dạ dày ruột trong điều trị loét dạ dày hay ung thư dạ dày.
• Các bất thường cơ học ở trong ruột hay có tác động lên ruột. Ví dụ như mô xơ sẹo ở ruột gây nên dính ruột. Hoặc có các túi thừa của ruột tạo thành những túi nhỏ trong lòng ruột. Các bất thường này cũng có thể là nguyên nhân cho sự phát triển quá mức của vi khuẩn.
• Các tình trạng bệnh lý chung. Ví dụ như bệnh Crohn (viêm ruột từng vùng), viêm ruột do phóng xạ, xơ cứng bì, bệnh Celiac, đái tháo đường hay các tình trạng bệnh lý khác. Các bệnh lý này làm chậm quá trình tiêu hóa thức ăn. Điều này tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển.

Vì sao các vi khuẩn đường ruột lại phát triển quá mức?

Ruột non là đoạn dài nhất của ống tiêu hóa, khoảng 6 mét. Đây cũng là nơi thức ăn được nhào trộn với dịch tiêu hóa và hấp thu chất dinh dưỡng.

Không giống như ruột già, ruột non thường có tương đối ít các vi khuẩn do sự di chuyển nhanh của dòng thức ăn. Ngoài ra, dịch tiêu hóa còn có dịch mật, làm giảm lượng vi khuẩn. Tuy nhiên, khi thức ăn bị ứ đọng trong ruột non, nó sẽ tạo thành một môi trường lý tưởng cho vi khuẩn phát triển. Các vi khuẩn sẽ tạo ra các độc tố và làm giảm sự hấp thu dưỡng chất. Tình trạng này cũng dẫn đến các triệu chứng như tiêu chảy, đầy bụng…

Các yếu tố nguy cơ của tình trạng này là gì?

Các yếu tố nguy cơ của phát triển quá mức vi khuẩn đường ruột:

• Phẫu thuật vùng dạ dày do loét hay để giảm cân trong béo phì.
• Có dị tật về cấu trúc ruột non.
• Chấn thương tại ruột non.
• Đoạn ruột chuyển tiếp bất thường.
• Bệnh Crohn, hay viêm ruột từng vùng.
• Bệnh lymphoma ruột non hay xơ cứng bì ảnh hưởng ruột non.
• Đã từng xạ trị vùng bụng.
• Đái tháo đường.
• Túi thừa ruột non.
• Tắc ruột do dính.

Biến chứng của trình trạng này là gì?

Tình trạng phát triển quá mức của vi khuẩn đường ruột có thể gây nên một số biến chứng:

Giảm khả năng hấp thu chất béo, đường và protein

Muối mật rất cần cho quá trình hấp thu chất béo. Khi lượng vi khuẩn phát triển quá mức, chứng làm giảm lượng muối mật. Điều này gây ra sự kém hấp thu chất béo và gây tiêu chảy. Các độc tố vi khuẩn cũng làm tổn thương niêm mạc ruột. Do đó, làm giảm khả năng hấp thu dưỡng chất.

Gây nên sự thiếu hụt vitamin

Một số vitamin cần được hấp thu cùng với chất béo. Do khả năng hấp thu chất béo bị hạn chế, các vitamin A, vitamin D, vitamin E, vitamin K cũng không được hấp thu. Vi khuẩn đường ruột cũng sử dụng vitamin B12. Do đó cũng gây ra sự thiếu hụt vitamin này.

Loãng xương

Sự tổn thương đường tiêu hóa nếu kéo dài gây thiếu hụt canxi. Từ đó, gây nên các vấn đề về xương như loãng xương, gãy xương.

Sỏi thận

Cũng liên quan đến sự thiếu hụt canxi.

Làm thế nào để chẩn đoán hội chứng quai ruột mù?

Để chẩn đoán tình trạng này, bạn có thể được yêu cầu làm một số xét nghiệm. Các xét nghiệm này liên quan đến lượng vi khuẩn đường ruột, khả năng hấp thụ chất béo và một số vấn đề khác. Dưới đây là một số xét nghiệm thường được sử dụng:

Thử nghiệm hơi thở

Đây là một xét nghiệm không xâm lấn. Bạn sẽ được uống một cốc nước đường, sau đó đo lượng khí methane thở ra. Thử nghiệm này có thể cho biết lượng vi khuẩn tương đối trong đường ruột của bạn. Thử nghiệm này dễ làm nhưng cũng ít đặc hiệu hơn các xét nghiệm khác.

Hút dịch đường ruột và cấy vi trùng

Đây là tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán lượng vi khuẩn đường ruột. Để lấy được dịch tiêu hóa, bạn cần phải làm nội soi. Mẫu dịch lấy được sẽ được gửi đi lên phòng xét nghiệm vi sinh.

Ngoài những xét nghiệm trên, bạn có thể cần làm thêm xét nghiệm máu. Bác sĩ cũng có thể biết được bạn có bị thiếu vitamin không qua xét nghiệm này. Một số trường hợp cần đến xét nghiệm hình ảnh học như X-quang, CT hay MRI. Các xét nghiệm này cho biết bất thường về cấu trúc đường ruột của bạn.

Điều trị tình trạng này như thế nào?

Để giải quyết triệt để, bác sĩ phải điều trị được nguyên nhân gây bệnh. Các biện pháp phẫu thuật để tái tạo lại đoạn ruột bất thường phục vụ mục đích này. Tuy nhiên, không phải trường hợp nào cũng cần phải phẫu thuật. Bác sĩ cũng sẽ chú tâm đến vấn đề dinh dưỡng và hạn chế sự phát triển của vi khuẩn.

Điều trị bằng kháng sinh

Hầu hết các trường hợp đều được điều trị với kháng sinh để diệt vi khuẩn. Bác sĩ thường sẽ dùng phương pháp điều trị này nếu bệnh cảnh hoặc các xét nghiệm lâm sàng phù hợp. Với những trường hợp không được làm xét nghiệm, dùng kháng sinh cũng là điều trị được lựa chọn. Khi kháng sinh trở nên không hiệu quả, bạn có thể cần một phương pháp điều trị khác.

Một đơn thuốc kháng sinh ngắn ngày đôi khi đã làm giảm được lượng lớn vi khuẩn. Tuy nhiên, vi khuẩn có thể tăng lên trở lại khi ngừng kháng sinh. Do đó, một số trường hợp cần điều trị lâu dài.

Bác sĩ cũng sẽ kê toa cho bạn loại kháng sinh phù hợp. Đôi khi, bạn sẽ được đổi loại thuốc khác để tránh vi khuẩn đề kháng kháng sinh. Bạn nên lưu ý, dùng kháng sinh có thể gây ra tiêu chảy. Hãy báo với bác sĩ của bạn khi cần để điều chỉnh thuốc cho phù hợp.

Điều trị hỗ trợ dinh dưỡng

Hỗ trợ dinh dưỡng là rất quan trọng. Đặc biệt, những người bị sụt cân hay suy dinh dưỡng cần được đảm bảo sinh dưỡng.

Các hỗ trợ dưới đây giúp cải thiện tình trạng thiếu hụt vitamin, hỗ trợ tiêu hóa và giúp tăng cân:

• Dùng bổ sung các loại vitamin. Có thể sử dụng vitamin B12 dạng chích, kèm với các vitamin đường uống khác. Bổ sung canxi và sắt cũng rất cần thiết.

• Chế độ ăn không có lactose. Niêm mạc ruột của bạn có thể bị tổn thương do vi khuẩn. Khi đó, ruột không thể hấp thu lactose (đường sữa). Do đó, bạn nên dùng chế độ ăn kiêng lactose hoặc dùng thêm men tiêu hóa giúp tiêu thụ lactose.

Hệ vi sinh trong đường ruột luôn xuất hiện trong hệ tiêu hóa khỏe mạnh. Tuy nhiên, nếu lượng vi khuẩn phát triển quá nhiều, có thể gây ra nhiều triệu chứng khó chịu. Mỗi khi gặp vấn đề về tiêu hóa, hãy nhớ đến những thông tin mà bác sĩ Phan Văn Giáo vừa cung cấp cho bạn. Hãy chú ý đến những dấu hiệu cảnh báo rằng bạn cần đi khám để có điều trị thích hợp.