Xét nghiệm nội tiết tố nam và nữ có quan trọng không?

Mất cân bằng nội tiết tố thường gây tác động nhiều đến các hệ cơ quan khác nhau. Vì vậy triệu chứng của sự mất cân bằng này rất đa dạng và đôi khi khó tìm được nguyên nhân thực sự. Tại sao bạn nên đi xét nghiệm nội tiết tố và xét nghiệm này gồm những gì. Câu trả lời sẽ có trong bài viết dưới đây.

Mục đích của xét nghiệm nội tiết tố nam nữ

Xét nghiệm nội tiết tố là xét nghiệm giúp đánh giá sức khỏe chung ở cả nam giới và nữ giới. Có nhiều loại xét nghiệm nội tiết tố. Trong đó xét nghiệm nội tiết tố đánh giá khả năng sinh sản thường được sử dụng nhiều nhất. Xét nghiệm nội tiết tố nhằm mục đích giúp phát hiện sớm những rối loạn, bất thường trong hệ nội tiết. Từ đó bác sĩ có thể lên một kế hoạch điều trị kịp thời. Ở từng đối tượng, mục đích xét nghiệm nội tiết tố có thể khác nhau.¹

• Đối tượng có vấn đề về sinh sản: xét nghiệm này vừa là công cụ chẩn đoán vừa là công cụ điều trị. Vì vậy, nhiều vấn đề về khả năng sinh sản có thể bắt nguồn từ sự bất thường trong chu kỳ kinh nguyệt và rối loạn sinh tinh.
• Đối tượng có triệu chứng mất cân bằng nội tiết tố. Xét nghiệm hormone không bắt buộc đối với nhóm này. Vì các triệu chứng ở nhóm này rất đa dạng. Mục tiêu điều trị chung là xây dựng chế độ dinh dưỡng phù hợp, bổ sung các chất bổ sung cơ bản phù hợp để khôi phục sự cân bằng nội tiết tố.
• Đối tượng có các triệu chứng gợi ý các bệnh lý điển hình. Chẳng hạn như phụ nữ có triệu chứng mệt mỏi, rụng tóc, thăm khám phát hiện các nang buồng trứng gợi ý hội chứng buồng trứng đa nang. Lúc này, xét nghiệm đóng vai trò như một test để xác định chẩn đoán và hỗ trợ điều trị.

Ai nên làm xét nghiệm nội tiết tố nam nữ

Đối với nữ giới

Các bác sĩ khuyến cáo nữ giới trong độ tuổi sinh sản nên làm xét nghiệm nội tiết tố định kỳ khoảng 1 – 2 lần một năm. Điều này giúp theo dõi sức khỏe sinh sản cũng như phát hiện sớm những bất thường nếu có.

Ngoài ra, một số phụ nữ nên xét nghiệm hormone sớm như:

• Rối loạn kinh nguyệt.
• Vô kinh.
• Tăng cân nhiều không kiểm soát.
• Rụng tóc nhiều, thường xuyên, hay bị vã mồ hôi.
• Phụ nữ trên 35 tuổi.
• Nghi ngờ mắc chứng đa nang buồng trứng (PCOS).
• Chuẩn bị thụ tinh trong ống nghiệm hoặc sử dụng các biện pháp hỗ trợ sinh sản.

Đối với nam giới

Nam giới không cần thực hiện xét nghiệm nội tiết thường xuyên như nữ giới. Tuy nhiên một số đối tượng cần thực hiện xét nghiệm càng sớm càng tốt.

• Hiếm muộn con cái.
• Có biểu hiện yếu sinh lý, rối loạn sinh tinh.
• Người không có tinh trùng (vô tinh).
• Giảm ham muốn, mệt mỏi.
• Rối loạn cương dương.
• Chuẩn bị thụ tinh ống nghiệm hoặc sử dụng các biện pháp hỗ trợ sinh sản.

Những xét nghiệm nội tiết tố điển hình ²

Nhóm xét nghiệm đánh giá khả năng sinh sản

Xét nghiệm chức năng tuyến giáp

Tuyến giáp là tuyến nội tiết lớn của cơ thể. Tuyến giáp sản xuất hormone điều chỉnh tốc độ trao đổi chất và ảnh hưởng đến nhiều hệ cơ quan. Chẳng hạn như tim, cơ, tiêu hóa, não, sức khỏe tâm thần và khả năng sinh sản của bạn.

Các xét nghiệm nội tiết tuyến giáp thường được thực hiện là:

• TSH.
• Tri-iodothyronine (T3) hoặc Tri-iodothyronine tự do (fT3).
• Thyroxine (T4) hoặc Thyroxine tự do (fT4).

Xét nghiệm nội tiết liên quan vấn đề giấc ngủ

Đánh giá các vấn đề về giấc ngủ có thể sử dụng xét nghiệm nồng độ hormone melatonin. Đây là một loại hormone quan trọng trong chu kỳ thức – ngủ của cơ thể.

Xét nghiệm đánh giá mức độ căng thẳng

Đánh giá mực độ căng thẳng bằng xét nghiệm nồng độ cortisol. Đây là hormone kiểm soát Phản ứng chiến‑hay‑chạy (Fight or Flight). Nồng độ cortisol của bạn bị mất cân bằng, có thể biểu hiện bằng các triệu chứng thể chất, như: mệt mỏi, thường xuyên mất ngủ, đau đầu, buồn nôn…

Xét nghiệm đánh giá sự trao đổi chất

Các xét nghiệm thường đo cortisol, testosterone tự do và TSH là ba loại hormone đóng một vai trò quan trọng trong chức năng trao đổi chất.

Nếu bạn đang cảm thấy mệt mỏi hoặc có những thay đổi đáng kể về cân nặng của mình. Xét nghiệm nội tiết đánh giá vấn đề chuyển hóa là hữu ích để tìm nguyên nhân.

Xét nghiệm nội tiết về khả năng sinh sản

FSH là LH ở nam và nữ³

FSH, LH là hormone được tiết ra ở thùy trước tuyến yên bởi tế bào gọi là gonadotroph. Khi có những cảm xúc, tác động lên vỏ não, chúng sẽ tạo những xung thần kinh xuống vùng hạ đồi (1 vùng ở não có chức năng nội tiết quan trọng). Tại đây, hormone GnRH (Gonadotropin-Releasing Hormone  Hormone giải phóng Gonadotropin). Dưới tác động của GnRH, tuyến yên bắt đầu tiết FSH và LH. Hai hormone này đều có ở cả 2 giới và có những tác động khác nhau ở 2 giới.

Xét nghiệm nội tiết tố nam – Testosterone

Tinh hoàn tiết ra nội tiết tố nam gồm testosterone, dihydrotestosterone và androstenedione. Trong đó lượng testosterone là lớn nhất nên được xem là hormone nam chủ yếu.³

Testosterone đóng một vai trò quan trọng trong cơ thể nam giới bằng cách duy trì mật độ xương, khối lượng cơ, ham muốn tình dục và khả năng sinh sản. Testosterone thấp có thể gây ra một loạt các vấn đề từ rối loạn cương dương và có thể dẫn đến trầm cảm ở nam giới.⁴

Xét nghiệm testosterone cũng được thực hiện đơn giản như một xét nghiệm máu thông thường. Và thường được thử vào sáng sớm khi nồng độ cao nhất trong cơ thể.⁴

Xét nghiệm nội tiết tố nữ

Estrogen

Có 3 loại estrogen trong huyết tương gồm:

• Estrone (E1).
• Estradiol (E2).
• Estriol (E3).

Estradiol là hormone sinh dục chính chịu trách nhiệm cho hoạt động tình dục. Nó cũng đóng một vai trò chính trong việc giúp xương khỏe mạnh, các đặc điểm phụ nữ và các yếu tố khác của sức khỏe. Estradiol chủ yếu được sản xuất bởi buồng trứng.⁴

Bạn có thể cần xét nghiệm estrogen nếu bạn có các triệu chứng của tình trạng liên quan đến estrogen như:⁴

• Khó khăn khi mang thai.
• Kinh nguyệt không đều.
• Dậy thì trễ.
• Các triệu chứng của thời kỳ mãn kinh.

Progesterone

Progesterone là một loại hormone sinh dục nữ quan trọng khác. Chúng cần thiết cho việc điều hòa kinh nguyệt và sự phát triển của thai nhi. Một trong những chức năng chính của nó là giúp tử cung chuẩn bị nhận trứng đã thụ tinh. Nếu trứng không được thụ tinh, hoàng thể bị phá vỡ và nồng độ progesterone sẽ giảm. ⁴

Bạn có thể cần xét nghiệm progesterone để xác định: 

• Khó khăn khi mang thai.
• Nguy cơ sảy thai hoặc các biến chứng thai kỳ khác.
• Thai ngoài tử cung.

AMH

AMH là viết tắt của Anti-Mullerian Hormone. Đây là tên một hormone được sản xuất bởi các tế bào hạt của nang noãn tiền hốc và nang noãn có hốc ở buồng trứng bắt đầu từ lúc thai 36 tuần tuổi. AMH còn được xem là chỉ số đánh giá dự trữ buồng trứng. Đồng thời có thể dự đoán được khả năng sinh sản trong hiện tại và tương lai. Chỉ số AMH cao nhất ở tuổi 25 và giảm dần theo thời gian.

AMH không bị dao động trong chu kỳ kinh nguyệt nên độ chính xác cao hơn xét nghiệm FSH – thường dao động theo chu kỳ kinh nguyệt và bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khác. Vì vậy, cho đến nay xét nghiệm AMH là xét nghiệm chính xác nhất giúp đánh giá khả năng dự trữ buồng trứng.

Prolactin

Đây là hormone chính có tác động tạo sữa và cũng tham gia vào quá trình phát triển tuyến vú. Ở phụ nữ không mang thai hoặc ở nam giới, nồng độ prolactin rất thấp. Tuy nhiên, trong thai kỳ, nồng độ prolactin tăng cao.³

Những lưu ý khi xét nghiệm nội tiết tố

Đa số các xét nghiệm nội tiết tố đều là các xét nghiệm máu thông thường. Tuy nhiên bạn có thể được yêu cầu nhịn ăn trong vòng 8 giờ trước xét nghiệm để đảm bảo kết quả chính xác nhất. Ngoài ra, xét nghiệm nội tiết tố ở nữ cần lưu ý đến chu kỳ kinh nguyệt. Đặc biệt, khi đang sử dụng các loại thuốc hormone hoặc thuốc tránh thai nào, bạn cần thông báo với bác sĩ vì chúng có thể làm ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm.

Nên xét nghiệm nội tiết tố ở đâu?

• Bệnh viện Từ Dũ: 284 Cống Quỳnh, Phạm Ngũ Lão, Quận 1, TP.HCM.
• Bệnh viện Y dược Tp Hồ Chí Minh: 215 Hồng Bàng, Phường 11, Quận 5, TP.HCM.
• Bệnh viện Hùng Vương: 128 Hồng Bàng, Phường 12, Quận 5, TP.HCM.
• Bệnh viện Phụ sản MêKông: 243A – 243B Hoàng Văn Thụ, Phường 1, Tân Bình, TP.HCM.
• Bệnh viện nhân dân Gia Định: 1 Nơ Trang Long, Phường 7, Bình Thạnh, TP.HCM.

Sức khỏe sinh sản vẫn luôn là mối quan tâm hàng đầu hiện nay. Vì vậy, để theo dõi hoạt động của nội tiết tố và phòng tránh những rối loạn nội tiết. Bạn nên đi khám sức khỏe sinh sản định kỳ để xét nghiệm nội tiết tố để phát hiện những bất thường và điều trị sớm nhất